تكنولوژي‌هاي مختلف ارتباطات و اطلاعات در سال‌هاي اخير به عواملي موثر در رشد جوامع و صنايع تبديل شده‌اند، تا جايي كه گاهي رشد و نجات يك كشور از شرايط ركود به رشد و توسعه ICT در آن كشور وابسته مي‌شود.
درست به همين دليل هم هست كه توسعه ICT در كشورها به يك شاخص بااهميت در ميزان رشد آنها تبديل شده است.در همين راستا اتحاديه بين‌المللي مخابرات (ITU) سالانه به بررسي ميزان رشد يا ركود كشورهاي جهان از منظر شاخص توسعه ICT آنها پرداخته و گزارشي از اين تحقيقات را منتشر مي‌كند. اين اتحاديه در جديدترين گزارش خود به بررسي شاخص توسعه ICT در 154 كشور دنيا در طول يك دوره پنج ساله بين سال‌هاي 2002 تا 2007 پرداخته است.شاخص توسعه ICT در واقع تركيبي از 11 شاخص ديگر مانند ميزان دسترسي به خدمات ICT، كاربرد و ميزان توسعه مهارت‌هاي مرتبط با آن بوده و در مراحل مختلف از سطح منطقه‌اي و قاره‌اي گرفته تا كشوري مورد بررسي كارشناسان قرار مي‌گيرد.
چشم‌انداز ICT
دهههاي گذشته در حقيقت به واسطه رشد ناگهاني و قابل توجه فناوري‌هاي اطلاعات و ارتباطات و زيرساخت‌هاي مرتبط با آنها به عنوان دهههاي طلايي ICT شناخته مي‌شوند. اين روند رشد بر اساس آمار تا پايان سال 2008 هم ادامه داشته است تا جايي كه طبق اعلام ITU تعداد كاربران تلفن همراه تا پايان سال 2008 به بيش از 4ميليارد نفر رسيده كه اين رقم نشانگر ضريب نفوذ 61درصدي تلفن همراه در جهان است. در همين زمان ITU تخمين زد كه در تمام دنيا 3/1ميليارد خط تلفن ثابت
-بابر ضريب نفوذ 19درصد- وجود دارد. اين در حالي است كه تقريبا يك چهارم جمعيت جهان برابر 7/6ميليارد نفر از اينترنت استفاده مي‌كنند.
در حالي كه استفاده از تلفن همراه همچنان در جهان گسترش پيدا مي‌كند، در مقابل استفاده از خطوط تلفن ثابت هيچ رشدي را تجربه نكرده است. بر اساس اين گزارش تعداد كاربران تلفن همراه تا پايان سال 2008 بيش از سه برابر تعداد خطوط تلفن ثابت بوده است. در مقابل رشد بخش تلفن در دهه اخير ثابت مانده است. به اين ترتيب ضريب نفوذ تلفن ثابت در سال 2008 در جهان به كمتر از 20درصد رسيده است. اين بخش حتي در ميان كشورهاي در حال توسعه هم رشد چنداني نداشته و ضريب نفوذ آن به كمتر از 14درصد رسيده است. ولي در برابر آن رشد بخش تلفن همراه در اين كشورها قابل توجه بوده و تا پايان سال 2007 به نزديك 40درصد رسيده است. از طرفي تا پايان سال 2007 همچنين 64درصد از كاربران موبايل جهان از ميان كاربران كشورهاي در حال توسعه بوده‌اند. اين در حالي است كه اين رقم در سال 2002 تنها برابر 44درصد بوده است. در ميان اين كشورهاي در حال توسعه و كشورهاي منطقه، آفريقا بيشترين ميزان رشد كاربران تلفن همراه را داشته است. در بخش اينترنت هم همزمان با رشد چشمگير تعداد كاربران آن در سطح جهان، تا پايان سال 2007 تقريبا يك پنجم مردم دنيا آنلاين بوده‌اند. با اين همه ضريب نفوذ اينترنت در كشورهاي در حال توسعه در اين سال همچنان رقم نه چندان بالا و برابر 13درصد بوده است. در منطقه آفريقا به خصوص ضريب نفوذ اينترنت در اين سال تنها برابر 5درصد بوده است. در آسيا هم اين رقم كمتر از 15درصد است، در حالي كه ضريب نفوذ اينترنت در اروپا و آمريكا به ترتيب برابر 43 و 44درصد بوده است.
ايران پايين‌تر از همسايه‌ها و بالاتر از آفريقايي‌ها
طبق اعلام اتحاديه بين‌المللي مخابرات، شاخص توسعه ICT در واقع از تركيب شاخص‌هايي كوچكتر از قبيل شاخص دسترسي ديجيتالي، شاخص فرصت‌هاي ICT و شاخص فرصت‌هاي ديجيتالي تشكيل مي‌شود.
بر اين اساس اين شاخص عواملي مانند آمادگي ICT شامل ميزان دسترسي و زيرساخت‌هاي ICT ،كاربري و ميزان استفاده از خدمات مختلف و ظرفيت استفاده و آموزش مهارت‌هاي آن را هم در بر مي‌گيرد. شاخص توسعه ICTا(IDI) در نهايت مي‌تواند ميزان رشد هر كشور يا هر منطقه از جهان را در صنعت ICT نشان داده و بررسي كند. در جديدترين گزارش ITU درباره اين موضوع، اين شاخص در 154 كشور دنيا از كشورهاي در حال توسعه گرفته تا كشورهاي پيشرفته و توسعه‌يافته مورد بررسي قرار گرفته‌اند. اين بررسي البته شاخص توسعه ICT را در فاصله سال‌هاي 2002 تا 2007 بررسي و تحليل كرده است.اين گزارش نشان مي‌دهد كه رتبه‌بندي كشورهاي حاضر در اين بررسي به ترتيب ده كشور سوئد، جمهوري كره، دانمارك، هلند، ايسلند، نروژ، لوكزامبورگ، سوئيس، فنلاند و انگلستان را در صدر قرار داده است. كشور ما ايران اما در اين رتبه‌بندي در جايگاه هفتاد و هشتم (78) از نظر توسعه ICT قرار گرفته است. به اين ترتيب ايران در اين جدول پايين‌تر از كشورهايي مانند تايوان، امارات متحده عربي، بحرين، قطر، عربستان سعودي، كويت، تركيه، قزاقستان و عمان با رتبه‌هاي به ترتيب بيست و پنجم، سي و دوم، چهل و دوم، چهل و چهارم، پنجاه و پنجم، پنجاه و هفتم، پنجاه و نهم، شصت و نهم و هفتاد و هفتم قرار گرفته است. البته جايگاه ايران از كشورهايي مانند آذربايجان، تركمنستان، تاجيكستان، ازبكستان، يمن، زيمبابوه و اغلب كشورهاي آفريقايي بالاتر است.براساس گزارش اخير اتحاديه بين‌المللي مخابرات، شاخص توسعه ICT ايران در سال 2002 برابر 93/1 بوده و در سال 2007 به 94/2 رسيده است. به اين ترتيب ايران كه در سال 2002 در جايگاه نود و دوم (92) اين جدول قرار داشته، در سال 2007 با صعود 14 رتبه‌اي به جايگاه هفتاد و هشتم رسيده است. اين گزارش نشان مي‌دهد كه ضريب نفوذ تلفن همراه در ايران تا پايان سال 2007 برابر 42درصد بوده و ضريب نفوذ اينترنت آن در اين سال به 32درصد رسيده است. اين در حالي است كه در اين دوره پنج ساله بين سال‌هاي 2002 تا 2007 ضريب نفوذ خطوط تلفن ثابت در ايران از 19درصد تا 33درصد افزايش پيدا كرده است.
دسترسي به ICT
در اين گزارش همچنين كشورها براساس ميزان دسترسي به خدمات ICT هم مورد بررسي قرار گرفته‌اند. در اين رتبه‌بندي هم به ترتيب كشورهاي سوئد، لوكزامبورگ، هنگ‌كنگ، ايسلند، هلند، سوئيس، آلمان، چين و انگلستان نه كشور برتر هستند. ايران هم در اين جدول با رتبه هشتادم (80) پايين‌تر از كشورهايي مانند بحرين، قطر، عربستان سعودي، كويت، تركيه، ارمنستان، عمان، قزاقستان و لبنان به ترتيب با رتبه‌هاي سي و پنجم، سي و نهم، چهل و هشتم، پنجاه و يكم، پنجاه و سوم، شصت و ششم، شصت و هفتم، هفتاد و يكم و هفتاد و سوم قرار گرفته است.
قيمت ICT
اين گزرش قيمت خدمات مختلف ICT كه شامل قيمت تلفن ثابت، تلفن همراه و اينترنت مي‌شود را هم در اين 154 كشور مورد بررسي قرار داده است. در اين مورد ده كشور برتر به ترتيب كشورهاي سنگاپور، ايالات متحده آمريكا، لوكزامبورگ، دانمارك، هنگ‌كنگ، امارات متحده عربي، تايوان، سوئد، نروژ و فنلاند هستند. ايران هم يك بار ديگر با رتبه هفتاد و هشتم پايين‌تر از كشورهاي بحرين، كويت، عربستان سعودي و عمان به ترتيب با رتبه‌هاي هجدهم، بيستم، سي و پنجم و پنجاه و يكم قرار دارد. با اين همه ايران در يك رتبه‌بندي كه مربوط به نرخ استفاده از خطوط تلفن ثابت است جايگاه اول را به خودش اختصاص داده و به دنبل آن كشورهاي تايوان، امارات متحده عربي، سنگاپور، بحرين، كويت، جمهوري كره، هنگ كنگ، اكوادور و ايالات متحده آمريكا قرار گرفته‌اند. در رتبه‌بندي كشورها از نظر نرخ استفاده از تلفن همراه هم ده كشور برتر به ترتيب عبارتند از: هنگ‌كنگ، دانمارك، سنگاپور، نروژ، سوئد، امارات متحده عربي، لوكزامبورگ، چين، قبرس و كويت. ايران اما در جايگاه چهل و پنجم و پايين‌تر از بحرين و عمان در رتبه‌هاي پانزدهم و بيستم قرار گرفته است.
