نام نویسنده: سونيتا سراب‌پور
اگر تا همين چند سال پيش اكثر سايت‌ها موجود در فضاي مجازي به پسوندCOM، .NET و … ختم مي‌شد و به نوعي چشم‌هاي ما به ديدن حروف لاتين و استفاده از آنها در آدرس‌هاي اينترنتي مختلف عادت كرده بود، اما امروز در كشور ما با در اختيار گرفتن دامنههاي كشوري اين ديوار عادت شكسته شده و تغييرات اساسي و بنيادي در فضاي اينترنت به وجود آمده است.
اين اقدام در كشور ما از فروردين 1373 توسط مركز پژوهش‌هاي بنيادي مركز فيزيك نظري ايران آغاز شده است. اتفاقي كه باعث شد ديگر استفاده از دامنهها و آدرس‌هاي اينترنتي فارسي تنها يك رويا نباشد.
اين مركز از سال 82 به صورت آزمايشي شروع به ثبت دامنههاي فارسي با پسوند دات ايران كرد؛ به طوري كه در‌حال‌حاضر اگر آدرسي با نام «ايران. دنياي اقتصاد» ديديد، اصلا تعجب نكنيد.
دامنه چيست؟
همان طور كه در عرف معمول هر شركت يا هر شخص بايد داراي مشخصاتي منحصر مانند اسم يا آدرس و يا آرم خاص باشد، در فضاي اينترنتي هم هر فرد حقيقي يا حقوقي بايد براي حضور در اين فضا يك نام و آدرس مجزا براي خود داشته باشد. اين آدرس مجزا و انحصاري اصطلاحا با نام دامين يا دامنه به كار برده مي‌شود.
دامنه در لغت به معني «گستره» است. دامنههاي اينترنتي در واقع وسيله‌اي براي دستيابي به يك منبع يا خدمات اينترنتي هستند.
به اين صورت كه هر سخت افزاري كه بخواهد به اينترنت اتصال پيدا كند، بايد يك شماره منحصر به فرد داشته باشد كه با اين شماره كاربر آن را مورد خطاب قرار مي‌دهد تا به آن دسترسي پيدا كند.
چون اين شماره‌ها معمولا توسط افرادي كه زياد با آن سروكار ندارند قابل حفظ كردن نيست؛ بنابراين يك سري اسامي كه ماندگاري بيشتري در ذهن دارند ابداع شده كه در واقع اين اسامي همان دامنههاي اينترنتي هستند.
مانند WWW.DEN.ir هر دامنه از دو بخش تشكيل شده است:
بخش اول نامي است انتخابي كه هر فرد مي‌تواند بسته به موضوع وب‌سايت و سليقه خود آن را براي سايت خود انتخاب كند. (DEN) اما بخش دوم كه با يك نقطه از بخش ول جدا مي‌شود، پسوندي است قراردادي كه از دو تا شش حرف تشكيل شده و هر فرد مي‌تواند بسته به موضوع وب‌سايت و سليقه خود يكي را انتخاب كند (ir).
در آغاز فعاليت دامنهها به طور كلي 7 دامنه عمومي همچون
دات كام، دات نت و … وجود داشت كه اين دامنهها به كشور خاصي تعلق نداشت؛ هر چند كه به مرور در عمل مشخص شد كه بعضي كشورها تعدادي از اين دامنهها را به خود اختصاص داده‌اند. به هر حال به مرور اين دامنهها افزايش پيدا كردند؛ به صورتي كه در حال حاضر 7 دامنه ديگر به اين مجموعه افزوده شده، كه به تدريج تعداد اين دامنهها هر روز در حال افزايش است. اما سهم ايران در دنياي دامنهها، دامنه دات ir است. امتياز اين دامنه اولين بار در فروردين سال 73 توسط «مركز تحقيقات فيزيك نظري» گرفته شد. در ابتدا اين دامنهها تنها به افراد و مراكز خاصي داده مي‌شد. اما كم‌كم با گسترش اينترنت در ايران: ثبت دامنههاي دات ir، از سال 82 براي عموم نيز آزاد شد.
به گفته دكتر «سياوش شهشهاني» مسوول ثبت دامنههاي ir. در ايران، اين دامنهها در كشور با استقبال خوبي نسبت به دامنههاي دات COM روبه‌رو هستند؛ به گونه‌اي كه بزرگ‌ترين دامنه در كشور به حساب مي‌آيند. وي همچنين در مورد آخرين آمار ثبت شده دامنههاي دات ir و دات ايران مي‌گويد: بر اساس آخرين آمار به دست آمده تاكنون 72هزار و 330دامنه به ثبت رسيده است كه از اين تعداد تنها 2هزار و 613 را دامنههاي دات ايران و 70هزار تاي ديگر را دامنههاي دات ir تشكيل داده‌اند.
شهشهاني درباره مزاياي استفاده از اين دامنهها مي‌گويد: « از مزاياي اين دامنهها مي‌توان به ملي بودن آن اشاره كرد. همچنين در دامنههاي دات ايران از حروف لاتين استفاده نمي‌شود. مزيت ديگر آن اين است كه ارزي از كشور خارج نمي‌شود؛ به طوري كه در حالت عادي به ازاي هر دامنه دات كام و دات‌نت حدود شش دلار و نيم به يك شركت آمريكايي داده مي‌شود.»
اما، با توجه به اين مزيت‌ها آن گونه كه شواهد نشان مي‌دهد، آن‌چنان كه بايد از دانه‌هاي دات ايران استقبال نمي‌شود؛ به طوري كه حتي در كارگزاري‌هاي ريشه جهاني نيز دامنههاي دات ايران (فارسي) با نام دات ir (لاتين) به ثبت رسيده است. مسوول ثبت اين دامنهها علت اين امر را اين گونه ذكر مي‌كند: «تمام دامنههاي دات ايران در حال حاضر حالت آزمايشي داشته و به دليل اينكه اكثر مرورگرهاي داخلي، از زبان فارسي پشتيباني نمي‌كنند؛ بنابراين استقبال از دامنه دات ايران بسيار كم است.» با اينكه چند سالي از راه‌اندازي دامنههاي دات ir در كشور مي‌گذرد، اما گفته مي‌شود كه استقبال چنداني از اين دامنهها نمي‌شود. شهشهاني كه عدم استقبال از اين دامنهها را تكذيب م‌كند، در ادامه مي‌افزايد: « وضع دو دامنه دات ir و دات ايران در كشور بسيار خوب است. مخصوصا در چهار سال اخير تعداد دامنههاي دات ir چهار برابر شده است و طبق آمار به دست آمده از ميان 250 دامنه كشوري دامنه دات ir در رتبه 30 قرار دارد.»
اين روزها تعداد دامنههاي كشوري روز به روز در حال افزايش است به طوري كه بر اساس آخرين آمار به دست آمده دامنه ir ايران، VM ويتنام و eu اتحاديه اروپا از بالاترين نرخ رشد برخوردار است.
ثبت‌نام دامنههاي فارسي
در ابتداي راه‌اندازي دامنههاي دات ir تنها اين دامنهها به مراكز علمي و سازمان‌هاي دولتي اختصاص پيدا مي‌كرد، اما رفته‌رفت با پيشرفت‌هايي كه در اين زمينه ايجاد شد، ثبت‌نام اين نوع دامنهها براي افراد حقيقي با حقوقي نيز آزاد شد. به طوري كه در حال حاضر هر فرد يا شركتي با مراجعه به مراكز ثبت دامنهها مي‌تواند براي خود دامنه‌اي با پسوند دات ir يادات ايران اختيار كند.
مسوول ثبت دامنههاي ir در ايران درباره نحوه ثبت‌نامه دامنهها مي‌گويد: «متقاضيان اين نوع دامنه در حال حاضر مي‌توانند از طريق مراجعه به كارگزاران دامنههاي دات ir يا همان resellerهاي تاييد شده از سوي سازمان فيزيك نظري يا به صورت مستقيم و از طريق مراجعه به پايگاه اطلاع‌رساني سازمان ما به آدرس www.nic.ir دانه دات ir خريداري كنند. وي در ادامه مي‌گويد: «هم اكنون 15درصد از دامنهها توسط سازمان‌ها ثبت شد و 85درصد ديگر نيز توسط كارگزارن و نماينده‌هاي وابسته به ما به ثبت رسيده است.» اما، مساله‌اي كه در اينجا حائز اهميت است بحث نظارت بر كار نمايندگي‌ها و مشكلاتي است كه در اين زمينه پيش مي‌آيد. شايد شما جز آن دسته از افراد باشيد كه از نمايندگي‌هاي فروش دامنه، دامنه مورد نظر را خريداري كرده باشيد. اما اگر پس از گذشت مدتي از اين خريد به دليل اينكه از اين دامنه استفاده نكرده‌ايد، دامنه مورد نظر را بدون اخطاري مبني بر تمديد تقاضا به شخص ديگري واگذار كرده باشند، در اين حالت ما چه كاري مي‌توانيد انجام دهيد؟
شهشهاني در اين زمينه مي‌گويد: سازمان ما نظارت كامل و جدي را روي نمايندگي‌هاي خود دارد و با تمامي آنها كه در حدود
50 نمايندگي هستند تعهد نامه‌اي امضا كرده است. براساس اين تعهدنامه نمايندگي‌هاي مذكور موظف هستند تمامي نكات و قانون مربوط به سازمان را رعايت و هيچ مساله‌اي را از متقاضيان مخفي نكنند.» وي در ادامه مي‌گويد: «در صورت بروز مشكل نيز به نمايندگي‌هاي مورد نظر اخطارهاي لازم داده مي‌شود و اگر به اخطار نيز توجه لازم نشود، قرارداد خود را با اين شركت‌ها فسخ مي‌كنيم و ديگر هيچ‌گونه قراردادي را با آنها تمديد نمي‌كنيم.»
مسوول ثبت دامنههاي دات ir در ادامه در مورد نحوه رسيدگي به شكايات متقاضيان مي‌گويد: «خوشبختانه اگر در حال حاضر كساني در اين زمينه شكايتي داشته باشند، مي‌توانند با مراجعه به دادگاه حل اختلاف دعاوي اينترنتي، مجتمع 34 حوزه 6251 مراجعه كنند تا مشكل آنها توسط كارشناسان ويژه بررسي و برطرف شود.»
مهمترين نكته‌اي كه همواره نظر متقاضيان دامنه دات ir را جلب مي‌كند. قيمت‌هاي متفاوتي است كه كارگزاران دامنههاي دات ir به مشتريان ارائه مي‌دهند.
شهشهاني درباره قيمت دامنهها نيز اين‌گونه اظهار مي‌كند: «قيمت دامنههاي دات ir و دات ايراني را كه متقاضيان از ما خريداري مي‌كنند، براي يكسال حدود 12هزار و 800تومان است كه البته اين دامنهها اگر پسوند‌هاي ديگري مثل co.ir يا ec.ir، داشته باشند، ارزان‌تر بوده و قيمتي در حدود 9هزار و 800تومان دارند. اما در مورد قيمت نمايندگي‌هاي وابسته به ما هم بايد بگوييم كه اين شركت‌ها 50درصد ارزان‌تر از سازمان فيزيك نظري، دامنهها را در اختيار متقاضيان قرار مي‌دهند. به طور كلي اين سازمان روي تمام نمايندگي‌هاي وابسته نظارت كامل داشته و در صورت ديدن تخلف يا شكايتي از طرف متقاضيان به آنها اخطارهاي لازم داده مي‌شود.»
در اكثر كشورهاي پيشرفته و بزرگ دنيا درآمد حاصل از فروش دامنههاي اينترنتي، در زمينه‌هاي تجارت الكترونيكي كشورشان صرف مي‌شود؛ اما در كشور ما به دليل اينكه تجارت الكترونيكي رشد چنان چشمگير نداشته بنابراين درآمد حاصل از فروش دامنههاي ملي چنان گردش مالي را براي كشور به همراه نداشته است.
شهشهاني در مورد درآمد حاصل از فروش دامنهها چنين اظهار داشت: «سازمان فيزيك نظري چون يك سازمان علمي و تحقيقاتي است بنابراين نيمي از درآمد حاصل از فروش دامنهها، به بودجه پروژه‌هاي تحقيقاتي دولتي و پروژه‌هاي علمي وزارت علوم تعلق مي‌گيرد و نيمي ديگر نيز صرف خريد و تكميل تجهيزات جديد براي سازمان مي‌شود.» خوشبختانه دامنههاي وطني در سطح دنيا از اعتبار باليي برخوردار هستند تا آنجا كه از اين دامنهها به عنوان يكي از دقيق‌ترين و كاربردي‌ترين دامنهها ياد مي‌شود. از نكات مثبتي كه در مورد اين دامنهها مي‌توان به آن اشاره كرد اين است كه چون سرورهاي مادر اين دامنه در داخل كشور قرار دارد، بنابراين در صورت بروز هر مشكل، اين دامنه مي‌تواند به فعاليت خودش ادامه دهد. در ضمن سرورهاي ديگر اين دامنه كه در خارج كشور مستقر هستند، چون از داخل كشور Refresh مي‌شوند باز هم در روند كار اختلالي ايجاد نمي‌كنند. به طور كلي تا زماني كه دامنهها با شبكه‌هاي داخلي اتصال داشته باشند، هيچ مشكلي براي دامنه به وجود نخواهد آمد.
نكات مهم براي ثبت دامنه
1 – عبارت انتخابي تشابه با نام تجاري معروف و معتبر نداشته باشد.
2 – كوتاه و متشكل از حداقل تعداد حروف انتخابي باشد.
3 – در صورت لزوم با نوع فعاليت سايت ارتباط داشته باشد.
4 – براي اطمينان از مالكيت دامنه هنگام ثبت آن بهتر است از قرار گرفتن آدرس پست الكترونيكي خود در قسمت ADMINCONTACT مشخصات دامنه مطمئن شويد.
5 – شرايط و تعهدات ثبت كننده دامنه و نمايندگي‌ها و همچنين شرايط اختصاصي پسوند مورد تقاضا را مطالعه و از تبعات حقوقي اقدامات خود آگاه شويد.
6 – اعتبار دامنه خود را حتي‌المقدور تا يك ماه قبل از سررسيد انقضا تجديد نماييد.
7 – جهت انتقال دانه‌ها از يك ثبت كننده به ثبت كننده ديگر يك ماه زودتر از تاريخ انقضا تجديد نماييد.
منبع : دنيای اقتصاد
