تاریخ عکاسی همانطور که سال‌ها پیش با ظهور دوربین‌های دیجیتال دگرگون شد، طی سال‌های 2010 تا کنون نیز دستخوش تغییر و تحلات اساسی شده است. این تغییر و تحول مدیون تلفن‌های همراه هوشمند است. به کارگیری لنزهای با کیفیت برای عکاسی در تلفن‌های هوشمند و سیستم عامل اندرویید و iOS ، عکاسی را تغییر داده. حالا سبک جدیدی به نام iphonography یا عکاسی با موبایل در دنیای دوست‌داشتنی عکاسی باز شده که اتفاقا طرفداران بسیاری هم پیدا کرده است. این سبک به صورت جدی در سراسر دنیا مورد توجه قرار گرفته و همایش‌ها و جشنواره‌های داخلی و بین‌المللی زیادی به میزبانی کشورهای مختلف در این زمینه برگزار شده است.
ایران نیز همراه با این تحولات اخیرا الین جشنواره فیلم و عکس همراه را در تهران برگزار کرده است. این جشنواره که پیش از این نیز درباره‌اش نوشتیم بخش‌های مختلفی از جمله آموزش و تور موبایل داشت که همچنان هم ادامه دارد. از جمله مدرسان جشنواره فیلم و عکس همراه تهران می‌توان به اکو سالمی و شهرام شریف اشاره کرد که در تور موبایل‌ها حضور دارند، اشاره کرد. اکو سالمی که بیشتر فعالیت حرفه‌ای خود را به عکاسی خبری و مستند اجتماعی اختصاص داده مدتی است دوربین حرفه‌ای را کنار گذاشته و به عکاسی با موبایل روی آورده است. شهرام شریف هم که سال هاست در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات روزنامه‌نگاری می‌کند، به عکاسی با موبایل علاقه مند است. با آنها گپ و گفت کوتاهی داشتیم.
***
امروزه دوربین گوشی‌های تلفن همراه به شرایطی رسیده اند که می‌توان با آنها به صورت حرفه‌ای عکاسی کرد. این مساله چه تاثیری بر عکاسی و فیلمسازی گذاشته است؟
شریف: رشد تکنولوژی در ده سال اخیر به حدی بوده که به بخشی از فضای فیلمسازی و عکاسی در دنیا کمک قابل توجهی کرده است. حاالا دیگر عکاسی به نوع ابزار بستگی ندارد. سال 1374 من با انجمن سینمای جوان کرج همکاری می‌کردم. آن زمان برای فیلم سازی دوربین‌های ویدئویی جایگزین دوربین‌های سوپر هشت شده بود. این دوربین‌ها کیفیت لازم را نداشت و داشتن دوربین خوب ویدئویی یا دوربین بتاکم نیازمند صرف هزینه زیادی بود. اما حالا یک فرد علاقمند به عکاسی یا فیلمسازی با انتخاب‌های متعددی روبروست و ابزارهای حرفه‌ای متعددی در اختیارش قرار دارد که می‌تواند به وسیله آنها اثری با کیفیت یک اثر حرفه‌ای عرضه کند.
حرفه‌ای شدن دوربین موبایل‌ها، جامعه هنرمندان و علاقه‌مندان به عکاسی و فیلمسازی را نیز بزرگتر خواهد کرد. فکر می‌کنید این فرصت مناسبی برای خلق آثار و اجرای ایده‌های جدید خواهد بود؟
شریف: بله. خوشبختانه حالا دیگر ابزارهای فیلمسازی و عکاسی محدود نیست و در اختیار همه هست بنابراین تعداد بیشتری از علاقمندان به عکاسی و فیلمسازی این فرصت را دارند که ایده‌هایشان را عملی کنند. ضمن اینکه هر کسی می‌تواند فیلم یا عکسی را که تولید می‌کند در سطح گسترده‌ای منتشر کند. پیش از این توزیع آثار در انحصار گروهی خاص بود که دسترسی به منابع انتشار داشتند. مثلا ده سال پیش شما عکس یا فیلمتان را فقط می‌توانستید در یک جشنواره به نمایش بگذارید اما حالا می‌توانید آن را در یک شبکه اجتماعی منتشر کنید و میلیون‌ها نفر از سراسر دنیا بیننده کار شما باشند.
آقای سالمی نظر شما چیست؟ آیا این اتفاق عکاسی حرفه‌ای را تهدید نمی کند؟
سالمی: خیر. من فکر می‌کنم حتی به عکاسی حرفه‌ای کمک هم می‌کند. مثلا در زمینه عکاسی اجتماعی استفاده از دوربین عکاسی حرفه‌ای مشکلات زیادی به همراه دارد ممکن است سوژه در مقابل دوربین واکنش نشان بدهد حتی در فضاهای عمومی هم استفاده از دوربین‌های عکاسی مشکل ایجاد می‌کند. به اعتقاد من دوربین‌های تلفن‌های همراه بیش از هر چیز به عکاسی خیابانی کمک کرده است و در این گونه عکاسی تحول ایجاد کرده است
اما کیفیت دوربین‌های موبایل به اندازه دوربین‌های حرفه‌ای نیست؟
سالمی: بله. اما گاهی سرعت از کیفیت اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و مهم است که به موقع یک سوژه را شکار کنیم ولو با کیفیت نه چندان عالی. این خاصیت تلفن همراه است که در دسترس است و از این منظر بسیار به عکاسی مستند اجتماعی کمک کرده است. شاید این ابزار برای عکاسی صنعتی یا عکاسی پرتره مناسب نباشد اما در زمینه عکاسی اجتماعی توانسته تحول عظیمی ایجاد کند. البته معتقدم در دوربین‌های حرفه‌ای عکاسی، واقع گرایی بیشتری وجود دارد. در عکاسی با این دوربین‌ها تصویر به واقعیت نزدیک تر است، رنگ‌ها طبیعی تر هستند و شاید بعدا در ویرایش این عکس‌ها تغییراتی ایجاد شود. اما در عکاسی با موبایل این اتفاق در زمان عکاسی رخ می‌دهد به این ترتیب که شما می‌توانید در زمان عکاسی عکس را به همان صورت واقعی اش ثبت کنید یا اینکه به کمک گزین‌های مختلف یک اپلیکیشن آن را به صورت خاصی بگیرید. به اعتقاد من یکی از مهمترین مسائلی که عکاسی با موبایل را جذاب کرده به اپلیکیشن‌های آن مربوط است چرا که هم در عکاسی گزینه‌های متعددی در اختیار عکاس می‌گذارد و هم برای ویرایش عکس امکانات متعددی دارد.
آقای شریف شما هم فکر می‌کنید اپلیکیشن‌های عکاسی، چیزی است که عکاسی با موبایل را جذاب کرده؟ به نظر می‌رسد برخی از عکاسان حرفه‌ای مخالف استفاده از امکانات ویرایشی که کاربران با استفاده از این اپلیکیشن‌ها انجام می‌دهند هستند.
شریف: به اعتقاد من نرم افزارهای ویرایش عکس به عکاسی با موبایل جلوه حرفه‌ای می‌دهند. همین مساله باعث شده برخی عکاسان بسیار حرفه‌ای و شاخص در دنیا به عکاسی با موبایل تمایل نشان دهند و برخی از آنها صرفا با موبایل عکاسی می‌کنند. به نظرم اپلکیشن‌ها در این زمینه رشد دهنده و کامل کننده عکاسی حرفه‌ای هستند. رشد گوشی‌های هوشمند به رشد عکاسی کمک کرده است. این گوشی‌ها پرسرعت هستند، صفحه نمایش با کیفیت تری دارند، دوربین‌های پر قدرت تری دارند. همه اینها دست به دست هم داده تا گوشی موبایل یک ابزار جدی برای عکاسی بدل شود. احتمالا در آینده شاهد خواهیم بود که اپلیکیشن‌های حرفه‌ای تر، قدرتمندتر و سریع تر و به تبع آن دستگاه‌های موبایل با پردازنده بهتر و سریع تر وارد بازار شود و مورد استقبال قرار بگیرد.
یعنی گوشی‌های هوشمند و امکاناتی که برای عکاسی در اختیار کاربران قرار می‌گیرد جای رشد بیشتر هم دارد؟
شریف: ما در ابتدای فصل برداشت میوه‌های نرم افزاری هستیم. در حوزه سخت افزار می‌بینم که بین آخرین مدل‌های گوشی‌های مختلف تفاوت زیادی وجود ندارد. زمانی استیو جابز ایفون را معرفی کرد و گفت که 5 سال از بازار موبایل جلوتر است؛ درست پیش بینی کرده بود. آیفون توانست در این 5 سال استراتژی رشد گوشی‌های هوشمند را در دنیا جا بیاندازد و بقیه برندها را هم به سرمایه گذاری در زمینه تولید گوشی‌های هوشمن ترغیب کند.
5 سال پیش درصد کمی از فروش بازار موبایل به گوشی‌های هوشمند اختصاص داشت اما حالا حجم فروش گوشی‌های هوشمند تعیین کننده قدرت‌های این بازار است. می‌بینیم که گوشی‌های سامسونگ جایگاه اول را در بین برندهای تولید کننده گوشی‌های هوشمند به دست آورده در حالی که پلت فرم نرم افزاری این کمپانی متعلق به خودش هم نیست.
وقتی با موبایل و با استفاده از اپلیکیشن‌ها عکس می‌گیریم همه چیز مجازی است. کار با لنز و نورسنج و غیره دیگر وجود ندارد . آقای سالمی برای شما که عکاسی با دوربین‌های دیگر را تجربه کرده اید این مساله عکاسی را از حالت جدی خود خارج نکرده؟
سالمی: عکاسی را با دوربین آنالوگ آغاز کردم و بعد دوربین‌های دیجیتال داشتم و حالا رسیده ام به عکاسی با موبایل. وقتی دوربین عکاسی دستم می‌گیرم حس کارکردن با لنز و زوم و تعیین دیافراگم و تنظیم سرعت و غیره لذت بخش است. حقیقت این است که گاهی فکر می‌کنم نکند عکاسی با موبایل باعث شود که کارکردن با دوربین را فراموش کنم.
طبیعی است امکان اینکه نسل‌های آینده عکاسان کارشان را با دوربین آنالوگ شروع نکنند و با آنها آشنا نباشند زیاد است. این مساله می‌تواند به مرور تعریف عکاسی را تغییر بدهد؟
سالمی: بله زمانی بحثی شبیه به همین مساله در مورد دوربین‌های دیجیتال وجود داشت. با ظهور دوربین‌های دیجیتال دیگر حس عکاسی با دوربین آنالوگ و تجربه ظهور فیلم وجود نداشت و عکاسان دیجیتال نیاز نداشتند با همه کارکردهای دوربین آشنا باشند و مثلا بدانند دیافراگم چیست. اما عکاسی با موبایل از این هم فراتر رفته و همه چیز را خلاصه کرده است.
آقای شریف به نظر شما صنعت دوربین‌های حرفه‌ای چقدر می‌تواند از امکانات گوشی‌های هوشمند تاثیر بگیرد؟
شریف: صنعت دوربین‌های حرفه‌ای در چند سال اخیر درجا زده و رشد نداشته. تقریبا از 20 سال گذشته رشد قابل ملاحظه ای در این صنعت رخ نداده است. صنعت موبایل دارد نشان می‌دهد که می‌شد د صنعت دوربین هم رشد ویژه ای اتفاق بیفتد. رشدی که در زمینه عکاسی با موبایل رخ داده رشد نرم افزاری و شبکه ای است. به این معنا که نرم افزارهای عکاسی در گوشی‌های موبایل خیلی تغییر کرده اما نرم افزارهای دوربین عکاسی بسیار کم تغییر کرده است. مثلا وقتی سامسونگ از سیستم عامل اندرویید روی دوربین‌های کامپکت استفاده می‌کند در این دوربین‌ها تحول ایجاد می‌شود چون عکاس به کمک این سیستم عامل می‌تواند به شبکه‌های اجتماعی در حوزه عکاسی متصل شود.
در جامعه ایران عکاسی با موبایل چه تحولی ایجاد خواهد کرد؟
شریف: به نظر من تحولی کاملا محسوس ایجاد خواهد کرد. چون مدم ما به رغم اینکه عکس و عکاسی را دوست دارند، وقتی مقابل دوربین قرار می‌گیرند احساس راحتی نمی کنند. مثلا اگر قرار باشد از بازار تهران که یک مکان توریستی است عکس بگیرید، با مقاوت مردم مواجه می‌شوید. من سال گذشته با دوربین عکاسی حرفه‌ای می‌خواستم از مانکن‌های یک فروشگاه عکس بگیرم اما صاحب فروشگاه اجازه نمی داد. اما امسال بدون اینکه از فروشنده اجازه بگیرم از مانکن‌ها عکس گرفتم و هیچ مشکلی هم ایجاد نشد. تصور مردم ما از دوربین حرفه‌ای چندان مثبت نیست احساس می‌کنند با یک اتفاق بد مواجه خواهند شد اما در مورد دوربین موبایل این حساسیت‌ها و جود ندارد بنابراین عکاس ب ظرفیت‌های زیادی برای عکاسی روبرو خواهد بود. با این ابزار جدید دیگر عکاس نگران مسائل حاشیه ای و مشکلات اجتماعی نیست و تمام ذهن و حواسش را به سوژه و عکاسی معطوف می‌کند.
منبع : فناوران
