شمار مقالات انگليسي دايره‌المعارف ويكي‌پديا در حال رسيدن به 3 ميليون مقاله است، اما اين مرجع آنلاين با كندي در ایجاد صفحات جديد روبه‌روست و گویی مبارزه بین دو طرز تفکر شمول‌گرا و طرفدار حذف، آن را با چالش مواجه کرده است.
ویکی‌پدیا که از ماه ژانویه سال 2001 راه‌اندازی شده، مسیر طولانی را طی کرده است. این دیره المعارف جشن دستیابی به یک میلیون مقاله را 5 سال بعد از راه‌اندازی‌اش گرفت و در سال 2007 تعداد مقاله‌هایش به 2 میلیون رسید. البته تعداد مقالات، تنها عامل پیشرفت این دایره‌المعارف آنلاین به شمار نمی‌رود؛ بلکه افزایش تعداد کاربرانی که در ایجاد مدخل‌ها یا ویرایش مطالب نقش دارند نیز جزو این توسعه محسوب می‌شود. اما اولین انفجار ویکی‌پدیا بین سال‌های 2004 و 2007 رخ داد؛ یعنی زمانی که تعداد کاربران فعال آن از چند صد نفر به طور ناگهانی به بیش از 300 هزار نفر رسید.
منحنی یادگیری
آمار و ارقام منتشر شده از سوی تیم تحلیلی ویکی‌پدیا حاکی از آن است که رشد انفجاری این دایره‌المعارف تقریبا اتفاق افتاده و به پایان رسیده است. به گزارش این تیم، پس از انفجار اول ویکی‌پدیا که تعداد مقالات آن به یک میلیون رسید، تنها 17 ماه طول کشید که این رقم به 2 میلیون برسد. اما برای رکورد بعدی 3 میلیون مقاله، حدود 2 سال وقت برد. همچنین تعداد مدخل‌هایی که در روز به این سایت اضافه می‌شود، کاهش یافته است و به طور متوسط از 2 هزار و 200 مقاله در روز در ماه ژوییه سال 2007 به یک هزار و 300 مقاله رسیده است.
از طرف دیگر تعداد ویکی‌پدیایی‌های فعال کنونی حدود 500 هزار نفر است که این میزان، رشد 61 درصدی نسبت به دو سال گذشته را نشان می‌دهد. این نرخ رشد در سال‌های گذشته بی‌سابقه بوده است. اما تعداد ویرایشگران این دایره‌المعارف که وظیفه وارد کردن محتوای جدید را دارند، کم و بیش ثابت مانده است.
با این آمار به نظر می‌رسد که انگار توسعه ویکی‌پدیا متوقف شده است. چرا؟
اد اچ چی(Ed H Chi)، دانشمند مرکز تحقیقاتی پالو آلتو در کالیفرنیا است که بیش‌تر زمان خود را صرف مطالعه اتفاقاتی که در ویکی‌پدیا رخ می‌دهد، می‌کند. تیم وی با نام Augmented Social Cognition ، قصد دارد با طراحی نرم‌افزار بهتر دریابد که چه اتفاقی در این سایت در حال وقوع است.
در حالي كه اين امر ممكن است تا اندازه‌اي به ماهيت جامع مقالات ويكي‌پديا نسبت داده شود، وی معتقد است ويكي‌پديا به مكان منحصري تبديل شده كه شماري از ويرايشگران با تجربه، مسووليت ويرايش و نگهداري سايت را برعهده گرفته‌اند.وی می‌گوید: مدل درک مطالبی که برای تمامی سیستم‌های علوم روی این وب‌سایت استفاده می‌شد، مدت‌های طولانی با رشد فزاینده آن سازگار بود و مطالبی که به این سایت وارد می‌شد، هر روز دقیق‌تر و کامل‌تر می‌شد. اما ادامه این روند گویی با چالش همراه است.
ویکی‌پدیا در روزهای اول راه‌اندازی از این مدل بهره برد. اما زمانی که چی و هم‌دانشگاهیانش به اطلاعات اخیر آن نگاهی انداختند، متوجه شدند که این رویکرد دیگر مناسب این سایت نیست. ولی از طرف دگر برای سایت پیچیده و گسترده‌ای همانند ویکی‌پدیا متراکم کردن برنامه‌ها براى جاى دادن تعداد زياد دستورالعمل‌ها در فضاي کوچک آن در نوع خود کار مهمی است.
از این رو تیم چی، زمانی طولانی را صرف دانلود یک کپی کاربنی ویکی‌پدیا کردند. به طوری‌که هر مقاله، هر ویرایش و هر تکه‌ای از اطلاعات که در سرورهای این سایت وجود داشت را دانلود کردند. زمانی که این اطلاعات را به صورت فشرده درآوردند، حجم آن به 8 ترابایت- حجمی معادل یک هزار و 200 DVD- رسید و منبسط کردن این فایل‌ها یک هفته وقت برد. زمانی که این گروه اطلاعات مذکور را به شبکه 60 سیستمی‌شان وارد کردند، با پدیده جالبی برخردند.
این تیم دریافت که روشی که این سایت در روزهای اول که هر کسی می‌توانست در مطالب دخل و تصرف کند، از آن تبعیت می‌کرد، کاملا دگرگون شده است. آنها همچنین متوجه شدند که گروهی از ویرایشگران سطح بالا، در مقابل کنترل محتوا در این سایت، احساس مسوولیت پیدا کرده و به طور ثابت روی مطالب نظارت می‌کنند و تعداد ویرایشگران معمولی که زمان زیادی را صرف این کار نمی‌کردند، روز به روز کاهش یافته است.
به عقیده چی، ویکی‌پدیا که همیشه با شعار یک مرجع آزاد آنلاین سنگر خود را حفظ کرده بود و همه را به نوشتن مطالب یا ویرایش آنها دعوت می‌کرد، به یک پایگاه انحصاری تبدیل شده است.
یکی دیگر از نکاتی که تیم Parc دریافته در مورد میزان موفقیت کاربران در ویرایش مطالب ویکی‌پدیا است. چی می‌گوید: ما متوجه شدیم که اگر شما جزو ویرایشگران خبره باشید، شانس‌تان در برگشت خوردن ویرایش در این سایت تنها یک درصد است. این امر مخصوصا بین سال‌های 2003 تا 2004 نمود بیش‌تری دارد.
از سوی دیگر کسانی که زمان زیادی را در این سایت صرف نمی‌کنند، به ندرت شانس این را دارند که مطالب‌شان مورد تایید سایت قرار گرفته و ثبت شود.
چی توضیح می‌دهد: برای ویرایشگرانی که در ماه مبادرت به ویرایش 2 تا 9 مطلب می‌کنند، احتمال تایید نشدن مطلب‌شان در سال 2004، حدود 5 درصد و در اکتبر سال 2008 حدود 15 درصد بوده است. این میزان برای کاربرانی که در ماه تنها یک مطلب ویرایش می‌کنند، به 25 درصد نیز می‌رسد.
در حقیقت این روند نشان می‌دهد که ویکی‌پدیا روز به‌روز حالت انحصاری به خود گرفته و کسانی که بیش‌تر مطلب ویرایش کنند، در این سایت موثرترند تا افرادی که کم‌تر در مطالب دخل و تصرف دارند.
منبع : فناوران
