بازار دیجیتال – تازه‌ترین آماری که در زمینه آمادگی دیجیتالی از سوی واحد اطلاعات اقتصادی اکونومیست منتشر شده نشان می‌دهد که در بین 69 کشور جهان ایران در رده آخر آمادگی دیجیتالی قرار گرفته است.
این رتبه در حالی برای ایران به دست آمده که در سال‌های 2005 و 2006 رتبه ایران به ترتیب 59 و 65 بوده و این در واقع نشان می‌دهد که در این رتبه بندی ایران از دو سال قبل تاکنون ده پله سقوط داشته كرده‌است.
رده‌بندی آمادگی دیجیتالی کشورها در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات از سال 2000 و با همکاری واحد اطلاعات اقتصادی اکونومیست و شرکت آی‌بی‌ام تعیین می‌شود. این شاخص از طریق سنجش فضای تجارت الکترونیکی و عوامل دیگری مانند موقعیت‌های شغلی اینترنتی، میزان پهنای باند، دسترسی مردم به اینترنت و استفاده از برنامه‌های متن باز، میزان آمادگی دیجیتالی کشورها و موقعیت آنها در مقایسه با یکدیگر را تعیین می‌کند.
شاخص‌های مورد استفاده در این گزارش و میزان تاثیر نهایی آنها (به‌درصد) عبارتند از: زیرساخت‌های تکنولوژی و ارتباطات(20درصد)، فضای تجاری (15درصد)، فضای اجتماعی و فرهنگی (15درصد)، فضای قانونی (10درصد)، چشم‌انداز و سیاست‌های دولتی (15درصد) و دسترسی کاربران به فضای تجاری (25درصد) از جمله مواردی هستند که در تعیین رتبه‌بندی و امتیاز کشورها مورد تحلیل قرار گرفته‌اند.
این گزارش نشان می‌دهد که رشد ICT در کشورهای جهان سرعت بیشتری به خود گرفته و در واقع بسیاری از کشورها توانسته‌اند بیشتر برنامه‌ریزی‌های خود در این عرصه را روی استفاده مردم از کالاها و خدمات مختلف به وسيلهIT متمرکز کنند. شاخص‌های امسال نشان می‌دهد که برقراری ارتباطات اینترنتی با سرعت و امنیت بیشتر و با قیمت ارزان‌تری در اختیار کشورهای مختلف قرار گرفته است.
آمارهای امسال همچنین نشان می‌دهد کشورهای پیشرو در آمادگی دیجیتالی امتیازهای کمتری را نسبت به سال قبل کسب کرده‌اند، در حالی که کشورهای آسیایی نسبت به قبل رتبه‌های بهتری را به دست آورده‌اند.
با اين حال بر‌اساس این گزارش، کشورهای خاورمیانه و آفریقایی در دو سال اخیر همچنان کمترین امتیاز را در میان مناطق مختلف جهان داشته‌اند، در حالی که همچنان بالاترین امتیازهای آمادگی دیجیتالی در اختیار کشورهای آمریکای شمالی و اروپای شرقی قرار دارد.
دسترسی به اینترنت پرسرعت یک شاخص مهم
بر‌اساس این گزارش آمادگی دیجیتالی به شدت به میزان گسترش ارتباطات و اتصال کاربران به شبکه‌ها وابسته است، به این ترتیب عملا بدون دسترسی کاربران به ارتباطات دیتا و صدا آمادگی دیجیتالی کشورها افزایش نمی‌یابد.
این گزارش همچنین نشان می‌دهد اینترنت پرسرعت در بسیاری از کشورها در طی سال 2007 افزایش یافته و بر اين اساس تحقیقات گروه pyramid میزان دسترسی کاربران خانگی به اینترنت پرسرعت در هلند به 60درصد افزایش یافته است.
شاخص فضای تجاری شاخصي موثر
شاخص فضای تجاری کشورها یکی از فاکتورهای اساسی آمادگی دیجیتالی است و واحد اطلاعات اقتصادی اکونومیست این شاخص را با بررسی ترکیبی از فاکتورهای اقتصادی، سیاسی و تجاری به دست می‌آورد. رده‌بندی فضای تجاری در واقع یکی از هسته‌های اصلی آمادگی دیجیتالی است. در این شاخص کشورهای آمریکای‌شمالی در بالای جدول قرار دارند و به عنوان مثال پیش‌بینی می‌شود که کانادا تا پنج سال آینده به پرطرفدارترین قطب اقتصادی و سرمایه‌گذاری تبدیل شود. در این راه ثبات فضای سیاسی، رشد مثبت سرمایه‌گذاری خارجی و حمایت قوی از بخش‌خصوصی از عوامل رشد اقتصادی این کشور عنوان شده است.
در اروپای غربی هم فنلاند، انگلستان و دانمارک قطب‌های اقتصادی بزرگی به شمار می‌روند و سختگیری‌های مالیاتی و در عین حال افایش خدمات عمومی باعث شده این کشورها با فرآیند جهانی شدن بیشتر همراه شوند. هم‌اکنون دانمارک و فنلاند از بیشترین نرخ مالیات برخوردارند و با دارا بودن محصولات قابل رقابت در بازارهای جهانی، تجارت آزاد و کیفیت کالاها و خدمات عمومی توانسته‌اند رتبه بالایی را در جدول امسال به خود اختصاص دهند.
نقش دولت‌ها در آمادگی دیجیتالی
گزارش آمادگی دیجیتالی تاکید می‌کند که دولت‌ها نقش اساسی در آمادگی دیجیتالی ایفا می‌کنند. بر این اساس بسیاری از سیاست‌های اقتصادی و تکنولوژی کشورها تاثیر مستقیمی بر آمادگی دیجیتالی می‌گذارد.
امروزه دموکراسی الکترونیکی یکی از بترین مظاهر دولت الکترونیکی به شمار می‌آید و رای‌گیری الکترونیکی در هر کشور نشان‌دهنده افزایش میزان کاربران اینترنت و عمومی شدن استفاده از آن است. اما چون رای‌گیری الکترونیکی یک پدیده نو در جهان به شمار می‌آید، هنوز بسیاری از کشورها در زمینه امنیت و صحت انتخابات به صورت الکترونیکی تردیدهایی دارند. اين در حالي است كه در ایرلند و هلند تحقیقات گسترده‌ای در زمینه چگونگی انجام راي‌گيری الکترونیکی و صحت اجرای آن صورت گرفته و کارشناسان به نتایج زیادی هم رسیده‌اند. اما آمریکا بیشترین استفاده از مکانیزم رای الکترونیکی را انجام داده است. استونی نیز که در رده بیست هشتم جدول قرار دارد در یک انتخابات محلی در سال 2005 نخستین کشوری بوده که از اینترنت به عنوان یک کانال و ابزاری برای راي‌گيری استفاده کرده است.
استفاده از تکنولوژی و میزان دسترسی
برای اندازه‌گیری آمادگی دیجیتالی یکی از شاخص‌ها افزایش سرعت، بالارفتن صحت عملیات، افزایش تعداد سرویس‌ها و این که آیا ابزارهای دیجیتالی در کشور به تعداد کافی وجود دارد و آیا استفاده از این فاکتورها تا چه حد در این کشور مفید بوده است.
آن کشورهایی که به چنین مرحله‌ای رسیده‌اند، توانسته‌اند سرویس‌های ارزش افزوده متعددی را ایجاد کنند و در زمان اجرای امور، صرفه جویی‌های فراوانی را به عمل آورند. اگر چنین شاخص‌هایی در یک کشور وجود نداشته و یا قابل جمع‌آوری نباشد، تعداد کامپیوترهای شخصی و تلفن‌های همراه مبنای این شاخص قرار می‌گیرند. این شاخص در واقع امسال به این گزارش اضافه شده و باعث شده که سمت‌و‌سوی گزارش آمادگی دیجیتالی امسال به فضای خدماتی نزدیک‌تر شود.
اعتقاد کارشناسان اکونومیست بر این است که توانایی اقتصاد دیجیتالی هر کشور به مصرف عمومی رساندن خدمات و کالاها است.
در همین بخش نیز کشورهای آمریکای شمالی و اروپای‌غربی بالاترین میزان را به خود اختصاص داده‌اند و خاورمیانه و آفریقا در پایین‌ترین جایگاه قرار گرفته‌اند.
در کشورهایی که به آمادگی دیجیتالی رسیده‌اند کاربران به طور منظم با ابزارهای دیجیتالی به خدمات عمومی و نهادها و سازمان‌های دولتی دسترسی دارند. بر این اساس هر کشوری که مردم در آن براي دسترسی به خدمات دولتی از ابزارهای آنلاین بیشتر بهره گرفته‌اند، به آمادگی دیجیتالی نزدیک‌تر شده است.
فلسفه شکل‌گیری دولت الکترونیک نیز بهبود خدمات عمومی بوده و موفق‌ترین کشورها در این زمینه آنهایی بوده‌اند که مبنای کار خود را روی توسعه زیرساخت‌ها و سپس تولید قرار داده‌اند. دولت الکترونیک انگلستان به عنوان بهترین نمونه در این گزارش معرفی شده است. پورتال دولت الکترونیکی انگلستان تنها در طی یک ماه 1/2میلیون کلیک را به خود اختصاص داده که این به دلیل خدمات متنوع و به خصوص خدمات مالی است که این پورتال به شهروندان ارائه می‌دهد.
سرمایه‌گذاری زنده در تکنولوژی اطلاعات یک ضرورت است و فعالیت‌های آنلاین باید شکل قانونی‌تری به خود بگیرد. تعامل واقعی با شیوه‌های تجاری جدید می‌تواند به کشورها کمک کند تا به صورت مستقل در صنعت تکنولوژی جلو بروند. به عنوان مثال بانکداری از طریق موبایل در اقتصاد کشورهای در حال توسعه مثل فیليپین و افغانستان پروژه‌های موفقی بوده که در نتیجه کمبود منابع زیرساختی دیگر رخ داده است.
بیشترین نمود آمادگی دیجیتالی فراهم کردن کانال‌های دیجیتالی کافی و کامل برای کاربران خصوصا برای انجام کارهای مالی آنها است و در واقع بانکداری الکترونیکی یکی از اصول اساسی در زمینه آمادگی دیجیتالی به شمار می‌آید. البته این برای همه کشورها یکسان نیست بلکه هر کشور فراخور وضعیت خود از روش‌های بهره‌گیری متفاوتی از فناوری اطلاعات و ارتباطات بهره می‌گیرد.
کاربران امروزی بیشتر به دنبال این هستند که چه ترکیبی از خدمات و نرم‌افزارهای کاربردی برای انجام بهتر کارهای مالی آنلاین مناسب است.
و ایران در رده آخر …
رتبه ایران در رده‌بندی آمادگی الکترونیکی امسال نسبت به سال گذشته چهار‌له تنزل داشته و به جایگاه 69 رسیده است. سال گذشته نیز رتبه ایران نسبت به سال قبل از آن شش رتبه کاهش پیدا کرده بود. رتبه شصت و نهم ایران در واقع پایین‌ترین جایگاه در جدول آمادگی دیجیتالی کشورها و نشان‌دهنده کاهش امتیاز شاخص‌های مختلف در صنعت ICT است. این در حالی است که کشورهای دیگر حوزه خاورمیانه مثل امارات‌متحده در جایگاه سی و سوم، ترکیه در رتبه چهل و دوم، عربستان سعودی در رتبه چهل و ششم، لبنان در رتبه پنجاه و دوم، مصر در جایگاه پنجاه و هشتم، پاکستان در رتبه شصت و سوم، قزاقستان در رتبه شصت و چهارم و آذربایجان در رتبه شصت و هشتم بالاتر از ایران قرار دارند. ایران در این گزارش از نظر شاخص ارتباطات و زیرساخت‌های تکنولوژی امتیاز 80/2 را از 10 به خود اختصاص داده است. این میزان در حالی برای ایران به دست آمده که بالاترین رتبه در این زمینه براي سوییس با 60/9 امتیاز است. در زمینه شاخص فضای تجاری رتبه ایران 17/4 است در حالی که بالاترین رتبه در این بخش از آن کشور کانادا با 69/8 امتیاز است. در زمینه شاخص فضای اجتماعی و فرهنگی رتبه ایران 60/4 است در حالی که بالاترین امتیاز در این زمینه از آن آمریکا با امتیاز 80/8 است. در عرصه فضای قانونی رتبه ایران 10/2 است در حالي كه در این بخش هنگ‌گنک بالاترین امتیاز را با رقم 70/9 به خود اختصاص داده است. در زمینه چشم‌اناز و سیاست‌های دولتی ایران امتیاز 50/2 را به خود اختصاص داده در حالی که در این بخش دانمارک با 85/9 بالاترین امتیاز را به خود اختصاص داده است. در زمینه شاخص دسترسی کاربران به فضای تجاری نیز رتبه ایران 50/2 است كه در این بخش آمریکا و هنگ‌کنگ با 50/9 بیشترین امتیاز را در این بخش به خود اختصاص داده‌اند.
