نام نویسنده: م.ر.بهنام رئوف-دبي
سی‌ویکمین هفته فناوری خاورمیانه عصر پنج‌شنبه به کار خود پایان داد. در این نمایشگاه که در فضایی به وسعت 76 هزار مترمربع برگزار شد، بیش از 3500 شرکت از 57 کشور حضور داشتند که پنج کشور قزاقستان، لیتوانی، مالت، مراکش و فلسطین برای نخستین‌بار در نمایشگاه بین‌المللی جیتکس حضور یافته‌اند.
هرچند که حضور چشمگیر و انبوه ایرانی‌هاي بازدید کننده از این نمایشگاه شاید فقدان دستاوردهای فناوری کشورمان را کمرنگ‌تر جلوه دهد، اما به هر حال نبود نام و پرچم ایران در کنار کشورهای منطقه و حتی کشورهایی که تازه معنی و مفهوم فناوری اطلاعات و ارتباطات را درک کرده‌اند، مي‌تواند معانی و تعبیرهای متفاوتی داشته باشد.
همواره مسولان دولتی در پی اعلام آمارهای جهانی ضریب نفوذ فناوري‌هاي جديد در کشور این آمارها را یا اشتباه و شیطنت‌آمیز تفسیر کرده‌اند. اما در دو سال گذشته عدم برپایی پرچم کشورمان در این نمایشگاه بین‌المللی گواه مشکلاتی بوده‌است که پیش روی این بخش از فناوری ایران قرار دارد. مشکلاتی همچون قبضه بازار ایران توسط برندهای چینی نداشتن استانداردهای جهانی در بین تولیدات داخلی، مصرف کننده بودن در این حوزه یا حتی تحریم‌هاي اقتصادی ونيز حضور كمرنگ شرکت‌هاي مقتدر ایرانی در بازار جهانی، در کنار عدم حمایت‌هاي نهادهای دولتی از شرکت‌هاي فعال یا شرکت‌هاي دانش بنیان شاید بخشی از ان مشکلات باشد.
وقتی حمایت‌ها رنگ مي‌بازد
همانطور که گفته شد غرفه ایران طی چندین سال یکی از غرفه‌هاي ثابت کشوری در بین سایر شرکت کنندگان این نمایشگاه بود اما در دو سال گذشته به دلیل عدم تخصیص حمایت‌هاي دولتی این غرفه در نمایشگاه برپا نمي‌شود. پیش از این و در زمانی که شرکت ثنارای مسوول برگزاری غرفه ایران بود (البته در دوره اول مدیریت این شرکت) شرکت‌هاي دانش‌بنیان برای حضور در نمایشگاه‌هاي بین‌المللی تحت اجرای این شرکت باید از انواع فیلتر‌هاي علمی عبور مي‌کردند. بعدها و در زمانی که شرکت پارسان نماینده جیتکس در ایران شد نیز باز هم عملکرد این شرکت صرا به معنای فروش فضای نمایشگاهی به شرکت‌هاي ایرانی نبود، بلکه سعی مي‌شد شرکت‌هایی برای حضور در این رخداد بین‌المللی مورد تشویق قرار گیرند که حرفی برای گفتن داشته باشند.
اما به هر حال دو سال است که خبری از پاویون ایران در هفته فناوری خاورمیانه نیست. در این حال غرفه پارک‌هاي فناوری خراسان در یک متراژ بالا اقدام به جمع‌‌آوری شرکت‌هایی مي‌نماید که گفته مي‌شود دانش بنیان هستند. شرکت‌هایی که گفته مي‌شود حرفی برای گفتن دارند و دارای توان صادراتی هستند. اما با این حال در دو سال گذشته این غرفه با برافراشتن پرچم ایران به نوعی این ذهنیت را در اذهان ایجاد مي‌کند که متعلق به کشور ایران است. اما غرفه‌اي است با طراحی نامناسب که به‌رغم حضور پرشور و پر تعداد مدیران ایرانی بازدید کننده، اما به نوعی به یک غرفه نامناسب در بین سایر بازدیدکنندگان و در کنار سایر غرفه‌ها بدل مي‌شود. غرفه‌اي که غرفه‌دارانش در روز آخر نمایشگاه به جای استفاده از آخرین فرصت‌هاي این رخداد جهانی برای رایزنی‌هاي یک سال پیش روی خود، غرفه را خالی کرده، یا از روز قبل از آن به کشور بازگشته‌اند یا در پاساژهای معروف دبی مشغول خرید سوغاتی برای بستگان خود هستند. غرفه‌اي که کمتر شرکت‌هاي حاضر در آن حتی کارت ویزیت یا بروشور به زبان لاتین در اختیار داشتند!.
کمال محامدپور، مسوول ستاد توسعه‌اي سی تی معاونت علم و فناوری ریاست‌جمهوری که برای بازدید از این نمایشگاه به جیتکس آمده بود در این باره و در گفت‌و‌گو با دنیای‌اقتصاد در مورد حضور شرکت‌هاي ایرانی در جیتکس مي‌گوید: همین که این چند شرکت جوان ایرانی شهامت داشتند و حاضر به شرکت در یک نمایشگاه بین‌المللی شده‌اند در حقیقت یک گام به جلو است، اما فکر مي‌کنم مجموعه شرکت‌هایی که در این نمایشگاه حضور پیدا کرده‌اند یک بخش بسیار جزئی از توان کشور است و ما مي‌توانستیم حضور پررنگ‌‌تری در این نمایشگاه داشته باشیم که توانایی‌هاي کشورمان را در بخش دانش و تکنولوژی به مرض دید عموم قرار دهیم.
وی در پاسخ به این سوال که چرا در هیچ سالی ایران به شکل پرقدرت و در قالب یک غرفه مقتدر و با متراژ بالا در جیتکس حاضر نمي‌شود، مي‌گوید: اشکال این امر بی‌انگیزه بودن خود شرکت هاست که البته شرکت‌ها باید بدانند که حضور در چنین نمایشگاه‌هایی نوعی بازار یابی است و در حقیقت این ضعف شرکت‌ها است. آنها باید بدانند که یک بخش اصلی کارشان بازاریابی برای فروش محصولاتشان است و طبیعتا در فضایی به این شکل است که مي‌توانند تعامل با شرکت‌ها و مخصوصا بازدیدکنندگان داشته باشند، اما متاسفانه این سواد و آگاهی را پیدا نکرده‌اند.
وی ادامه مي‌دهد: بخش دیگر هم بازمي‌گردد به حمایت‌هایی که باید از طریق دولت صورت گیرد. یعنی حتی اگر در بخش اول شرکت‌ها انگیزه حضور را نداشته باشند دولت باید این انگیزه را ایجاد کند. مشوق‌هایی هم خوشبختانه از طریق قانونی تعیین شده است. قانون برای صدور کالا و خدمات و حضور شرکت‌هاي تولیدی و شرکت‌هاي دانش بنیان مشوق هایی را مشخص کرده است، اما ما متاسفانه در اجرا خیلی بد عمل مي‌کنیم؛ یعنی خیلی روان عمل نمي‌کنیم. اگر شرکتی بخواهد از این مشوق‌ها استفاده کند باید هفت خوان رستم را طی کند. همین عامل باعث مي‌شود که اگر انگیزه‌اي هم برای حضور وجود داشته باشد آن انگیزه کشته شود و از بین برود. و ادامه داد: البته این شرکت‌هاي حاضر هم تا حدودی مورد حمایت معاونت علم و فناوری و ستاد اي سی تی کشور بوده‌اند، ولی گمان مي‌کنم که خیلی بهتر از این‌ها مي‌شد عمل کرد.
وی ادامه مي‌دهد: ما فعالیتی در حوزه علم و فناوری برای حمایت از این چنین گردهمایی‌هایی را شروع کردیم تا بتوانیم این حرکت‌ها را نظام‌مند کنیم. بتوانیم آن پشتیبانی‌هایی که لازم است را انجام داده تا شرکت‌ها تشویق شوند. اما همانطور که گفتم شرکت‌ها هم برای بازاریابی محصولاتشان باید هزینه بکنند و صرفا نباید به دنبال حمایت‌هاي دولتی باشند. وی تاکید کرد: خوشبختانه در قانون جدید صندوق شکوفایی و نوآری هم تسهیلات خیلی خوبی برای شرکت‌هاي دانش بنیان و کسانی که مي‌خواهند صادرات داشته باشند در نظر گرفته شده است که امیدواریم با اجرایی شدن آن بالاخره انگیزه‌هاي بیشتری ایجاد شود.
ایرانی‌هاي حاضر
به جز آن دسته از شرکت‌هاي ایرانی که در قالب غرفه‌هاي مستقل در نمایشگاه حضور پیدا کردند چه با نام ایرانی و چه با نام‌هاي خارجی یا حتی در قالب غرفه‌اي در پاویون کشور ترکیه اما همانطور که گفته شد امسال پارک علم و فناوری خراسان چندین شرکت دانش بنیان را در کنار یکدیگر جمع و فعالیت‌هاي آنها در معرض دید عموم قرار داد.
شرکت علم و صنعت یکی از شرکت‌هاي حاضر در این غرفه است که علاوه بر حضور در این غرفه به شکل جداگانه نیز چندین سال است که در یکی از سالن‌هاي جیتکس حضور دارند. کیوان کاظمی، مدیر فروش این شرکت درباره جدیدترین محصول علم و صنعت که در نمایشگاه جیتکس 2011 به نمایش درآمده است، مي‌گوید: محصول جدیدی که امسال ما به نمایشگاه آورده‌ایم در ادامه تولیدات شرکت علم و صنعت یعنی دستگاه‌هاي حضور و غیاب است، اما با این تفاوت که در این محصول جدید دیگر نیازی به استفاده از اثر انگشت یا کارت‌هاي شناسایی نیست.
چرا که این محصول با به‌کارگیری فناوری‌هاي بومی شده روز جهان چهره افراد را شنا
سایی مي‌کند. مبتنی بر عکس نیست، اما مي‌تواند عکس هم بگیرد به این معنی که مبنای شناسایی افراد توسط این سیستم در حقیقت آنالیز چهره افراد است؛ به طوری که حتی افراد دوقلو یا حتی افرادی که به نوعی چهره‌شان را گریم هم کرده باشند به راحتی قابل شناسایی است و خطای آن هم نزدیک به صفر است. این دستگاه علاوه بر کنترل ورود و خروج کارکرد کنترل امنیتی یا دوربین مدار بسته هم دارد که البته متاسفانه در ایران هنوز جا نیفتاده و فراگیر نشده است و بیشتر برای کنترل اتاق‌هاي حساس در مراکز اداری مانند اتاق‌هاي حسابداری یا خزانه یا حتی اتاق‌هاي سرور و شبکه به کار گرفته مي‌شود.
کاظمی در مورد سوابق حضور در جیتکس مي‌گوید: علم و صنعت 9 سال پیاپی است که در این نمایشگاه حضور پیدا مي‌کند که علاوه بر حضور در پاویون ایران یا غرفه‌اي که به نوعی شرکت‌هاي ایرانی را دور هم جمع کرده است به شکل جداگانه هم در یکی دیگر از سالن‌ها غرفه اختصاصی داریم. وی با اشاره به بیست سال سابقه کار این شرکت مي‌گوید: سهم قابل توجهي از بازار ایران را در اختیار داریم و تنها محصول الکترونیکی ساخت ایران است که مهمترین و اصلی‌ترین استانداردهای اروپا را کسب کرده است که همین امر باعث صادرات محصول ما به 16 کشور دنیا شده است.
مسوول شرکت اکسیژن که با حمایت پارک علم و فناوری خراسان و از شهر مشهد امسال برای دومین بار در این نمایشگاه حضور یافته بود با بیان فعالیت در بخش تولید نرم‌افزارهای تلفن همراه مي‌گوید: عمده فعالیت ما روی سه پلت‌فرم آندروید، جاوا و ویندوز موبایل است. وی ادامه داد: ما هم اکنون با سازمان‌هاي مختلفی چون شهرداری و آستان قدس فعالیت داشته و اقدام به سفارش‌سازی نرم‌افزارهای تلفن همراه مي‌کنیم. این تولید کننده نرم افزارهای تلفن همراه افزود: شرکت ما روی یکسری نرم‌افزارهای کاربردی برای تلفن همراه هم فعالیت کرده است که چون متاسفانه این نرم‌افزارها به مرحله نهایی نرسیده است، عرضه آنها در جیتکس را به سال آینده موکول کرده‌ایم.
نمایش تجهیزات پاور مخابراتی وسط شرکت نیان الکترونیک از دیگر بخش‌هاي عرضه شده در غرفه موسوم به ایران بود که مسوولان این شرکت مدعی هستند بخش عمده‌اي از بازار ایران را در اختیار خود دارند. آنها در پاسخ به تاثیر این نمایشگاه بر تجارت خود مي‌گویند که اصلا انتظار چنین استقبالی را نداشته‌اند. این کارشناسان به رایزنی‌هایی با چند شرکت سوریه‌اي برای فروش تجهیزات و خدمات شرکت خود خبر مي‌دهد و مي‌گوید: ما تا به حال در بسیاری از نمایشگاه‌هاي برگزار شده در کشورهای همسایه شرکت کرده‌ایم. از جمله آن مي‌توان به عراق اشاره کرد که دستاوردهای بسیار خوبی برای ما داشته است. وی در ادامه با تاکید بر گسترش فالیت‌هاي خود مي‌گوید: بازار آسیای میانه یکی از بازارهایی است که ما برای حضور در این بازار برنامه‌هاي زیادی را تدوین کرده‌ایم. این کارشناس فناوری کشور به سختی‌هاي موجود بر سر راه شرکت‌هاي دانش بنیان اشاره كرده و مي‌گوید: به‌رغم اینکه هم اکنون فعالیت در کشور با توجه به محدودیت‌هایی که بر سر راه مواد اولیه مورد نیاز فعالیت ما وجود دارد، اما با این حال سعی کرده‌ایم که محصولی در حد کلاس جهانی عرضه کنیم که همین امر باعث شده تا شرکت‌هاي مطرحی چون زد تی ایی و هواوی در ایران از کارخانه ما بازدید داشته باشند و حتی ما به عنوان تامین‌کننده بخشی از نیازهای زد تی‌اي در ایران با آنها قرارداد داشته باشیم.
این فعال بخش خصوصی در پاسخ به این سوال که با توجه به فعالیت‌هاي اشاره شده چرا به شکل مستقل در این نمایشگاه شرکت نکردید مي‌گوید: جیتکس نمایشگاهی است که بیشتر مربوط به نرم‌افزار بوده و عموما شرکت‌هایی از این دست در آن شرکت مي‌کنند ما قصد شرکت به صورت جدی نداشتیم؛ چرا که تمایل داریم بیشتر در نمایشگاه‌هاي کشورهایی شرکت کنیم که مي‌تواند برای ما بازار داشته باشد، ولی امسال برای اولین بار تصمیم گرفتیم در قالب پارک علم و فناوری خراسان در این نمایشگاه شرکت کرده تا هم خود را محكي بزنیم و هم نمایشگاه را، تا اگر استقبال خوب بود از سال آینده در قالب یک غرفه مجزا بتوانیم محصولاتمان را در این نمایشگاه در معرض دید عموم قرار دهیم و بتوانیم به شکل حرفه‌اي‌تری به فعالیت بپردازیم.
ایران رایانه از جمله شرکت‌هایی است که در یازده دوره جیتکس شرکت داشته است. هومن صالحی، مدیر بازرگانی این شرکت درباره حضور در جیتکس مي‌گوید: یکی از دلایل حضور ما در این نمایشگاه دیدار با مدیران ایرانی و مشتری‌هاي قدیمی مان است. وی ادامه مي‌دهد: ما امسال علاوه بر ارائه محصولات گذشته خود یک محصول جدید در بخش موبایل بانکینگ هم معرفی مي‌کنیم. در حقیقت شرکت ما نماینده یک شرکت لهستانی در کل کشورهای منطقه خاورمیانه است. نرم‌افزار موبایل بنکینگ این شرکت یکی از بهترین نرم‌افزارهای موبایلی دنیا است که با نوکیا همکاری نزدیکي دارد. یکی از محاسنی که این نرم‌افزار دارد این است که در پروسه موبایل بانکینگ به جای استفاده از پیامک و صرف هزینه بسیار در هر زمان که مشترک نیاز به استفاده از نرم‌افزار داشته باشد به سادگی به اینترنت متصل شده و پس از اتمام کار ارتباط با اینترنت قطع مي‌شود در نتیجه هزینه مشترک را بسیار کاهش مي‌دهد.
محمد صادق ثانوی مدیرعامل شرکت ایمن موج از دیگر شرکت‌هاي حاضر ایرانی در غرفه پارک علم و فناوری خراسان درباره حضورش در این نمایشگاه مي‌گوید: از آنجایی که تنها تولید کننده گیت‌هاي ضد سرقت فروشگاهی در ایران هستیم تصمیم گرفتیم با شرکت در نمایشگاه‌هاي کشورهای منطقه، فعالیت خود را گسترش دهیم. این تولید کننده ایرانی، محصولات بی‌کیفیت چینی را مهمترین معضل فعالیت خود عنوان مي‌کند و مي‌گوید: متاسفانه تنها رقیب ما محصولات چینی است که به دلیل قیمت بسیار پایینی که دارند توان رقابت را از ما در بازار کشور‌هاي منطقه سلب کرده است، اما با این حال ما سعی کرده‌ایم با اندکی تغییر در روند طراحی محصولاتمان هزینه نهایی را بدون افت کیفیت کاهش دهیم تا بتوانیم علاوه بر ایران در بازار کشورهای منطقه هم حضور داشته باشیم. ثانوی از برخی از شهرهای ترکیه و همچنین کشور افغانستان به عنوان مقصد نهایی محصولات خود نام مي‌برد و مي‌گوید: با توجه به روند تولیدات تصمیم گرفتیم با شرکت در نمایشگاه‌هاي بین‌المللی منطقه‌اي روند فعالیت خود را افزایش دهیم.
یاسر یاوری زاوه، مدیرعامل عصر فرا ارتباط از دیگر شرکت‌هاي حاضر در نمایشگاه جیتکس دلیل حضورش را در این نمایشگاه جذب شرکت و بنگاه‌هاي اقتصادی و تجاری کوچک به محصول مدیریت ارتباط با مشتری تولید شده در شرکت خود عنوان مي‌کند. این فعال بخش خصوصی با بیان ویژگی‌هاي نرم‌افزار تولید شده توسط شرکت متبوعش مي‌گوید: یکی از ویژگی‌هایی که نرم افزار ما دارد ارائه آنالیز خرید، فروش و تحلیل و رفتارهای مشتریان در بازار‌هاي مختلف است که برآیند این عوامل این نرم‌افزار ایرانی را در بین سایر رقبای خود در کشور متمایز کرده است. وی از دیگر ویژگی‌هاي تولید خود را تحت کلود و بر بستر وب بودن عنوان کرده و مي‌گوید: به این ترتیب کاربران این نرم افزار در هر جایی که به اینترنت دسترسی داشته باشند مي‌توانند به راحتی به اطلاعات خود دسترسی داشته باشند.
دلارهایی که خرج مي‌شود
به غیر از شرکت‌هاي حاضر در غرفه پارک فناوری خراسان، شرکت‌هاي ایرانی دیگری هم در نمایشگاه حضور داشته‌اند. شهرپرداز، مگفا، گنج افزار، واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد، داده‌ورزی جویا، علم و صنعت، سنا، ماهان سیستم، اندیشه‌هاي برتر و نور شرکت‌هاي ایرانی بودند که با نام واقعی خود و در سالن‌هاي مختلف نمایشگاه حضور پیدا کرده بودند. در کنار این شرکت‌ها شاید نزدیک به 50 شرکت ایرانی دیگر هم در نمایشگاه حضور داشتند، که یا با اسامی غیرفارسی آمده بودند یا توسط شرکت‌هاي مادر و اصلی در نمایشگاه حضور داشتند اما تمام غرفه داران آنها را ایرانی‌ها تشکیل مي‌دادند.
یکی از حاشیه‌هاي نمایشگاه امسال حضور بیش از حد ایرانی‌ها در این نمایشگاه بود. تجاری که به دنبال اخذ نمایندگی از شرکت‌هاي مطرح منطقه بودند و همین امر باعث شده بود تا بسیاری از شرکت‌ها نسبت به بازار ایران امیدوار شوند. محمد ثروتی، نماینده جیتکس در ایران درباره میزان خرید غرفه توسط شرکت‌هاي ایرانی مي‌گوید: شرکت‌هایی که به شکل مستقل در نمایشگاه بودند چیزی نزدیک به 450 میلیون تومان هزینه برای خرید فضای نمایشگاهی صرف کرده بودند. مجموعه پارک فناوری خراسان نیز به نظر مي‌رسد که نزدیک به 150 میلیون تومان برای حضور در جیتکس هزینه صرف کرده باشد. البته این مقدار تنها مربوط به هزینه خرید غرفه است و هزینه‌هاي جنبی را در بر نمي‌گیرد. وی مي‌گوید: با احتساب سایر شرکت‌هاي ایرانی که یا با نام‌هاي ایرانی یا با نام‌هاي خارجی در نمایشگاه حضو یافته‌اند شاید رقمی نزدیک به پنج میلیارد تومان توسط ایرانی‌ها برای خرید غرفه در جیتکس هزینه صرف شده است.
ثروتی که خود مجری شانزدهمین نمایشگاه الکامپ ایران بوده است، ادامه مي‌دهد: این رقم‌ها توسط ایرانی‌ها برای حضور در جیتکس درحالی خرج مي‌شود که کل گردش مالی نمایشگاه الکامپ ایران چیزی نزدیک به دو میلیارد تومان است. با این تفاوت که شیوه برگزاری نمایشگاه جیتکس داراي یک تقویم ثابت و تعرفه ثابت است حال آنکه تاریخ برگزاری نمایشگاه الکامپ در ایران تنها چند ماه قبل از برگزاری آن مشخص مي‌شود.
به طور میانگین و با توجه به نوع غرفه و زمان پرداخت پول هر متر مرع در جیتکس 480 دلار به فروش مي‌رسد که این رقم با احتساب 1200 تومان برای هر دلار مي‌شود، چیزی نزدیک به 578 هزار تومان. طول زمان برگزاری نمایشگاه جیتکس 5 روز کاری است که در هر روز 8 ساعت زمان برای بازدید وجود دارد که در مجموع مي‌شود 40 ساعت بازدید. یعنی برای هر ساعت حضور در یک متر مربع جیتکس باید مبلغی نزدیک به 14 هزار و 400 تومان پرداخت شود. این درحالی است که شرکت‌هاي خارجی برای حضور در نمایشگاه الکامپ برای هر متر مربع باید 280 یورو پرداخت کنند که با احتساب 1750 تومان برای هر یورو، هر متر مربع از نمایشگاه الکامپ 490 هزار تومان تمام مي‌شود. اما از آنجایی که نمایشگاه الکامپ تنها در 4 روز و هر روز هم تنها 7 ساعت زمان برای بازدید در نظر گرفته مي‌شود پس هزینه هر ساعت حضور در یک متر مربع نمایشگاه الکامپ مي‌شود 17 هزار و 500 هزار تومان. در نتیجه هزینه یک ساعت حضور در الکامپ ایران به مراتب گران تر از یک ساعت حضور در نمایشگاه جیتکس است. آن هم نمایشگاه جیتکسی با این استاندارد و کیفیت.
به جز تمام این موارد اگر هزینه‌اي که هر ایرانی در ایام جیتکس اعم از هزینه بلیت هواپیما، اقامت، خریدها و . . . را معادل دو هزار دلار و اگر هم در بدبینانه‌ترین حالت 3 هزار بازدید کننده ایرانی را برای این نمایشگاه در نظر بگیریم به عدد 6 میلیون دلار خواهیم رسید!
به هر حال فته فناوری خاورمیانه 2011 هم به اتمام رسید. جا دارد مسوولان دولتی در صورتی که قصد حضور دوباره در این نمایشگاه را دارند به شکل حرفه‌اي‌تری به برپایی یک غرفه اختصاصی و با نام ایران بپردازند. از سوی دیگر، بد نیست زمان و برنامه منظم تری هم برای نمایشگاه آي تی ایران یعنی الکامپ در نظر گرفته شود؛ چرا که به راحتی مي‌توان به جای صرف چنین سرمایه هایی از کشور به جذب آن پرداخت. البته اگر و تنها اگر مدیریتی درست و بدون حب و بغض در پشت آن باشد چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی.
منبع : دنیای اقتصاد
