تازه‌ترین گزارش بیزنس مانتیور از فصل سوم سال ۲۰۱۴ صنعت مخابرات ایران نشان دهنده چشم‌انداز‌های تاریک روشنی از آینده این صنعت طی پنج سال آینده است. بخش عمده این گزارش نتایج حاصل از چند سال مدیریت دولت محمود احمدی‌نژاد را بر این صنعت نشان می‌دهد و عملا تغییرات دیدگاهی و عملکردی مدیران فعلی صنعت ارتباطات را در برنمی‌گیرد. به عنوان مثال تحولات دو هفته اخیر در آزادسازی بازار اینترنت پرسرعت موبایل و راه‌اندازی نسل سوم و چهارم موبایل در کشور در این گزارش فصلی قرار نگرفته است. تحولاتی که قطعا به بهبود چشم‌انداز آینده این صنعت منجر میشود.
گزارش‌های بیزنس مانیتور در حوزه‌های مختلف اقتصادی کشور با همکاری کانون نهادهای سرمایهگذاری ایران و دنیای اقتصاد منتشر میشود و گزارش حاضر تازه‌ترین گزارش از وضعیت حاضر صنعت مخابرات ایران و چشم‌انداز پنج ساله آن است.
چشم‌اندازی از نقاط قوت ، فرصت‌ها و تهدیدها
این گزارش با اشاره عملکرد نامطلوب ایران در صنعت مخابرات طی سال‌های اخیر را ناشی از ریسک‌های سیاسی و اقتصادی ناشی از کاهش ارزش ریال می‌داند که دسترسی به دستگاه‌های پیشرفته را بامشکل روبه رو می‌کند. همچنین تلاش بخش‌هایی از حکومت برای محدود کردن دسترسی به محتوای اینترنت جهانی و جایگزینی اینترنت ملی با اینترنت جهانی ( مدلی که مدیران ارتباطی دولت احمدی‌نژاد پیگیری می‌کردند) با همکاری کشور چین از جمله دلایل اصلی عقب افتادگی ایران در این صنعت عنوان شده است . در عین حال این گزارش خاطر نشان می‌کند که در میان مدت پتانسیل دستیابی به حداکثر رشد و جبران عقب‌افتادگی‌ها وجود دارد ضمن اینکه جمعیت ایران این قابلیت تبدیل این صنعت به یکی از جذاب‌ترین بازارهای مخابرات خاورمیانه را دارد.
گزارش بیزنس مانیتور نقاط قوت صنعت مخابرات ایران را ضریب نفوذ بالای تلفن همراه ، رشد و نوآوری اپراتورها به دلیل وجود رقابت و حضور رایتل به عنوان تنها ارایه دهنده نسل سوم موبایل ( تا زمان تهیه این گزارش) می‌داند.
در عین حال بیزنس مانیتور اعتقاد دارد نقاط ضعف این صنعت میزان متوسط هزینه کرد هر مشتری و نظارت شدید دولت بر این بازار و تحریم‌های بین‌المللی است که دسترسی به تجهیزات را برای اپراتورها دشوار کرده است. وجود تنها یک اپراتور در بخش نسل سوم موبایل و حضور تنها یک شرکت خارجی ( ام تی ان آفریقای جنوبی) در این صنعت هم از دیگر نقاط ضعف این صنعت عنوان شده است.
فرصتهای صنعت مخابرات شامل نرخ نفوذ پایین گوشی‌های هوشمند است که فرصتهای قابل توجهی را برای بخش خرده فروشی و فروشندگان و و پیش‌فروش خدمات داده در دوره میان مدت مواجه می‌کند. همچنین گرایش جوانان در این عرصه و برنامه گسترش و توسعه مستمر اپراتور اصلی تلفن همراه در کشور اثر مثبتی بر رشد آینده خواهد داشت و این هم از جمله فرصتهای این صنعت است.
در عین حال بیزنس مانیتور نظارت شدید دولت بر اینترنت و شبکه تلفن همراه را موجب تهدید رشد این صنعت دا نسته است. همچنین حضور اپراتور سوم در کشور و ایجاد جنگ قیمتی و کاهش درآمد متوسط به ازای هر کاربر و فضای سیاسی امنیتی که مانع از سرمایهگذاری در این بخش توسط سازندگان تجهیزات و عرضه کنندگان محصولات الکترونیکی شده و محدود ماندن امتیاز استفاده از نسل سوم موبایل ( در زمان تهیه این گزارش) از دیگر تهدیدهای این صنعت به شمار می‌آیند.
در بخش ارتباطات با سیم نقاط قوت ایران در این گزارش بالابودن ضریب نفوذ خطوط تلفن ثابت ، حضور خدمات دهندگان اینترنت متعدد، رشد بازار وایمکس و ستون فقرات شرکت مخابرات ایران در سراسر کشور عنوان شده است. در عین حال انحصار شرکت مخابرات از سوی دیگر نقطه ضعفی را از جهت سرمایهگذاری و بهبود کیفیت خدمات ایجاد کرده است که با وجود تسلط این شرکت در عرصه اینترنت پرسرعت از نقاط ضعف این صنعت به شمار می‌رود. همچنین رشد خطوط ثابت به دلیل گسترش تلفن همراه کند شده است.
بیزنس مانیتور راه‌اندازی کابل فیبرنوری EPEG و امکان دسترسی به پهنای باند بالا از طریق این مسیر را یکی از مهمترین فرصتهای صنعت مخابرات کشور ذکر کرده و با توجه به رشد تقاضا برای اینترنت و توسعه فیبرنوری و آمارهای پایین ضریب نفوذ اینترنت پرسرعت تقاضای قابل ملاحظه و به دنبال آن فرصتهای مناسبی را در این بخش ایجاد می‌کند.
این گزارش در عین حال به نقل از بیزنس مانیتور معتقد است که ادامه محدودیت‌های دولت بر محتوای اینترنت می‌تواند سبب تخریب بلندمدت توسعه اینترنت شود و تحریم‌های بین‌المللی مانع دسترسی اپراتورها به تجهیزات با بهای پایین‌تر میشود و این در کنار فضای سیاسی امنیتی که مانع سرمایهگذاری در بخش تجهیزات از تهدیدهای اصلی این صنعت به شمار می‌آیند.
پیش‌بینی‌های صنعت از بازار مخابرات
بیزینس مانیتور در این گزارش با اشاره به ورود رایتل که باعث بهبود چشم انداز رشد مشترکان در ایران شده خاطرنشان می‌کند که چشم‌انداز نرخ رشد مشترکان در گزارش سه ماه سوم سال ۲۰۱۴ بدون تغییر باقی مانده، چراکه پیشبینی میشود این نرخ رشد در میان‌مدت به‌تدریج از روند کندی برخوردار شده و انتظار می‌رود این بازار تا سال ۲۰۱۸ دارای ۱۱۷ میلیون مشترک باشد که نرخ ضریب نفوذ در این بخش را به ۱۴۲ درصد میرساند.
ادامه تحریم‌های غرب علیه ایران براساس این گزارش باعث تحت فشار قرار گرفتن اپراتورها و مصرفکنندگان به یک اندازه میشود، ضمن اینکه کاهش قدرت خرید مردم در اثر تورم به‌عنوان عامل افت شدید واردات گوشی‌های تلفن همراه در سال ۲۰۱۳ عنوان شده است.
متوسط درآمد به ازای هر کاربر
بیزینس مانیتور معتقد است با تداوم تحریم‌های اقتصادی علیه ایران متوسط درآمد به ازای هر کاربر بر حسب دلار در کوتاه‌مدت تا میان‌مدت پایین باقی خواهد ماند. براساس این گزارش متوسط درآمد به ازای هر کاربر شرکت امتیان در سه ماهه سوم ۲۰۱۳ روی چهار دلار ثابت مانده و این رقم در سه ماهه چهارم سال ۲۰۱۳ هم تغییری نکرده است.متوسط درآمد هر کاربر در حد فاصل سه ماهه سوم ۲۰۱۲ تا سه ماهه چهارم ۲۰۱۲ از 4/7 دلار به 9/3 دلار سقوط کرده بود.با این حال گزارش فصلی امتیان حاکی از افزایش متوسط درآمد به ازای هر کاربر بر حسب ریال است. به نوعی بخش عمده کاهش متوسط درآمد هر کاربر تحت تاثیر کاهش ارزش ریال رخ داده است.
بر این اساس متوسط ترکیبی درآمد به ازای هر کاربر برای ام تی‌ان به میزان 4/2 درصد رشد داشته و به ۸۵۶۵۵ ریال رسیده است.
بیزینس مانیتور پیشبینی می‌کند متوسط درآمد ماهانه به ازای هر کاربر در اپراتورها تا سال ۲۰۱۸ حدود ۲ دلار کاهش یابد. با این حال این گزارش معتقد است ارائه خدمات نسل سوم با قیمت ارزانتر می‌تواند سطوح متوسط درآمد را به ازای هر کاربر افزایش دهد. بیزینس مانیتور به دلیل نداشتن آمارهای همراه اول از متوسط درآمد ماهانه این شرکت به ازای هر کاربر چیزی منتشر نکرده است.
خط ثابت و پهن باند
این گزارش چشم‌انداز بحث خط ثابت در ایران را به رغم سرمایهگذاریهای شرکت مخابرات نامطلوب ارزیابی می‌کند.دلیل آن نیز افزایش رقابت در بازار تلفن همراه و رقابتی شدن آن و افزایش میزان استفاده از موبایل به جای تلفن ثابت عنوان شده است. با این حال به عقیده بیزینس مانیتور با توجه به تداوم سرمایهگذاری شرکت مخابرات و نبود رقابت در بازار خطوط ثابت در کوتاه‌مدت رشد این بازار ادامه خواهد یافت، ولی در میان‌مدت این وضعیت معکوس میشود.
در زمینه اینترنت پرسرعت کاهش قابل ملاحظه خطوط اینترنت پرسرعت در حد فاصل سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳ انتظار برای رشد این بخش را در میان‌مدت بالا نگه میدارد.به طوری که بر اساس پیشبینیها میانگین رشد سالانه بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ معادل 5/18 درصد باشد.بیزینس مانیتور یکی از دلایل پایین بودن نرخ نفوذ خطوط اینترنت پرسرعت در ایران را هزینه بالای دسترسی به آن نیز می‌داند.
منبع : دنیای اقتصاد
