فناوری به‌سرعت پیشرفت می‌کند، انواع جدید دستگاه‌های الکترونیکی هر روز به دست کاربران جهانی می‌رسند، سرعت توسعه فناوری در سال 2014 به بالاترین سطح خود در تاریخ رسیده است و به همین نسبت میزان تولید زباله‌های الکترونیکی افزایش یافته است. سازمان ملل متحد بر اساس جدیدترین بررسی خود اعلام کرد سالانه به طور میانگین 50 میلیون تن زباله الکترونیکی در جهان تولید میشود و از این رقم آمریکا به‌تنهایی 3.3 میلیون تن و چین 2.6 میلیون تن را به خود اختصاص می‌دهد. در کشور آمریکا هر سال حداقل 100 میلیون دستگاه تلفن همراه، 47.5 میلیون دستگاه انواع رایانه و 25 میلیون دستگاه تلویزیون دور انداخته می‌شوند و البته بیش از 70 درصد آن‌ها در حالی از رده خارج می‌شوند که هنوز عمر مفیدشان به اتمام نرسیده است.
سال 2020 وداع با شارژ الکترونیکی
بنا بر آمارهای منتشر شده گفته می شود که 2020 سال پایان استفاده از یخچال، تلویزیون، تلفن همراه، رایانه شخصی، مانیتور، اسباب‌بازی الکترونیکی و هر محصول دیگری خواهد بود که مبتنی بر باتری یا شارژرهای الکترونیکی امروزی کار می‌کنند و احتمال می‌رود که در آن سال بیش از 100 میلیون تن از این دستگاه‌ها دور ریخته شود. این آمارها در حاشیه کنفرانس سازمان ملل متحد برای اجرای طرحی با نام «حل بحران زباله الکترونیکی»(StEP) مطرح شده است که به موجب آن تمام دولت‌ها، صنایع، سازمان‌های غیردولتی، مراکز علمی و … موظف می‌شوند تکلیف این زباله‌های مخرب را هرچه سریع‌تر روشن کنند.
سازمان ملل متحد برای انتشار گزارش خود در این زمینه یک نقشه الکترونیکی از جهان منتشر کرده است که نشان می‌دهد در هر نقطه از کره خاکی چه میزان زباله الکترونیکی وارد طبیعت می‌شوند. این گزارش بر اساس اطلاعات به‌دست آمده از 184 کشور جهان تدوین شده است و در آن گفته شده که در سال گذشته میلادی 48.9 میلیون تن زباله الکترونیکی در سراسر جهان تولید شد و اگر جمعیت جهان را حدود 7 میلیارد نفر محاسبه کنیم، می‌توان گفت در سال 2013 میلادی به‌ازای هر یک نفر 7 کیلوگرم زباله الکترونیکی ایجاد شد. البته این رقم همچنان رو به افزایش است و پیش‌بینی میشود که تنها در سال 2017 میلادی 65.4 میلیون تن زباله الکترونیکی در جهان تولید شود که برای روشن‌تر شدن قضیه این میزان زباله الکترونیکی را می‌توان 200 برابر بزرگتر از آسمان‌خراش 102 طبقه Empire State نیویورک یا 11 برابر بزرگتر از هرم بزرگ باستانی مصر دانست.
کالبدشکافی تلفن‌همراه
در شرایط کنونی عمر مفید پیشرفته‌ترین گوشی هوشمند موجود در بازار بین 18 تا 24 ماه محاسبه میشود. این مسئله نشان می‌دهد هر تلفن همراه جدیدی که در بازار فروخته میشود، جایگزین یک محصول قدیمی خواهد شد و اگر قرار باشد در این زمینه بر اساس «قانون مور» جلو برویم، در چند سال آینده سرعت جایگزینی دستگاه‌های الکترونیکی جدید با مدل‌های قدیمی بیشتر خواهد شد.
بر اساس پیش‌بینی‌های مرکز تحقیقاتی گارتنر تا پایان سال 2014 میلادی بیش از 1.8 میلیارد دستگاه تلفن همراه در سراسر جهان فروخته میشود و در مقابل حدود یک میلیارد دستگاه تلفن همراه قدیمی هم برای همیشه کنار گذاشته میشود و البته تنها 3 درصد آن‌ها بازیافت می‌شوند.
هر دستگاه تلفن‌همراه به طور میانگین 300 میلی‌گرم نقره و 30 میلی‌گرم طلا دارد و با این توضیح اگر فقط تلفن‌های همراهی که امسال کنار گذاشته می‌شوند را بازیافت کنیم 30 هزار کیلوگرم طلا و 300 هزار کیلوگرم نقره به‌دست می‌آید. این ماجرا را می‌توان به گونه‌ای دیگر محاسبه کرد. از آنجایی که قرار است تا پایان سال جاری میلادی 1.8 میلیارد دستگاه تلفن همراه در سراسر جهان فروخته شود، ارزش دو فلز یاد شده در این گوشی‌ها به بیش از 2.5 میلیارد دلار می‌رسد.
تلفن‌های همراه با انواع فلزات گران‌بها از جمله مس، روی، سرب، بریلیوم، تانتالوم، طلا، نقره و … ساخته می‌شوند و در کنار آن دیگر مواد از جمله پلاستیک و شیشه به کار گرفته می‌روند. با این وجود علم امروزی به اندازه‌ای پیشرفت کرده است که فقط می‌توان 17 مورد از مواد به‌کار رفته در تلفن‌های همراه را به میزان 95 درصد بازیافت کرد که البته همین اتفاق هم می‌تواند کره زمین را از مرگ حتمی نجات دهد.
حقایق اصلی زباله‌های الکترونیکی
گزارشی که سازمان ملل متحد به صورت جامع و با جزییات کامل در مورد وضعیت هر یک از کشورهای جهان در زمینه تولید زباله‌های الکترونیکی منتشر کرده، بسیار نگران کننده است. با اینکه بسیاری از کشورها این نگرانی را درک می‌کنند و برای حل آن مراکز ویژه بازیافت زباله‌های الکترونیکی راه‌اندازی کرده‌اند، اما همچنان بخش اعظم این محموله خطرناک وارد کشورهای آفریقایی میشود. گزارش سازمان ملل 11 حقیقت در مورد زباله‌های الکترونیکی را به قرار زیر اعلام کرده است:
- بین 80 تا 85 درصد محصولات الکترونیکی در مراکز دفن زباله یا کوره‌های زباله‌سوز انداخته می‌شوند که اینکار مواد سمی را به صورت مستقیم وارد هوا می‌کند
- زباله‌های الکترونیکی 2 درصد از تمام زباله‌های تولید شده در آمریکا را شامل می‌شوند. اما 70 درصد مواد سمی موجود در این کشور را همین دستگاه‌های الکترونیکی بی‌فایده تولید می‌کنند. این مواد سمی به‌صورت مستقیم روی سیستم عصبی بدن، خون و کلیه‌ها تاثیر می‌گذارد
- سالانه بین 50 تا 60 میلیون تن مکعب زباله الکترونیکی در جهان تولید میشود
- تلفن‌های همراه بیش از دیگر دستگاه‌های الکترونیکی فلزات گران‌ها از جمله طلا و نقره را شامل می‌شوند. آمریکایی‌ها به واسطه تلفن‌های همراهی که هر ساله از رده خارج می‌کنند بیش از 100 میلیون دلار طلا و نقره را دور می‌ریزند
- اگر تمام توان کشورهای جهان را به‌کار بگیریم تنها 12.5 درصد از کل زباله‌های الکترونیکی را می‌توان بازیافت کرد
- از بازیافت یک میلیون دستگاه تلفن همراه حدود 17 هزار کلیوگرم مس، 350 کیلوگرم نقره، 35 کیلوگرم طلا و 15 کیلوگرم پالادیوم به‌دست می‌آید
- با بازیافت یک میلیون دستگاه لپ‌تاپ سالانه می‌توان انرژی الکتریسیته برای 3657 خانواده آمریکایی را تامین کرد
- زباله الکترونیکی پرسرعت‌ترین نوع زباله‌ای است که در جهان تولید میشود و هنوز راهی برای کاهش میزان تولید آن ارایه نشده است
- بخش اعظم آنچه که «زباله الکترونیکی» خوانده میشود در اصل زباله نیست و کاربران در بیشتر موارد دستگاه‌هایی را کنار می‌گذارند که هنوز می‌توان آن‌ها را فروخت یا از آن‌ها استفاده کرد
- برای ساخت یک دستگاه رایانه شخصی و یک مانیتور حدود 250 کیلوگرم سوخت فسیلی، 22 کیلوگرم ماده شیمیایی و 1.5 تن آب استفاده میشود که این رقم بیش از وزن یک کرگدن یا یک دستگاه اتومبیل است. این حجم وسیع آب در فرآیند تولید و به‌طور خاص برای خنک کردن تجهیزات کارخانه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد
- دستگاه‌های الکترونیکی سمی‌ترین مواد شیمی موجود را شامل می‌شوند و تلویزیون‌ها و مانیتورها، تیوب‌های اشعه کاتدی به عنوان یکی از خطرناک‌ترین ماده‌ها را در خود جا داده‌اند
از آنجایی که این روزها بحران آب به صورت جدی جهانیان را تهدید می‌کند و پیش‌بینی میشود تا چند سال آینده مردم به خاطر به‌دست آوردن آب بیشتر با یکدیگر وارد نبرد شوند، سازمان ملل متحد در گزارش خود اعلام کرده است که بازیافت یک باتری لیتیوم-یونی می‌تواند از هدر رفتن 60 هزار لیتر آب جلوگیری کند که این رقم معادل 3 برابر تمام استخرهای شنا در مسابقات جهانی المپیک است. بازیافت یک دستگاه تلفن همراه نیز به اندازه آلایندگی‌های 33 اتومبیل در طول یک سال از انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌کند و بازیافت 42 دستگاه تلفن همراه می‌تواند انرژی مورد نیاز یک خانواده در طول یک سال را تامین کند.
منبع : ایران
