نام نویسنده: احسان براری
خرید و فروش اینترنتی در کشور ما چند سالی است که تبدیل به یک رویه پذیرفته‌شده و رایج شده است. در عین حال هنوز هم اگر بحث از خرید و فروش اینترنتی مطرح شود بسیاری (و چه بسا اکثریت) قائل به این هستند که هنوز فرهنگ استفاده از اینترنت به‌ویژه در حوزه خرید و فروش اینترنتی جا نیفتاده است و مردم اعتماد زیادی به فروشگاه‌های اینترنتی ندارند.
همچنین فضای وب به‌عنوان یک فضای مناسب برای کارآفرینی و اشتغال‌زایی نیز مدت‌هاست که مطرح شده ولی ادعای اینکه هنوز استقبال زیادی از فروشگاه‌های اینترنتی و خرید اینترنتی نمی‌شود باعث شده است که آن‌طور که باید توجهی به حوزه تجارت الکترونیک برای ایجاد اشتغال در کشور نشود. این در حالی است که آمارها و ارقام کاملا مخالف این اظهار نظرها بوده و جهت‌گیری به کلی متفاوتی را در رفتار اینترنتی و خرید اینترنتی ایرانی‌ها نشان می‌دهد. خوشبختانه شاپرک به‌عنوان متولی اصلی نظارت و ساماندهی پرداخت‌های الکترونیکی در کشور آمارهای به روز، جامع و دقیقی از تراکنش‌های انجام گرفته از طریق ابزارهای مختلف پرداخت ارائه می‌دهد و با بررسی این گزارش‌ها که از سوی بانک مرکزی تایید شده است می‌توان به نتایج جالب‌توجهی دست یافت.
مطابق با آمار اعلامی شاپرک، در سال ۱۳۹۶ در مجموع مبلغ ۱.۳۸۰.۰۸۳.۵۴۸.۰۰۰.۰۰۰ریال از طریق درگاه‌های فروش اینترنتی تراکنش انجام شده است. به بیان دیگر در سال ۱۳۹۶ بیش از ۱۳۸ هزار میلیارد تومان تراکنش آنلاین از طریق درگاه‌های خرید اینترنتی پرداخت شده است. بنابراین رقم فروش اینترنتی کل کشور در یک‌سال اخیر رقم بسیار بالایی است که شاید در وهله اول در نظر بسیاری افراد غیرواقعی یا اغراق‌آمیز به نظر برسد اما آمار گویای شاپرک و بانک مرکزی این رقم را بیان کرده‌اند. تحلیل آمارهای منتشر شده نشانگر سیر صعودی فروش اینترنتی طی یک‌سال است. کمترین میزان فروش اینترنتی مربوط به فروردین ماه است (که مردم تمام توان مالی خود را در اسفند ماه صرف خرید عید کرده‌اند) به مبلغ تقریبی هفت هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان و به‌تدریج بر آن افزوده می‌شود و اوج آن هم که مربوط به خریدهای نزدیک عید نوروز است در اسفند ماه اتفاق افتاده است که مبلغی بیش از ۱۷ هزار میلیارد تومان است.
این آمار بیانگر این است که اعتماد عمومی به فروشگاه‌های اینترنتی و خرید اینترنتی به‌صورت قابل‌توجهی بالا است و مبلغ بسیار بالایی به‌عنوان تراکنش‌های آنلاین برای خرید اینترنتی ثبت شده است. همچنین این سیر به‌شدت صعودی بوده و تقریبا هر ماه نسبت به ماه قبل بالاتر بوده و البته اگر با سال‌های گذشته نیز مقایسه شود بسیار بیشتر از سال‌های گذشته است و در مجموع روند سیر خریدهای اینترنتی در چندین سال گذشته به شدت صعودی و امیدوارکننده است.
یک نکته مهم دیگر که از آن نباید غافل شد این است که آمار بیان شده در بالا که شاپرک منتشر کرده بیانگر میزان تراکنش‌های آنلاین است، یعنی مبالغی که مردم به‌صورت اینترنتی واریز کرده‌اند. این در حالی است که حجم بالایی از خریدهای اینترنتی به صورت پرداخت هزینه در محل (Cash On Delivery) است، یعنی پرداخت مبالغ خریدهای اینترنتی به‌صورت آنلاین نبوده، بنابراین در آمارهای شاپرک نیز ثبت نشده است. به بیان ساده‌تر میزان خریدهای اینترنتی انجام شده به صورت واقعی بسیار بیشتر از آمار اعلام شده فوق است چون بسیاری از خریدهای اینترنتی به‌صورت آنلاین پرداخت نشده و با تحویل کالا در محل هزینه آن به صورت دستی یا پرداخت از طریق POS پرداخت شده و در آمار خریدهای اینترنتی شاپرک ثبت نشده است.
گرچه در کشور آمار دقیقی از درصد خریدهای اینترنتی به صورت پرداخت در محل (COD) وجود ندارد اما آنچه در منابع به‌عنوان متوسط درصد خریدهایی که پرداخت آنها به‌صورت COD بوده است آمده در منطقه خاورمیانه عدد تقریبی ۶۰ درصد است. یعنی از خریدهای اینترنتی که انجام می‌شود ۶۰ درصد آن به‌صورت پرداخت در محل انجام شده است و تنها حدود ۴۰ درصد از آن به‌صورت آنلاین پرداخت می‌شود. یعنی رقم ۱۳۸ هزار میلیارد تومان تنها در حدود ۴۰ درصد رقم واقعی خریدهای اینترنتی انجام شده است بنابراین به صورت تقریبی می‌توان ادعا کرد مجموع مبلغ خرید و فروش‌های اینترنتی در کشور در سال ۱۳۹۶ مبلغی حدود «۳۴۵ هزار میلیارد تومان» است که رقم واقعا بزرگ و قابل‌توجهی است.
به این ترتیب مشاهده می‌شود بازار بزرگی با حجم ۳۴۵ هزار میلیارد تومان در حوزه تجارت الکترونیک در کشور وجود دارد که فرصت بسیار بزرگی برای توجه بیش از پیش و مخصوصا توجه به آن به‌صورت یک فرصت برای اشتغال‌زایی و کارآفرینی و خود اشتغالی است. روند صعودی و رقم‌های قابل‌توجه این حوزه نشان‌دهنده این است که باوجود بالا بودن حجم فعلی تجارت الکترونیک در کشور هنوز فرصت‌های بسیار زیادی برای توسعه آن در کشور وجود دارد و زمینه برای سرمایه‌گذاری‌های خرد و کلان بسیار در آن فراهم است.
منبع : دنیای اقتصاد
