نام نویسنده: شبنم کهن چی
سالانه حدود 850 میلیون قطعه اسکناس کهنه امحا مي‌شود و متوسط هزینه امحاي هر قطعه اسکناس 30 تومان است (بانك مركزي، سال 1389). با یک حساب ساده متوجه مي‌شویم سالانه حدود 25 میلیارد و 500 میلیون تومان هزینه مي‌شود تا همین اسکناس‌هایی که لب پر و پاره شده، یا کسی روی آن یادگاری نوشته از بین برود. از سوی دیگر سرانه اسکناس در ایران بیش از 100برگ اعلام شده. این در حالی است که سرانه اسکناس در ترکیه 14 برگ، اردن 23، مکزیک 24، مصر45، مجارستان و جمهوری چک 30، انگلستان و سويیس 35 و استرالیا 40 برگ است. ایران دارای بیش از 75 میلیون نفر جمعیت است (آخرین آمار روز 18 اردیبهشت 1390 در سایت مرکز آمار ایران) با احتساب رانه بیش از 100 برگ مي‌توان نتیجه گرفت بیش از 5/7 میلیارد اسکناس در جامعه تبادل مي‌شود که انتشار این اسکناس‌ها برای دولت حدود 225 میلیارد تومان هزینه داشته است. بانک مرکزی میلیاردها تومان هزینه مي‌کند تا اسکناس‌های کهنه را از بین ببرد، بعد دوباره میلیاردها تومان خرج مي‌کند تا اسکناس نو منتشر و وارد بازار کند.
در سال 88 آمار سالانه امحاي اسکناس حدود 700میلیون قطعه، سال 86 حدود 650 قطعه و سال 85 حدود 520 میلیون قطعه بود. این آمارها در حالی دارد سر به فلک مي‌گذارد که ایران از اوایل دهه 70 حرکت به سمت بانکداری الکترونیکی را آغاز کرده است. بانک‌های خصوصی پا به عرصه گذاشته‌اند و رقابت در حوزه ارایه خدمات الکترونیکی شكل گرفته است. هم‌اكنون 14 بانک خصوصی با بیش از يكهزار و 200 شعبه در کنار 17 هزار شعبه بانک‌های دولتی کارت‌های بانکی به مشتریان خود مي‌دهند، خدمات تلفنی برای پرداخت و انتقال پول ارایه می‌كنند و در اینترنت بستر عملیات مالی را فراهم مي‌کنند. در کنار پیشرفت‌هایی که در زمینه بانکداری الکترونیکی داشته‌ایم، فارغ از سرعت و کیفیت آن، طرح‌های دیگری نیز برای استفاده از ابزار الکترونیکی به جای اسکناس و سکه و کیف پول تعریف شده است. از جمله این طرح‌ها مي‌توانیم به طرح بلیت‌های الکترونیکی، کارت مترو و کیف الکترونیکی اشاره کنم.
در دورانی که توجه جدی به بانکداری و تجارت الکترونیکی از ملزومات موفقیت و پیشرفت است، باید بیش از آنکه به انتشار اسکناس‌هایی که قرار است پنج سال بعد امحا شود توجه کنیم به افزایش کیفیت و سرعت ارایه خدمات الکترونیکی مربوطه به دریافت‌ها و پرداخت‌ها فکر کنیم. شاید بگوييد انتشار اسکناس به صورت سالانه از سیاست‌های اقتصادی تمام کشورهاست که به عرضه و تقاضا وابسته است و نمی‌توان متوقفش کرد. اما مقایسه سرانه اسکناس در ایران با سایر کشورها نشان مي‌دهد که انتشار اسکناس و ضرب سکه به صورت سالانه لازم است اما نه به این میزان و با این هزینه.
امروز بانکداری و تجارت الکترونیکی کم کم تنها راه مراوده اقتصادی بین افراد حقیقی و حقوقی در داخل و خارج از کشور مي‌شود. چرا تصمیم‌گیرندگان و مسوولان در حوزه اقتصاد نقش ابزارهای الکترونیکی را در داد و ستد نادیده مي‌گیرند و ترجیح مي‌دهند به جای هزینه کمتر و رفاه بیشتر، همچنان به شیوه‌های سنتی وفادار بمانند و بابتش هزینه‌های سنگین بپردازند؟
ما هنوز به پول کاغذی وابسته‌ایم ،به سکه‌های فلزی. ما در عصر فناوری‌های نوین، چند ده میلیارد تومان پول، خرج پول مي‌کنیم.
منبع : فناوران
