موضوع تغییرات آب و هوایی و گرم‌شدن کره زمین مسئله‌ای کاملا پیچیده است. از سوی دیگر پیش‌بینی‌های انجام شده در خصوص آینده آب و هوایی کره زمین نیز همواره نگرانی‌هایی را به همراه داشته است. با این اوصاف هنوز پرسش‌هایی هرچند ساده اما مهم وجود دارند که شاید به علت همین پیچیدگی‌ها، هنوز جواب دقیقی برای آن‌ها مشاهده نکرده‌ایم. به همین دلیل و به بهانه برگزاری گفتگوهای مرتبط با تغییرات آب و هوایی در شهر پاریس فرانسه، در ادامه به برخی از این سوالات و پاسخ‌های کوتاه (برای کسانی که حوصله خواندن مطالب طولانی را ندارند) و پس از آن توضیحات کامل‌تر (برای افرادی که دوست دارند اطلاعات کامل‌تری در این زمینه داشته باشند) را با هم از نظر خواهیم گذراند.
زمین چند درجه گرم شده است؟
پاسخ کوتاه: 1.7 درجه که البته مقدار قابل توجهی است.
در مقایسه با سال 1880 میلادی یعنی زمانی که بررسی تغییرات آب و هوایی در مقیاس جهانی آغاز شد، زمین 1.7 درجه فارنهایت گرم‌تر شده است (تا اکتبر سال جاری میلادی). این افزایش دما در بالای زمین بیشتر بوده و البته در قطب شمال و قسمت‌هایی از قطب جنوب، به‌مراتب افزون‌تر است.
اگرچه این مقدار تغییر دما به‌ظاهر زیاد نیست اما مدنظر داشته باشید که عدد یادشده به‌طور متوسط عنوان شده و در کل سیاره ما تاثیرات منفی زیادی داشته است.گرمای انباشته شده در زمین به علت آلایندگی‌های تولید شده انسانی تقریبا معادل با گرمایی است که می‌توانید از چهارصد هزار بمب اتمی مشابه هیروشیما که هر روز در کل سیاره منفجر می‌شوند، بدست آورید. بیشترین مقدار گرمای ایجاد شده به دلیل انتشار گازهای گلخانه‌ای است.
مشکل تا چه حد گسترده است؟
پاسخ کوتاه: نسل‌های آتی مطمئنا با مشکلی بزرگ و گسترده روبرو خواهند بود.
خطرهای بالقوه، در طولانی‌مدت تاثیرات بیشتری خواهند داشتند اما آلایندگی‌هایی که خطرات یادشده را رقم خواهند زد، همین امروز هم تاثیراتی برجای گذاشته‌اند. محققان معتقدند در طول 25 تا 30 سال آینده، شرایط آب و هوایی مشابه با زمان حال، اما کمی گرم‌تر خواهیم داشت. بارش باران در بسیاری از مناطق شدیدتر خواهد بود اما دوره‌های زمانی میان بارش‌ها، طولانی‌تر، گرم‌تر و خشک‌تر خواهد بود. تعداد بروز سیل‌ها و طوفان‌های مختلف نیز افزایش خواهد یافت. این امر می‌تواند تاثیراتی منفی بر میزان مواد غذایی تولید شده، ناپایداری دولت‌ها، پدید آمدن موج‌های عظیم از قحطی‌زده‌ها و حتی بروز ششمین انقراض وسیع گیاهان و حیوانات شود. ذوب شدن یخ‌های قطبی نیز می‌تواند به بروز سیل و زیر آب رفتن شهرهای ساحلی منجر شود. به وقوع پیوستن تمامی این ها ممکن است به صدها سال زمان نیاز داشته باشد اما در طول این سال‌ها مطمئنا با مشکلات زیادی روبرو خواهیم شد.
من چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
پاسخ کوتاه: کمتر پرواز کنید، کمتر برانید، بیشتر صرفه‌جویی کنید.
روش‌های متفاوتی برای کاهش آلودگی وجود دارند که همگی از آن‌ها مطلع هستیم. عایق‌بندی بهتر خانه‌ها، استفاده از لامپ‌هایی با مصرف کمتر انرژی و یا استفاده کمتر از خودروهای شخصی از جمله راهکاری ممکن هستند. با این اوصاف برخی از موارد، تاثیر بیشتری دارند. به عنوان مثال یک یا دو پرواز کمتر در سال می‌تواند کاهش آلایندگی معادل با تمامی موارد بالا را تضمین کند. استفاده از خودروهای هیبریدی نیز از جمله راهکاری ممکن در جهت کاهش آلایندگی تولیدی است.
در خوشبینانه‌ترین حالت ممکن، در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد؟
پاسخ کوتاه: چندین و چند اتفاق خوب می‌تواند سرنوشت را تغییر دهد.
در بهترین حالت، باید امیدوار باشیم که حساسیت زمین نسبت به گازهای گلخانه‌ای کاهش یافته و گیاهان و حیوانات خود را با این تغییر شرایط، تطبیق دهند. از طرف دیگر جوامع انسانی نیز باید راهکار و اراده قوی‌تر سیاسی را برای تحت کنترل درآوردن میزان آلایندگی‌های تولیدی به‌کار ببندند.
با این وجود، مسئله اصلی اینجاست که که به‌نظر می‌رسد زمین رفته رفته نسبت به گازهای گلخانه‌ای حساسیت بیشتری نشان می‌دهد. در حال حاضر نیز گرم‌شدن کره زمین باعث بروز ناهنجاری‌های مختلف و تغییر شرایط طبیعی آن شده است.
در بدترین حالت ممکن، در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد؟
پاسخ کوتاه: موارد بسیاری ممکن است به وقوع بپیوندند.
پاسخ به این سوال بسیار سخت است. از همین رو دانشمندان معتقدند کلیه تمهیدات لازم باید در جهت محدود کردن میزان آلایندگی‌ها اتخاذ شوند. یکی از بدترین موارد ممکن، کاهش غذای تولید شده همراه با افزایش قیمت آن و نهایتا قحطی و گرسنگی در ابعاد وسیع است. ازهم پاشیدگی یخ‌های قطبی نیز ممکن است باعث از دست دادن تعداد زیادی از شهرهای ساحلی جهان شود. از سوی دیگر ناپایداری در بادهای موسمی که عده زیادی برای فراهم کردن آب مورد نیاز محصولات خود به آن‌ها چشم امید دارند دور از انتظار نیست.
آیا پیشرفت تکنولوژی به ما کمکی خواهد کرد؟
پاسخ کوتاه: همین‌قدر کافی است که بدانید بیل‌گیتس هم اظهار داشته نباید صرفا به پیشرفت تکنولوژی، دلخوش باشیم.
با افزایش تعداد شرکت‌ها، دولت‌ها و محققانی که به این موضوع اهمیت بیشتری می‌دهند، شانس استفاده از پیشرفت‌های تکنولوژیکی و تاثیر مثبت آن‌ها افزایش می‌یابد اما بودجه‌های اختصاص داده شده به تحقیقات انجام شده در این زمینه، بنابرگفته صاحب‌نظران، یک چهارم تا یک سوم مقدار مورد نیاز است.
آیا پیش‌بینی‌ها قابل اتکا هستند؟
پاسخ کوتاه: اگرچه این پیش‌بینی‌ها کامل نیستند اما بر مبنای یافته‌ها و تحقیقات علمی دقیق، استوار هستند.
این تفکر که کره زمین در مقابل گازهای گلخانه‌ای از خود حساسیت نشان می‌دهد، بارها و بارها به اثبات رسیده است. به عنوان مثال، فرضیه موجود در فیزیک پایه که بر مبنای آن، افزایش دی‌اکسید کردبن می‌تواند گرمای بیشتری را هم به دام بیندازد در قرن 19میلادی به اثبات رسیده و در هزاران آزمایش نیز ثابت شده است.
با این وجود، مسائل جزئی‌تر مانند اینکه چه اندازه گرم‌شدن بیشتر زمین می‌تواند به ذوب شدن کامل یخ‌های قطبی منجر شود برپایه پیش‌بینی‌های رایانه‌ای اعلام می‌شوند که تنها احتمالاتی را از آینده تغییرات آب و هوایی در اختیار ما قرار می‌دهند. یکی دیگر از راه‌های اثبات این تاثیرات، مطالعه آب و هوا در زمان گذشته و مقایسه آن با زمان کنونی است. مطالعه‌ای که تاثیر افزایش آلایندگی‌ها بر گرم‌تر شدن کره زمین و ایجاد تغییرات آب و هوایی نامطلوب را به اثبات می‌رساند.
آیا کسی از گرم‌تر شدن کره زمین سود می‌برد؟
پاسخ کوتاه: در برخی موارد، بله.
کشورهایی با نواحی وسیع یخ‌زده مانند کانادا و روسیه ممکن است از نقطه‌نظر اقتصادی و به واسطه افزایش امکان کشاورزی، فعالیت‌های معدنی و مواردی اینچنینی سود ببرند اما اکنون شاهد آن هستیم که آتش‌سوزی در جنگل‌های روسیه نیز آسیب‌های جدی به پوشش سبز این کشور وارد کرده است. از سوی دیگر، این کشورهای به‌ظاهر امن، در صورت تاثیرپذیری کمتر به مامنی برای میلیون‌ها قحطی‌زده از سرزمین‌های با بخت و اقبال کمتر تبدیل خواهند شد.
آیا جای امیدواری هست؟
پاسخ کوتاه: بله ولی به اراده عمومی قوی نیاز است.
محققان از دهه 1980 میلادی اعلام کرده بودند که به سیاست‌های قدرتمندتری برای محدود کردن آلایندگی‌های تولید شده نیاز است. این هشدارها نادیده گرفته شدند و میزان گازهای گلخانه‌ای در جو به مرز خطرناک رسید. با گذشت چیزی در حدود 20 سال، بالاخره دولت‌ها تصمیماتی در این زمینه اتخاذ کردند. کاهش آلایندگی‌های کارخانجات، توسعه تکنولوژی‌هایی مانند خودروهای الکتریکی و حتی سخنرانی‌های رهبران مذهبی مانند پاپ بالاخره روند مثبتی را ایجاد کردند.
با این اوصاف مدنظر داشته باشید که سیاستمداران بیش از هر مورد دیگری باید به انتخابات بعدی خود هم نیم‌نگاهی داشته باشند. از همین رو به صدای شهروندان و یا بهتر است بگوییم صدای عمومی نیاز است تا مسئولین و مقامات به اتخاذ تصمیم و اجرایی کردن سیاست‌ها در این زمینه، وادار شوند.
منبع : آی تی ایران