اینتنرت موبایل، توقف روی پله دوم

نام نویسنده: م.ر.بهنام رئوف

ایران با داشتن ۲۲ میلیون کاربر اینترنت روی موبایل رتبه نخست منطقه را در اختیار دارد، اما بیش از ۹۵ درصد این تعداد از دسترسی به اینترنت پرسرعت محرومند
ویترین‌های بازارها را پیشرفته‌ترین دستگاه‌های تلفن همراه از برندهای مختلف پر کرده‌اند. اغلب این دستگاه قابلیت اتصال به جدیدترین و پرسرعت‌ترین شبکه‌های مخابراتی را دارند و تقریبا همه آنها تمام تمرکز و قابلیت خود را ب اتصال به اینترنت سریع بازمی‌یابند با این حال و در بهترین حالت اینترنت پرسرعت موبایل برای بخش قابل توجهی از کاربران تلفن همراه قابل دسترس نیست. از سه اپراتور تلفن همراه در کشور تنها یکی و پس از مدت‌ها تاخیر و از چند ماه قبل اقدام به ارائه اینترنت پرسرعت روی موبایل کرده است و مشترکان سایر اپراتورها باید منتظر زمان دوره حفاظت از این اپراتور شوند. این در حالی است که نسل چهارم موبایل هم‌اکنون در برخی کشورهای همسایه و بسیاری از دیگر کشورهای جهان در حال ارائه است. در دومین گزارش از پرونده «چالش سرعت اینترنت در دولت آینده» موضوع اینترنت موبایل را بررسی کرده‌ایم که می‌خوانید.

بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی متما تعداد کاربران اینترنت در سال 91 برابر با 45میلیون 884 هزار و 144 نفر و ضریب نفوذ کاربران اینترنت در این سال 06/61 درصد بوده است. طبق این گزارش بیشترین دسترسی با 22 میلیون و 629هزار و 809 کاربر مربوط به اتصال تلفن همراه بوده است.

آمارهاي جهانی چه مي‌گویند؟

بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده هم‌اکنون چین بالاترین میزان استفاده از نرم‌افزارهای موبایلی را دارد. تا پایان ماه فوریه سال جاری میلادی کشور چین 330 میلیون کاربر داشته که از طریق گوشی هوشمند خود از خدمات اینترنت موبایلی بهره می‌بردند که این رقم معادل 79 درصد کاربران موبایلی این کشور است.

چین هم‌اکنون بالغ بر یک میلیارد کاربر تلفن همراه دارد. همچنین بررسي‌ها نشان داده که کاربران تلفن همراه در انگليس، آمريکا و ژاپن بيشترين ميزان دسترسي به اينترنت را از طريق دستگاه موبايل خود دارند. بر اساس گزارش موسسه تحقيقاتي Pew يک چهارم کاربران گوشي‌هاي هوشمند، از موبايل خود براي دسترسي به اينترنت استفاده مي‌کنند. اين تحقيقات که از ميان 18 کشور ژاپن، استراليا، اسپانيا، فرانسه، آلمان، ايتاليا، هلند، برزيل، روسيه، آمريکا، کانادا، سوئد، لهستان، ايرلند، هند و چين صورت گرفته، نشان داده که انگليس با 52 درصد بيشترين ميزان دسترسي موبايلي به اينترنت را دارد و پس از آن ژاپن و آمريکا با 51 درصد در جايگاه بعدي جدول نشسته است. بر اساس اين گزارش، چين و اسپانيا با 36درصد جايگاه چهارم و پنجم جدول را به خود اختصاص داده‌اند و به ترتيب فرانسه و روسيه با 35 و 33 درصد در رتبه ششم و هفتم جايگاه جدول قرار گرفته‌اند. در ميان اين کشورها، لهستان با 31 درصد، آلمان با 29 درصد و مکزيک با 27 درصد به ترتيب جايگاه هشتم، نهم و دهم جدول را به خود اختصاص داده‌اند.

جدا از بحث تعداد کاربران اینترنت موبایل، اما در این بین برخی از کشورهای دیگر نیز سرمایه‌گذاری‌هاي ویژه‌اي در این بخش کرده‌اند که از جمله آنها مي‌توان به امارات‌متحده عربی اشاره کرد. حاکم دبی به‌تازگی اعلام کرده است که تا سال 2015 سرویس‌های دولت الکترونیکی از طریق تلفن همراه ارائه می‌شود.

وضعیت اپراتورهای ایران در بخش اینترنت

در ایران، اپراتور دوم یا ایرانسل از بهار سال 86 به عنوان اولین اپراتوری بود که خدمات GPRS را برای مشترکان خود فراهم آورد. هرچند که بعد از گذشت یک ماه سرویس MMS این اپراتور بنا به دلیل نبود قانون‌های لازم لغو شد و نزدیک به یک سال و نیم بعد همزمان با همراه اول به کاربران تلفن همراه عرضه شد. این درحالی بود که ارائه سرویس MMS به عنوان قابلیت اصلی ایرانسل بود که مي‌توانست وجه تمایز خدمات این اپراتور با همراه اول به حساب آید.

اما به شکل کلی ایرانسل را مي‌توان به عنوان اولین اپراتور ارائه دهنده خدمات GPRS در کشور به حساب آورد. در آخرین ماه‌های سال 86 بود که تالیا نیز توانست پس از سه سال ارائه خدمات دیتا را که به واسطه آن استفاده از اینترنت، ایمیل و… برای کاربران فراهم مي‌شود. در اختیار مشترکانش قرار دهد.

نخستین اظهارنظر درباره ارائه ‌این سرویس توسط همراه اول اما در فروردین ماه سال 86 و با آغاز به کار این سرویس توسط اپراتور دوم صورت گرفت. در آن زمان مرد شماره اول همراه اول، وحید صدوقي، درباره‌ اين كه اپراتور اول چه زماني سرويس GPRS مانند دسرسي به اينترنت و MMS را براي مشتركان خود فراهم مي‌آورد، خاطر نشان مي‌كند:‌ همان طور كه قبلا قول داده‌ايم تا شهريورماه (سال 86) اين سرويس‌ براي تعداد محدودی از مشترکان تهرانی (حداقل دو میلیون مشترک) فعال خواهد شد، اميدواريم پيمانكاران ما در اين زمينه تمام تلاش خود را انجام دهند تا در زمان مقرر به وعده‌هاي خود عمل كنيم، اما در نهایت این سرویس در اواخر سال 87 آن هم به شکل محدود تنها در چند شهر توسط غول ارتباطی کشور در اختیار کاربران همراه اولی قرار گرفت که بعدها و با گسترش شبکه این اپراتور در اواخر سال 88 همراه اول توانست پوشش سراسری داشته باشد. هر چند که دراین بخش و تعداد مشترکان اینترنت اپراتورها آمارهای دقیق و شفافی وجود ندارد، اما بر اساس گفته‌هاي منابع اطلاعاتی ایرانسل هم‌اکنون در بالغ بر هزار و 100 شهر و تمام جاده‌هاي اصلی و روستاهای تحت پوشش تجهیزات EDGE داشته و این درحالی است که گفته مي‌شود همراه اول تنها بالغ بر 150 شهر را توانسته تجهیزات EDGE و مابقی را GPRS نصب کرده است.

اما در مورد اپراتور سوم نیز که قرار بود با آغاز فعالیت خود خدمات اینترنت پرسرعت نسل سوم را ارائه دهد باید گفت که این اپراتور نیز به دلیل مشکلات مالی و سخت‌افزاری از یک سو و همچنین پیوست‌هاي فرهنگی در بخش ارائه مکالمات تصویری هم اکنون با تاخیر در ارائه سرویس در این بخش روبه‌رو شده است به طوری که هم اکنون تنها در چند شهر بزرگ کاربران این اپراتور مي‌توانند از اینترنت نسل سوم استفاده کنند.

اینترنت موبایل، کند و گران

یکی از دغدغه‌هايي که این روزها کاربران تلفن همراه با آن روبه‌رو هستند، کیفیت استفاده از خدمات دیتا یا اینترنت همراه است. افزایش ضریب نفوذ تلفن‌هاي هوشمند که مهم‌ترین کاربرد آنها به کار گرفتن برنامه‌هاي کاربردی همراه و اینترنت همراه است، باعث شده تا این روزها کاربران تلفن همراه بیش از پیش به استفاده از اینترنت همراه روی آورند.

بر همین اساس بسیاری از اپراتورهای جهانی علاوه ب تغییر تجهیزات خود و کوچ به سمت خدمات نسل سوم و چهارم تلفن همراه، قیمت خدمات را کاهش و به افزایش کیفیت این خدمات پرداخته‌اند. هم‌اکنون درصد بسیار بالایی از اپراتورهای تلفن همراه در سراسر جهان از خدمات نسل سوم تلفن همراه استفاده مي‌کنند. حتی بسیاری از کشورهای پيشرفته جهان در حال حاضر اقدام به ارائه خدمات نسل چهارم هم کرده‌اند که از جمله مي‌توان به دو کشور همسایه افغانستان و عراق اشاره کرد و این در حالی است که در کشور ما نزدیک به دو سال است که خدمات نسل سوم توسط اپراتور سوم به کار گرفته شده است آن هم به شکل نصف و نیمه.

استفاده از اینترنت تلفن همراه در ایران، اا به‌رغم افزایش تعداد کاربران آن با محدودیت در کیفیت خدمات ارائه شده روبه‌رو است، به طوری که به گفته مسوولان سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی حجم بالایی از شکایات کاربران فناوری مربوط به کیفیت استفاده از خدمات اینترنتی و به شکل خاص اینترنت تلفن همراه است. اما از سوی دیگر همواره در آمارهای مربوط به ضریب نفوذ کلی اینترنت در کشور میزان استفاده کاربران از اینترنت تلفن همراه لحاظ مي‌شود که به گفته کارشناسان علم آمار این رویکرد در بخش آمارهای ضریب نفوذ اینترنت غیر علمی است. اما با این حال مدیر عامل شرکت ارتباطات سیار چندی پیش از افزایش 80 درصدی ترافیک GPRS همراه اول خبر داده بود. به گفته وحید صدوقی در حال حاضر در برخی نقاط تهران حتی سرعت دانلود GPRS همراه اول به حدود 215 کیلوبیت رسیده و میانگین این رقم بالای 120 کیلوبیت است. مدیر عامل ارتباطات سیار همچنین عنوان کرد: با توجه به نوسازی‌هایی که در درون شبکه همراه اول صورت گرفته، اکنون GPRS همراه اول کیفیت قابل قبولی دارد و این در حالی است که تعداد مشترکانی که در لحظه از این سرویس استفاده می‌کنند، حداقل سه برابر شده است.

علیرضا قلمبر دزفولی مدیرعامل ایرانسل نیز در نشست سالانه این اپراتور در مهر ماه گذشته گفت: پیش‌بینی می‌شود ترافیک دیتا در دنیا در سال ۲۰۱۵ معادل کل ترافیک دیا تا سال ۲۰۱۰ میلادی خواهد بود که حاکی از رشد قابل توجه حوزه دیتا است و نشان می‌دهد اپراتورها باید تمرکز خاصی روی حوزه دیتا داشته باشند. به گفته وی، ۱۰۰درصد شبکه ایرانسل تحت پوشش GPRS و ۹۸ درصد آن تحت پوشش EDGE است و دو درصد باقی‌مانده به نقاط کم جمعیت و جاده‌هاي کشور اختصاص دارد که به سرعت بالای GPRS نیاز ندارند.

دزفولی اظهار كرد: درحال حاضر حداکثر سرعت سیم کارت‌هاي ایرانسل با تکنولوژی نسل تلفن همراه، ۲۲۰ کیلوبیت بر ثانیه است و میانگین سرعت متوسط مصرف مشترکین حدود ۶۰ کیلوبیت بر ثانیه است. او افزود: رفتار مشترکین ما در مقایسه مهر امسال با مهر سال گذشته نشان می‌دهد که ۱۰۹ درصد افزایش ترافیک داشته‌اند و نشان‌دهنده رویکرد مشترکین ایرانسل به سمت دیتا است که از رویکرد بین‌المللی نیز تبعیت می‌کند. میزان این رشد در مهر ماه سال ۹۰ نسبت به مهر سال ۸۹ معادل ۷۳ درصد بوده است.

کاربران ناراضی

در حالی که هم‌اکنون تمامی اپراتورهای تلفن همراه در کشور خدمات اینترنت همراه را نیز ارائه مي‌دهند، اما به گفته کاربران ایرانی این خدمات با توجه به کیفیت ارائه شده گران است. کاربران اینترنت همراه از افت کیفیت این سرویس در نقاط پرتراکم گله مند بوده و معتقدند: سرعت‌هاي اعلام شده از سوی اپراتورهای تلفن همراه تنها در نقاط کم ترد و کم جمعیت ممکن است درست باشد و این در حالی است که این سرعت‌ها به هیچ وجه در مناطق پر جمعیت مناسب نبوده و تنها هزینه‌ای اضافی را بر دوش مصرف‌کننده قرار مي‌دهد. این درحالی است که در آن سوی بازار همانطور که پیش از این نیز ذکر شد مسوولان اپراتورها مدعی ارائه بالاترین کیفیت در بخش اینترنت همراه هستند. البته این ادعا را شاید بتوان همسطح ادعاهای وزرای ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت قبل دانست که همواره از سرعت اینترنت در کشور راضی بوده و آن را برای کاربران کافی مي‌دانستند.

کارشناسان بر این باورند که تعداد بالای کاربران تلفن همراه به خصوص نسل جوان که اشتیاق بشتری به استفاده از خدمات اینترنت همراه دارند، باعث شده است تا این کاربران با کمبود در بخش پهنای باند موبایلی روبه‌رو باشند. از سوی دیگر استفاده از نسل‌هاي قدیمی 5/2 و 75/2 توسط دو اپراتوری که بیشترین کاربران تلفن همراه در کشور را دارند به عنوان دلیل کیفیت خدمات پایین در بخش اینترنت همراه عنوان مي‌شود. اما همان‌طور که گفته شد متاسفانه آمار شفافی از میزان پهنای باند مصرفی به صورت تفکیک شده توسط هر کدام از اپراتورها در اختیار نیست تا بتوان در گزارش ها به آن استناد کرد و تنها آمار موجود در این بخش همان آمارهای متما و بعضا جنگ‌هاي تبلیغاتی اپراتورهای تلفن همراه بر سر کسب کاربران بیشتر است.

منبع : دنیای اقتصاد