آمارهای صنعت تبلیغات دیجیتالی ایران در سال ۱۳۹۹

زمانی برای تماشای مسابقه ورزشی یا سریال مجبور بودیم تبلیغات نه چندان جذاب تلویزیون را تحمل کنیم تا بالاخره برنامه مورد علاقه‌مان از جعبه جادو پخش شود و البته تا پایان برنامه، چند بار دیگر هم به ناچار این تصاویر تکراری را پلک میزدیم. گذر زمان و توسعه ارتباطات حالا رنگ و بوی تبلیغات سنتی را عوض کردهاند تا در طول روز بارها و بارها در دستگاهها و پلتفرمهای مختلف با تصاویر رنگارنگ و جذابی که اتفاقا (!) شباهت زیادی هم به سلیقه‌مان دارند، بمباران شویم. این هنر تکنولوژی و تبلیغات دیجیتالی است که از طریق شبکه‌های اجتماعی، موتورهای جستجو، بنرهای دیجیتال، برنامه‌های ویدئویی و اپلیکیشن‌ها، خوراک تبلیغاتی مناسب و مرتبط را برای مخاطب هدف آماده میکنند. به این ترتیب است که در سالها‌‌ی اخیر بسیاری از شرکتهای قدیمی و شناخته‌شده در زمینه تبلیغات سنتی هم به استفاده از ابزارهای نوین و فناوری‌های تبلیغاتی روی آورده‌اند تا بتوانند با دقت و سرعت مقتضی عصر دیجیتال، نیازهای کسبوکارها در این حوزه را به خوبی مرتفع کنند.

از آنجایی که اقتصاد دیجیتال در ایران -با وجود موانع و چالشهای مختلف- همچنان روندی رو به رشد دارد، انتظار میرود سهم تبلیغات دیجیتالی از صنعت بزرگ تبلیغات هم بیشتر و بیشتر شود؛ این موضوعی است که بررسی‌های تحلیلی و آماری ارایه شده در گزارش جدید «تکراسا» از صنعت تبلیغات دیجیتال در ایران، آن را به خوبی تایید میکند. این گزارش که سومین گزارش سالانه «تکراسا» از وضعیت صنعت تبلیغات دیجیتالی است، ابعاد مختلف این صنعت، فرصت‌ها و چالش‌های آن را زیر ذره‌بین قرار داده است.

افزایش اقبال تبلیغات دیجیتالی در جهان

به دنبال رشد نسبی اقتصاد و تجارت در سراسر دنیا، تبلیغات همچنان مسیر رشد را طی میکند. بررسی‌های انجام شده توسط Dentsu Aegis نشان میدهد که هزینه صرف شده برای تبلیغات در جهان در سال ۲۰۱۹ با رشد ۴ درصدی به ۶۲۵ میلیون دلار رسیده که در این میان سهم تبلیغات دیجیتالی با رشد سالانه ۱۱ درصدی بیش از ۲۶۱ میلیارد دلار است. همچنین پیش‌بینی میشود هزینه تبلیغات دیجیتالی در جهان تا پایان سال ۲۰۲۰ به حدود ۲۹۰ میلیارد دلار برسد.

جالب است بدانید که بررسی‌های تفکیکی از رسانه‌های مختلف نشان می‌دهد که با وجود کاهش هزینه تبلیغات در تلویزیون، رسانه های چاپی و حتی ثابت ماندن میزان این هزینه‌ها برای رسانه هایی مانند رادیو، سینما و بیلبوردهای شهری، میزان هزینه های صرف شده برای تبلیغات دیجیتال در جهان به سرعت رو به افزایش است. آمارها نشان میدهند که سهم تبلیغات دیجیتال در سال ۲۰۱۹ برابر ۸/۴۱ درصد بوده است و انتظار میرود این سهم در سال ۲۰۲۰ به ۵/۴۴ درصد از کل صنعت تبلیغات برسد.

در میان رسانه‌های دیجیتالی اما موتورهای جستجو ظاهرا همچنان محبوبیت بیشتری دارند. گزارش «تکراسا» نشان میدهد که هزینه مربوط به تبلیغات در موتورهای جستجو در سال ۲۰۱۹ برابر ۶۷۳/۹۴ میلیارد دلار بوده است و کارشناسان پیش‌بینی میکنند که این رقم تا پایان سال ۲۰۲۰ به ۷۵۱/۱۰۲ میلیارد دلار هم برسد. بعد از موتورهای جستجو، بنرهای دیجیتالی، ویدئوهای آنلاین، شبکه‌های اجتماعی و در نهایت تبلیغات طبقه‌بندی شده به ترتیب بیشترین هزینه‌های صرف شده برای تبلیغات دیجیتالی در جهان را به خودشان اختصاص داده‌اند. جالب اینکه بسیاری معتقدند با رشد کاربران شبکه‌های اجتماعی در سالهای آینده، حجم بیشتری از تبلیغات دیجیتالی روانه این رسانه‌ها خواهند شد.

همانطور که انتظار میرود، با گسترش نفوذ موبایلهای هوشمند در میان کاربران سراسر جهان، تبلیغات روی موبایل هم با سرعت بیشتری رشد میکند. بر اساس این گزارش، میزان هزینه صرف شده برای تبلیغات دیجیتالی روی موبایل در سال ۲۰۱۹ برابر ۱۴۶/۱۷۲ میلیارد دلار بوده است و در سال ۲۰۲۰ با میانگین رشد سالانه ۱۶ درصدی به ۶۷۹/۲۰۲ میلیارد دلار خواهد رسید. در مقابل اما هزینه تبلیغات دیجیتالی روی دسکتاپ با میانگین سالانه ۳ درصدی در حال کاهش است و انتظار میرود این میزان در سال ۲۰۲۰ به ۴۰۵/۸۷ میلیارد دلار برسد.

از طرفی با وجود افزایش اقبال و تولید محتواهای محلی و برند شده در میان کسبوکارهای منطقه خاورمیانه و روند صعودی تمایل به تبلیغات دیجیتالی، اما به دلیل رکود اقتصادی حاکم بر اغلب کشورهای این منطقه، پیشبینی کارشناسان از رشد صنعت تبلیغات در این کشورها منفی است. با این حال اما آمار نشان میدهند که با وجود کاهش سالانه ۵ درصدی هزینه تبلیغات غیردیجیتال در کشورهای خاورمیانه، هزینه تبلیغات دیجیتالی در این منطقه به طور میانگین سالانه تا ۱۴ درصد رشد داشته است.

تبلیغات دیجیتالی، سومین منبع تاثیرگذار تبلیغاتی در ایران

تبلیغات دیجیتالی در ایران با وجود مسیر نه چندان هموار رشد و رونق برای کسب وکارها، تحریم ها، افت ارزش ریال و بحران های پیش بینی نشده ای مانند شیوع ویروس کرونا، همچنان روند رشد خودش را طی میکند. بررسی های «تکراسا» نشان میدهد که تا سال ۹۹ استارت آپ های مختلفی در زمینه تبلیغات دیجیتالی شکل گرفته اند و به همین دلیل تغییرات جدیدی در میان فعالان این حوزه ایجاد شده است. در حالی که بعضی شرکتهای ارایه‌دهنده  خدمات تبلیغات سنتی وارد عرصه تبلیغات دیجیتالی شده اند، بازیگران جدیدی با راهکارهای نوین در زمینه های مختلف سرور تبلیغات، سرویس‌های اعلان، تبلیغات عملگرا و شمارشگر، وارد صنعت تبلیغات دیجیتالی ایران شده‌اند. بد نیست بدانید که هزینه کل صنعت تبلیغات در ایران در سال ۹۸  به صورت تخمینی برابر ۸/۳۵۶۴۹ میلیارد ریال بوده است که انتظار میرود این میزان در سال ۹۹ با کاهش نسبی به ۲/۳۴۷۳۱ میلیارد ریال برسد. سهم هزینه‌های مربوط به تبلیغات دیجیتالی اما در سال ۹۸ برابر ۸/۴۸۲۹ میلیارد ریال بوده است و ‌ میشود تا پایان سال ۹۹ تا ۲/۵۷۳۱ میلیارد ریال افزایش پیدا کند.

جالب اینکه طبق اعلام مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، همچنان توصیه‌های خانواده و دوستان موثرترین منبع تبلیغاتی برای خرید کالا در میان ایرانی‌ها هستند. اما بعد از تلویزیون ملی، تبلیغات دیجیتالی و شبکههای اجتماعی سومین منبع تاثیرگذار تبلیغات بر روند انتخاب کالا در ایران به حساب میآیند. با این اوصاف چندان عجیب به نظر نمیرسد که میزان بازدید از تبلیغات دیجیتالی بر بستر موبایل وب و دسکتاپ در ایران به ۲۳ میلیارد در ماه میرسد. با این همه اما بررسی‌های دقیق‌تر فعالان صنعت تبلیغات دیجیتالی در ایران نشان میدهد که بهترین ساعات روز برای اجرای کمپین‌های تبلیغاتی روی دسکتاپ از ساعت ۱۱ تا پیش از ساعت ۴ بعد از ظهر است، اما برای تبلیغات بر بستر موبایل ساعات بین ۱۶ تا ۲۰ بهترین زمان هستند. بر اساس این بررسی‌ها، تبلیغات در موتورهای جستجو مانند گوگل در ایران هم محبوبترین قالب تبلیغات دیجیتال به حساب میآیند و بعد از آن به ترتیب تبلیغات ویدئویی (شامل محتواهای شبکه‌های اجتماعی)، تبلیغات نمایش بنری، تبلیغات محتوای همسان و بالاخره تبلیغات اعلامیه‌ای، قالب‌های محبوب دیگر در این حوزه هستند. بررسیهای آماری «تکراسا» نشان میدهد که متوسط هزینه هر کلیک بر تبلیغات دسکتاپ و موبایل‌وب در ایران به ترتیب برابر ۵۵۱۰ و ۵۴۲۰ ریال است. در این میان، تبلیغات اعلامیه‌ای بیشترین قیمت کلیک را در اختیار دارند و تبلیغات همسان ارزانترین آنها هستند.

حاکمیت تبلیغات ویدئویی روی موبایل

تبلیغات ویدئویی به ویژه روی دستگاههای موبایل این روزها یکی از محبوبترین شیوه های تبلیغات دیجیتالی هستند. این تبلیغات در میان کاربران موبایل طرفداران بیشتری دارند، تا جایی که بر اساس آمار ارایه شده از سوی «تپسل» در سال گذشته سهم دستگاههای موبایل از تبلیغات ویدئویی ۸۶ درصد بوده است. آمارهای «صباایده» در این زمینه نشان میدهد که تعداد بینندگان تبلیغات ویدئویی در ایران از سال ۹۶ به بعد با متوسط نرخ رشد سالانه ۲۳ درصدی در حال افزایش است و این تعداد برای سایت آپارات در پایان سال ۹۸ از مرز ۴۵ میلیون نفر گذشته است.

آمارهای «آپارات» نشان میدهند که ساعت ۱۰ تا ۱۲ شب پرترافیکترین زمان و چهارشنبه ها شلوغترین روز تماشای ویدئو در ایران هستند. جالب است بدانید که تا حالا ۲۰۳۰ کانال در این پلتفرم از طریق تولید ویدئو درآمد کسب میکنند که کمترین و بیشترین سن صاحبان آنها به ترتیب ۱۱ و ۷۲ سال است. این در حالی است که بیش از ۳۵۰۰ استریمر ایرانی از زیرساخت «آپارات» برای به اشتراکگذاری ویدئوهایشان استفاده میکنند.

رشد تبلیغات درون برنامه ای

در ایران هم مطابق با ذائقه جهانی، کسب وکارها علاقه زیادی به ایجاد کمپین های تبلیغات کلیدواژه ای گوگل دارند و بررسی ها در این زمینه نشان میدهد که مجموع هزینه‌های تبلیغاتی کسب‌وکارهای ایرانی در گوگل به چیزی در حدود ۳ تا ۴ میلیون دلار در سال میرسد. «کافه‌بازار» یکی از مهمترین بازیگران تبلیغات همسان در ایران است که ۵۵ درصد از کاربران آن برنامه‌های خود را از طریق جستجوی کلیدواژه نصب میکنند و روزانه ۶ میلیون کلیدواژه در کافه بازار جستجو میشود.

تبلیغات موبایلی اما راهکار بسیار محبوبی در میان کسب وکارهای ایرانی است. بر اساس این گزارش  و طبق برآوردهای شبکه‌های تبلیغات موبایلی، بازار تبلیغات موبایلی در ایران رشد ۲۰ درصدی را در سال گذشته داشته است. با توجه به رشد کاربران موبایل و استفاده از اینترنت همراه، حجم هزینه مربوط به تبلیغات موبایلی در سال ۹۸ به ۱۸۰۰ میلیارد ریال رسیده است. در این میان تبلیغات ارایه شده روی موبایل‌وب طرفداران بیشتری از تبلیغات درون‌برنامه‌ای دارند. با این حال انتظار میرود با توسعه بیشتر برنامه‌های موبایل‌‌، تبلیغات درون‌برنامه‌ای رشد بیشتری پیدا کنند. آمارها نشان میدهند که تبلیغات درون‌برنامه ا‌‌ی در سال ۹۸ با رشد سالانه ۲ درصدی سهم ۴۲ درصدی از کل تبلیغات موبایلی را به خودشان اختصاص داده اند.

  اشتغالزایی به سبک شبکه های اجتماعی

با این همه اما شبکه های اجتماعی همچنان محبوبترین شیوه تبلیغات دیجیتالی در میان ایرانی ها هستند. گزارش «تکراسا» نشان میدهد که بیشترین تعداد کاربران فعال ایرانی در شبکه های اجتماعی به ترتیب مربوط به واتساپ، تلگرام و اینستاگرام هستند، اما محبوبترین شبکه های اجتماعی از نگاه تبلیغ دهندگان ایرانی به ترتیب اینستاگرام، تلگرام و آپارات هستند. این در حالی است که میزان علاقه کاربران ایرانی به یوتیوب به سرعت در حال افزایش است.

گزارشهای منتشر شده از سوی Deep Social نشان میدهد که تعداد صفحات اینستاگرامی با ۵ تا ۱۵ هزار دنبال کننده در ایران به حدود یک میلیون میرسد. بر اساس بررسی های آماری «تکراسا» میانگین هزینه تبلیغ در صفحات اینستاگرامی بین ۵/۱ تا ۲۵۰ میلیون ریال است و البته بعضی اینفلوئنسرها هزینه های بیشتری را هم دریافت میکنند. در تلگرام اما هزینه تبلیغ در کانالها بین ۳۰۰ هزار تا ۲۳ میلیون ریال متغیر است. جالب است بدانید که تعداد اینفلوئنسرهای اینستاگرامی که در حال حاضر با آژانسهای تبلیغاتی همکاری میکنند به حدود هزار نفر میرسد. این در حالی است که با وجود فیلتر شدن تلگرام از زمستان سال ۹۶، درآمد سالانه گردانندگان کانال ها و تولیدکنندگان محتوا در حدود ۱۵۰ میلیارد ریال تخمین زده میشود. بر اساس بررسی های مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) و تیم تحقیق بازار «تکراسا»، تخمین زده میشود که تلگرام برای ۱۵ هزار گرداننده کانال در ایران شغل ایجاد کرده است که بازه سنی اکثر آنها بین ۱۵ تا ۲۵ سال است.

فرصتها و چالشهای تبلیغاتی

تبلیغات دیجیتالی در ایران هم مانند دیگر کشورهای جهان فرصتهای تازه رشد و همگامی با روندهای جهانی را فراهم آورده است. بازگشت سیستم های همکاری در فروش مانند بازارگاه دیجیکالا، افزایش استفاده از سرور در تبلیغات برای مدیریت بیشتر روندهای تبلیغاتی و رشد تعداد تلویزیونهای متصل به اینترنت (Connected TV) که امکان ارایه تبلیغات هدفمند روی سرویسهای استریم ویدئو مانند نتفلیکس، هولو و یوتیوب را فراهم میآورند، از مهمترین فرصتهایی هستند که با رونق تبلیغات دیجیتالی در ایران ایجاد شدهاند.

این در حالی است که بحران هایی مانند شیوع ویروس کرونا تاثیر چشمگیری بر کاهش میزان بودجه تبلیغاتی کسب وکارها و به دنبال آن تقاضا برای تبلیغات دیجیتالی، گذاشت. به این ترتیب میزان تبلیغات در دسته های گردشگری و تاکسی آنلاین در مدت کوتاهی به ترتیب ۸۱ و ۷۷ درصد کاهش داشته است. این در حالی است که حوزه های آموزش آنلاین، سلامت و بیمه و فروشگاه های آنلاین به ترتیب رشد ۱۹۶۱.۸۲۲ و ۲۴۵ درصدی را تجربه کرده اند. از طرفی تشدید سخت گیریهای مربوط به قوانین مالی بین المللی به دنبال بازگشت تحریم ها باعث افت شدید ارزش واحد پول ایران شده و فعالیت کسب وکارهای مالی را با مشکلات جدی روبه رو کرده است. این در حالی است که این موضوع با کاهش امکان خرید کالاهای خارجی، میزان بودجه تبلیغ دهندگان خارجی در ایران را هم محدود کرده است. علاوه بر اینها، اجرای قوانین عمومی محافظت از داده اتحادیه اروپا یا GDPR، سختگیری در اعمال مالیات بر بودجه تبلیغاتی کسب وکارهای ایرانی، استانداردسازی ناشران طبق استانداردهای اداره بین المللی تبلیغات تعاملی، رعایت حق نشر یا کپی رایت، تقلب در تبلیغات و بالاخره قطع سراسری اینترنت در ایران از مهمترین چالشهای صنعت تبلیغات دیجیتال ایران در یک سال گذشته بوده اند.