فيس‌بوك شبكه اجتماعي رايگاني است كه از سال 2004 ميلادي راه‌اندازي شد و خيلي زود توانست در حوزه ارتباطات دنيا، انقلابي به راه بيندازد. گفته مي‌شود بيش از يك ميليارد نفر در سراسر جهان عضو اين شبكه اينترنتي هستند. اين شبكه در حال حاضر براي بسياري از كاربران منبع كسب و كار و درآمد است و براي برخي هم حكم خانواده و زندگي دارد.
با وجود اين فيلتر شدن فيس‌بوك و استفاده ميليون‌ها ايراني از اين شبكه و البته حضور برخي مقامات بلندپايه در فيس‌بوك امروزه به چالشي جدي در كور مبدل شده است به‌گونه‌اي كه سردار احمدي‌مقدم – فرمانده نيروي انتظامي- به استفاده كاربران ايراني از فيس‌بوك و به خصوص برخي دولتمردان واكنش نشان داد و رسيدگي به بحث فيلتر بودن فيس‌بوك يا عضويت برخي وزرا در اين شبكه اجتماعي را در صلاحيت شوراي عالي فضاي مجازي دانسته است.
بخوانید: چرا فیسبوک؟
اما حميد شهرياري – عضو حقيقي شوراي عالي فضاي مجازي- در واكنش اين اظهارات، به خبرنگار ما گفت: اين شورا به امور جزئي نمي‌پردازد و كارهاي كلي را مدنظر قرار مي‌دهد. پس ضرورتي ندارد كه شوراي عالي فضاي مجازي براي اين مسائل تشكيل جلسه دهد.اين درحالي است كه بسياري از مقامات سياسي و قضايي كشور بر اين باورند عضويت در فيس‌بوك منع قانوني ندارد و تا زماني كه فعاليت فرد موردنظر از مصاديق مجرمانه نباشد و امنيت ملي را به خطر نيندازد جرم محسوب نمي‌شود.
عضويت در فيس بوك جرم نيست
مهدي دواتگري – رئيس كميته مطالبات ملي مجلس و عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي- در اين باره به خبرنگار ايران مي‌گويد: درباره فيس‌بوك هيچ قانوني نداريم و در هيچ جاي قانون هم نيامده كه عضويت در فيس بوك جرم است. حال آن كه كميته تشخيص مصاديق مجرمانه كه دادستان كل كشور رئيس اين كارگروه بوده و وزراي اطلاعات، فرهنگ و ارشاد اسلامي، دادگستري، ارتباطات و فناوري اطلاعات، علوم، تحقيقات و فناوري، آموزش و پرورش و نمايندگاني از صدا و سيما، سازمان تبليغات اسلامي، شوراي عالي انقلاب فرهنگي و 2 تن از نمايندگان مجلس از اعضاي آن هستند، وظيفه دارند با تعريف تك تك مصاديق مجرمانه مربوط به جرايم رايانه‌اي و فضاي مجازي درباره موضوع فيس‌بوك نظر دهند.
بخوانید : سیاست مواجهه با شبکه‌های اجتماعی تغییر می‌کند؟
نماينده مردم مراغه در مجلس مي‌افزايد: براساس اصل 36 قانون اساسي، هرگونه فع يا ترك فعلي كه در قانون براي آن مجازات تعيين شده است جرم تلقي مي‌شود حال اگر در محيط فيس بوك اين مصاديق مجرمانه تهديدي براي امنيت ملي، تشويش اذهان عمومي و ارائه فساد و فحشا باشد، بايد با آن برخورد كرد.
ارتكاب جرم در فيس بوك قابل پيگيري است
محمد علي اسفناني – سخنگوي كميسيون قضايي و حقوقي مجلس و از اعضاي فعال كارگروه تعيين مصاديق مجرمانه- نيز به خبرنگار ايران مي‌گويد: صرف حضور در فيس‌بوك جرم نيست. اما اگر افراد، اعم از حقوقي يا حقيقي در اين محيط يعني در صفحه فيس‌بوك خود مرتكب جرم شوند مجرم شناخته شده و مستحق مجازات هستند.
نماينده مردم فريدن، فريدون شهر و چالگان در مجلس اظهار كرد: مصاديق مجرمانه تعريف خاصي دارد. نخست بايد بگويم طبق قانون موجود در بحث جرايم رايانه‌اي و اينترنت، تعريف مشخصي از مصاديق مجرمانه داريم. اما اينكه جرم از سوي فرد حقيقي رخ دهد يا حقوقي تفاوت‌هايي دارد. در مورد قرار دادن عكس‌هاي مستهجن، مبتذل، افشاي عكس‌هاي خصوصي و اسرار مردم، اشاعه فحشا و فساد كه همگي جرم محسوب مي‌شود با فرد برخورد قانوني صورت مي‌گيرد. اما گاهي برخي رفتارها در قانون مورد ترديد است.
يعني به عنوان مثال اگر يك مقام مسئول يا يكي از دولتمردان اطلاعاتي درباره كار خود برروي صفحه‌اش در فيس‌بوك منتشر كند با آن كه طبق قانون جرم نيست اما از آنجا كه اين اطلاعات مي‌تواند امنيت كشور را به خطر بيندازد يا مورد سوءاستفاده دشمن قرار گيرد از سوي كميته موردنظر جرم تلقي مي‌شود و مي‌توان بلافاصله سايت، وبلاگ يا صفحه موردنظر را فيلتر كرد، تذكر داد يا برخورد قانوني با او داشت.اهانت به مذاهب، اشخاص ديني و افراد مقدس نيز ازجمله مصاديق مجرمانه محسوب مي‌شود.
بخوانید: عضو کمیته فیلترینگ: بازشدن فیلترینگ فیسبوک در درازمدت ممکن است
ورود فيس‌بوك به كشور ما به 3 يا 4 سال قبل برمي‌گردد اما به محض ورود از آنجا كه يك شبكه اجتماعي با انواع خدمات مختلف و قابل استفاده براي همه افراد به خصوص جوان‌ها بود به شدت مورد توجه و اقبال مردم كشورمان قرار گرفت. خيلي از افراد با استفاده از فيس‌بوك توانستند با مردم ديگر كشورها ارتباط برقرار كرده، دوست پيدا كنند يا به دوستان قديمي‌شان پس از سال‌ها برسند. اما از همان نخستين روزها حساسيت‌هاي برخي مسئولان نسبت به اين شبكه اجتماعي ملموس و عيني شد و آن‌ها اين پرسش‌ها را مطرح كردند كه پديدآورندگان فيس‌بوك چه اهدافي را دنبال مي‌كنند و مقصودشان از ارائه اين همه خدمات به استفاده كنندگان آن چيست؟ و…
فيس بوك ابزار جاسوسي است!
عبدالرضا طرزي، قاضي ويژه جرايم رايانه‌اي- می‌گوید: فيس بوك بدون شك يك ابزار جاسوسي است كه اين موضوع تأييد هم شده. چرا كه هرگونه اطلاعاتي كه اعضا در پروفايل و صفحات خود بگذارند به راحتي از طريق سرويس دهنده قابل برداشت است. به همين خاطر تأكيد مي‌شود كه از قراردادن هرگونه عكس و اطلاعات شخصي در صفحه خودداري شود.
به گفته وي، طبق قانون، ايجاد صفحه در شبكه فيس‌بوك جرم نيست اما تبعاتي دارد كه بايد نسبت به آن هوشيار بود. نخست اين كه فيس‌بوك يك شبكه اجتماعي است كه تمام اطلاعات آن قابل رديابي است پس ممكن است از اطلاعات فرد عليه خودش يا كشور استفاده شود. دوم اين كه جرايم متعددي در اين شبكه صورت مي‌گيرد از جمله انتشار اكاذيب، آثار مستهجن و جعل صفحه بخصوص براي افراد سرشناس، چهره‌هاي سياسي، هنري و فرهنگي كه اينها در زمره جرايم فردي تلقي مي‌شود اما برخي جرايم نيز سازمان‌يافته است از جمله فراخوان‌هايي كه در مقاطع حساس سياسي اتفاق مي‌افتد اعلام همايش‌هاي مختلف، گردهمايي‌هاي سياسي و اجتماعي از جمله فراخوان براي جشن آب‌بازي، اردوهايي كه اعمال غيراخلاقي در آن‌ها رخ مي‌دهد، همه اينها در فيس‌بوك انجام مي‌شود.
اهانت به مقدسات، كمپينگ‌هاي مختلف كه تهديدي عليه نظام و حكومت است به راحتي در فيس‌بوك قابل اجراست و متأسفاه هر تخلفي كه در ايران در فيس‌بوك رخ دهد از سوي سرويس‌دهندگان آن در خارج كشور پيگيري و برخورد نمي‌شود. يعني از سوي ايران هر چقدر ريپورت وقوع تخلف در اين شبكه اجتماعي ارسال شود آن‌ها به بهانه اين كه ايران تحريم است ترتيب اثر نمي‌دهند. بنابر اين ما هم مجبور مي‌شويم خودمان با متخلف برخورد و آن را فيلتر كنيم.
معايب و محاسن فيس‌بوك
به گفته قاضي طرزی، فيس‌بوك همانند ساير فناوري هاي جديد نياز به فرهنگ‌سازي دارد. از آنجا كه خدمات مفيدي ارائه مي‌دهد و امنيت آن كامل و قابل هك شدن نيست از مزاياي فني شبكه محسوب مي‌شود اما فيس‌بوك هم مانند ساير پديده‌ها مضرات و معايبي هم دارد.
از جمله اين كه متأسفانه بستري مناسب براي نقض حريم خصوصي افراد است و به راحتي با آبروي افراد بازي مي‌شود و جرایم مختلفي در آن رخ مي‌دهد. البته منظور از جرايم، اتفاقاتي است كه طبق قوانين كشور ما جرم محسوب مي‌شود و طبق كنوانسيون بوداپست جرم نيست اما به بهانه ارتكاب جرم هم نمي‌شود همه مردم را از استفاده از فيس‌بوك منع كرد.
ورود مجلس به قانون «فيس‌بوك»
اللهيار ملكشاهي رئيس كميسيون حقوقي و قضايي مجلس نيز به <ایران> می‌گوید: يكي از معضلات كنوني كشور در مواجهه با فيس‌بوك نداشتن قانون مشخصي در ين باره است. وي به خبرنگار ما مي‌گويد: بزودي با همكارانمان در مجلس شوراي اسلامي صحبت كرده و درباره فيس‌بوك قانوني را وضع خواهيم كرد كه اين قانون بايد براي اشخاص حقيقي و حقوقي و نوع رفتارشان در فيس بوك و برخوردهايي كه با هركدام بايد صورت گيرد متفاوت باشد.
به گفته وي، اين طبيعي است افرادي كه در كشور مسئوليتي مي‌پذيرند بايد يك سري محدوديت‌ها را نيز بپذيرند، به طور قطع يك مقام ارشد كشوري و لشكري نمي‌تواند همانند يك فرد عادي كه پست و مقامي ندارد هر رفتاري را كه دلش مي‌خواهد انجام دهد و اين شامل مسأله فيس بوك هم مي‌شود. اگر قانوني وضع شود بايد به طور مشخص و براي اشخاص خاص ممنوعيت‌هايي را ايجاد كند اما براي افراد عادي اين ممنوعيت‌ها متفاوت خواهد بود.»
از سوي ديگر مهدي دواتگري – نماينده مجلس – برخوردهاي بازدارنده و سلبي با فيس بوك را چاره كار ندانسته و مي‌گويد: «فرهنگ‌سازي در اين زمينه مهمترين عامل است، يعني اگر با رفتارهاي كارشناسانه جنبه‌هاي مثبت فيس‌بوك را به مردم معرفي كنيم ديگر كسي به دنبال معايب آن نمي‌رود. پس بايد از اين وسيله ارتباط جمعي به نحوي استفاده كنيم كه صداي ملت ايران، فرهنگ و تاريخ ايران و نماي واقعي كشورمان را به گوش جهانيان برسانيم و براي برقراري ارتباط مبتني بر هنجارهاي اجتماعي از آن استفاده كنيم. ما امروزه با واقعيتي به نام فيس بوك روبه‌رو هستيم و چاره‌اي جز تدبير و مديريت در برخورد با آن نداريم.»
محمدعلي اسفناني سخنگوي كميسيون حقوقي مجلس نيز «فيس‌بوك» را يك كارد دولبه دانسته و مي‌گويد: «برخورد دفعي با اين موضوع چاره‌ساز نيست، چرا كه اين شبكه اجتماعي مثل كارد جراحي مي‌ماند هم مي‌تواند نجات‌بخش باشد هم مرگبار، پس اين وظيفه مسئولان است كه با فرهنگ سازي و برجسته كردن محاسن آن و به كارگيري جنبه‌هاي مثبت فيس‌بوك زمينه را براي ارتكاب جرم سلب كنند و مردم نيز با عنوان يك شبكه اجتماعي گسترده براي برقراري ارتباط مثبت با يكديگر به آن نگاه كنند. به واقع نحوه استفاده مفيد و مثبت از فيس‌بوك را به مردم آموزش دهيم نه اين كه به كلي صورت مسأله را پاك كنيم.
منبع : روزنامه ایران:
