نام نویسنده: بهار اميري
بزرگراه فناوری -از زمانی که مجوز عملیاتی دیتاسنترها (مراکز داده) داخلی اعطا شد، حدود یک سال و نیم می‌گذرد. در طول این مدت نیز دیتاسنترهای داخلی با مسایل و چالش‌های متعددی مواجه بودند. اینکه مراکز مذکور از گذشته تاکنون تا چه حد موفقیت داشته و چه اقداماتی برای جذب مشتری داخلی و توان رقابت با دیتاسنترهای خارجی داشته‌اند، ما ا بر آن داشت تا با سه شرکت دارای مجوز IDC به گفت‌وگو پرداخته و از کم‌وکیف وضعیت ایشان کسب اطلاع کنیم.
در گفت‌وگو با این مراکز مشخص شد که عدم حمایت دولت، ظهور رقبای دولتی، هزینه بالای پهنای باند، قطعی اینترنت، دیربازده بودن سرمایه‌گذاری، نبود زيرساخت‌هاي ارتباطي مورد نياز، کمبود اطمينان براي مشتري و قيمت تمام شده بالا از جمله مشکلات دیتاسنترهای داخلی است.
این در حالی است که بر اساس مجوز صادره برای IDCها، راه‌اندازي سرويس‌هاي پايه باید در مدت يك سال انجام می‌شد.
این مدت نیز به‌منظور ايجاد مجتمع ايمن و مقاوم در برابر تهديد به همراه ارتباطات پرسرعت و پايدار به‌منظور ميزباني تجهيزات، ارایه خدمات و كاربردهاي اطلاعاتي، خدمات ذخيره‌سازي، پردازش و مديريت و مبادله اطلاعات و داده‌هاي ديجيتالي مربوط به مشتري‌ها و غیره بوده است.
“حسین لطفی” مدير IDC پارس‌آنلاين می‌گوید: خدماتي كه در حال حاضر توسط این شرکت ارایه مي‌شود شامل ميزباني، سرور اختصاصي و فضاي اختصاصي است.
ظرفيت فعلي مركز داده ميزباني ما بيش از40 هزار سايت با ظرفيت متوسط 100مگابایت به ازاي هر سايت و امكان ارایه حداقل400 هزار صندوق پستي با ظرفيت متوسط 10 مگابایت به ازاي هر صندوق، 150 رك براي خدمات فضاي اختصاصي، تعداد 60 سرور اختصاصي، مجموع فضاي ذخيه‌سازي به ميزان 9 ترابایت و توان پردازش 400 گیگاهرتز است.
لطفی می‌افزاید: ظرفيت‌هاي فاز بعدي ميزباني بيش از 320 هزار سايت با ظرفيت متوسط 100 مگابایت به ازاي هر سايت و امكان ارایه حداقل پنج میلیون صندوق پستي با ظرفيت متوسط 10 مگابایت به ازاي هر صندوق، 150 رك براي خدمات فضاي اختصاصي، تعداد 800 سرور اختصاصي و مجموع فضاي ذخيره‌سازي به ميزان 72 ترابایت خواهد بود.
به گفته وی، خدمات ارزش افزوده براي استفاده كاربران در اين مراكز داده‌در نظر گرفته شده است که شامل امکان برخورداری از Firewall اختصاصی و اشتراکی، امکان دسترسی به فضای ذخيره‌سازی از طريق تکنولوژی¬های NAS و SAN اس.
این در حالی است که قيمت خدمات ارایه شده به‌دلايل جديد بودن، تنوع و ويژگي‌هاي هر خدمت هم‌اکنون در كشور داراي استاندارد خاصي نیست.
این شرکت سرويس‌هاي پايه را با حداقل ميانگين قيمت 30 هزار تومان ارایه مي‌کند و در حال حاضر نیز حدود 40 درصد از مشتری‌ها را ارگان‌هاي دولتي تشکیل می‌دهند.
“محمد تاج‌میری” مدیر IDC فن‌آوا به‌عنوان یکی دیگر از شرکت‌های دارای مجوز نیز می‌گوید: فاز پایلوت دیتاسنترهای داخلی شش ماه بود و پس از آن به‌مدت یک سال باید فاز اول اجرا می‌شد، ظرفیتی که در فاز پایلوت نیز باید ایجاد می‌شد به‌صورت رسمی به دیتاسنترها ابلاغ نشده است.
اما طی جلساتی که دیتاسنترها با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات داشتند، مشخصاتی برای فاز پایلوت تعریف شد که قرار بود در این مرحله سرویس‌های میزبانی سایت و میزبانی ایمیل ارایه شود.
ظرفیت‌هایی هم که قرار بود در مرحله پایلوت ارایه شود شامل 50 هزار سایت، 150 هزار ایمیل و 10 ترابایت فضای ذخیره‌سازی است که فن‌آوا در فاز پایلوت 75 هزار میزبانی سایت، 300 هزار میزبانی ایمیل و 12 ترابایت فضای ذخیره‌سازی را انجام داده است.
در حال حاضر حدود هفت هزار ایمیل و 400 سایت در فن‌آوا میزبانی می‌شود که حدود 90 درصد مشتري‌ها از بخش خصوصی هستند.
به گفته تاج‌میری پس از فاز پایلوت نیز باید سایت اصلی راه‌اندازی می‌شد که در یک برنامه چهارماهه ما به فاز نهایی رسیدیم و در این فاز دو سرویس به خدمات فاز پایلوت اضافه شد که شامل “سرور اختصاصی”و”فضای اشتراکی” بود اما ٰ “شبکه مجازی اختصاصی” و “شبکه تلفن ثابت” نيز در فاز نهايي در حال ارايه بود.
تاج‌میری می‌گوید: فضای ذخیره‌سازی در این IDC به 20 ترابایت رسیده که قابلیت توسعه به پنج برابر و در واقع صد برابر را نیز داشت. لیکن بر اساس نیاز و تقاضای مشتری فضای ذخیره‌سازی را می‌توان افزایش داد.
اما به گفته مدیر پروژه دیتاسنتر فن‌آوا، تمام موارد مذکور به این شکل نبود که وزارت ارتباطات به‌صرت رسمی و مستند از دیتاسنترها بخواهد اقداماتی انجام دهند و در واقع شرکت‌ها تعهدی در ارایه سرویس در موعد خاصی نداشتند.
قول‌هایی که عملی نشد
اما به گفته یکی از IDCها وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قول‌های بسیاری برای حمایت از مراکز IDC داده بود که تاکنون عملی نشده است. وام یک و نیم میلیارد تومانی، ارایه پهنای باند به‌طور رایگان یا با قیمت ارزان، تقبلSTM1 بین سایت اصلی و سایت پشتیبانی توسط شرکت زیرساخت و قرار دادن آن در اختیار شرکت‌هایIDC از جمله این موارد بود.
نگاهی به مشکلات مراکز داده
اما در طول عمر شرکت‌های IDC این شرکت‌ها با مشکلات خاص خود مواجه شده‌اند.
تاج‌میری در خصوص یکی از مشکلات دیتاسنترها می‌گوید: با توجه به اینکه دیتاسنترهای داخلی برای دولت دارای منافعی است، ما انتظار داریم تا پهنای باندی که شرکت فناوری اطلاعات در اختیار IDC ها قرار می‌دهد، رایگان و یا حداقل دارای قیمت پایینی باشد.
وی می‌افزاید: ظرفیت‌سازی بر مبنای وجود و تقاضای مشتری است و افزایش حجم آن بدون وجود مشتری فایده‌ای ندارد.
به گفته تاج‌میری دیتاسنترهای داخلی به لحاظ کیفیت، تفاوت چندانی با دیتاسنترهای خارجی ندارند اما کیفیت این مراکز وابسته به مخابرات است زیرا اگر پهنای باند از مخابرات قطع شود، پهنای باند مراکز نی متعاقبا قطع خواهد شد.
وی تاکید می‌کند: تجهیزاتی که دیتاسنترهای داخلی استفاده کرده‌اند، تفاوت چندانی با مراکز خارجی ندارد اما تنها تفاوت در پهنای باند است که دیتاسنترهای كشور ما به مخابرات وابسته‌اند.
IDCها بازار بزرگی را هنگام ورود به این عرصه در ذهن داشتند و به‌دنبال اين بودند که شرکت‌های دولتی به‌سمت IDC های داخلی و خصوصی سوق یابند تا به این ترتیب سود خوبی نصیب ایشان شود. اما اکنون روال دیگری را در مقابل خود دارند. در حال حاضر برخی از شرکت‌های مخابرات استانی در حال آماده‌سازی ارایه خدمات میزبانی هستند که این موضوع با منافع شرکت‌های خصوصی مغایرت درد.
تاج‌میری می‌گوید: هر کدام از این مراکز به نوبه خود سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی در راه‌اندازی دیتاسنتر داخلی انجام داده‌اند و ورود رقبای دولتی در این بازار به منزله شکست برای این شرکت‌هاست.
وی می‌افزاید: ما تاکنون منتظر بودیم تا بحث IDC های دولتی و رقابت با آن‌ها مشخص شود تا اینکه بدانیم باید به رقابت با بخش دولتی بپردازیم یا با بخش خصوصی؟ اگر قرار باشد دیتاسنترهای خصوصی مجبور به رقابت با دولتی‌ها شوند، ناعادلانه خواهد بود زیرا تمامی زیرساخت‌های مخابراتی در اختیار دولت بوده و به‌دلیل استفاده از این امکانات در شرایط یکسانی با دیتاسنترهای خصوصی قار ندارند.
موضوع فضای مبهم کسب‌وکار موجود در بازار از جمله مشکلات اصلی دیتاسنترهاست و هنوز مشخص نشده که دیتاسنترهای دولتی، سایت‌های دولتی را سرویس خواهند داد و یا خیر؟ اما این موضوع مسلم است که با وجود دیتاسنترهای دولتی، سازمان‌ها و ارگان‌ها به‌سمت IDCهای خصوصی نخواهند آمد.
سوددهي تا چهار سال آينده
اگر دولت رقابت با شرکت‌های خصوصی را آغاز نکند و از دیتاسنترهای خصوصی حمایت کند، این مراکز تا چهار سال آینده به سوددهی خواهند رسید.
“محمود صرافی” مدیر امور مشتریان IDC داده‌پردازی (یکی دیگر از شرکت‌های دارای مجوز) نیز می‌گوید: ديتاسنترها با سه بخش در ارتباط بودند، معاونت فناوري اطلاعات وزارت ICT كه مجوز را صادر كرده بود، مركز تحقيقات مخابرات كه مجوز مربوطه توسط مديرعامل وقت آن ابلاغ شد و مباحث فني اين مجوزها نیز توسط اين مركز پي‌گيري مي‌شد.
سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي نيز يكي ديگر از اين بخش‌ها بود كه بايد صدور مجوزها با هماهنگي اين سازمان انجام مي‌شد كه در اين مدت با هر سه سازمان در ارتباط بوديم.
صرافي مي‌افزايد: در قرارداد پيش‌بيني شده شركت مخابرات ملزم به ارايه لينك‌هاي مخابراتي STM1 بهIDC هاست كه رايگان بودن يا داشتن هزينه پايين و يا موارد ديگر در ارتباط با اين لينك‌ها در عمل با چالش مواجه شد زيرا در مخابرات گفته مي‌شد كه اين شركت، غيرانتفاعي است و وزارت ارتباطات نمي‌تواند مخابرات را ملزم كند كه بودجه عمومي را در اختيار IDCها قرار دهد چون اين موضوع با قانون مغايرت دارد.
اما در حال حاضر حدود 40 درصد قيمت هاستينگ داخلي هزينه‌اي است كه بايد توسط IDCها به شركت فناوري اطلاعات پرداخته شود.
طبق قوانين جاري شركت مخابرات، هزينه پهناي باند هم بايد توسط IDC و هم مصرف‌كننده پرداخت شود كه رقم قابل توجهي است، در واقع پرداخت‌هاي سنگين در مقابل تعهدي است كه مشخص نيست محقق خواهد شد يا خير؟
وي با اشاره به اينكه حدود يك سال از فاز اجرايي مرکز داد شرکت داده‌پردازی گذشته، مي‌افزايد: امكانات فيبرنوري، ارتباطات كابل‌هاي مخابرات، خطوط E1 آماده شده و امنيت فيزيكي و امنيت اطلاعات به‌روزرساني شده است. همچنین سرويس‌هاي ميزباني وب، ايميل، سرور اختصاصي و تخصيص فضاي ديتا نيز ارايه مي‌شود.
به گفته وی قریب به 70 درصد ميزباني سايت‌هاي این شرکت مربوط به سايت‌هاي غيرخصوصي است و بيش از هزار ايميل نيز ميزباني مي‌شود كه از گذشته وجود داشته اما اكنون به مركز جديد در حال انتقال است.
در حال حاضر سقف ارايه سرويس داده‌پردازي 400 سرويس اختصاصي، چهار هزار هاستينگ و 40 هزار ايميل است.
اتصال شبكه‌هاي داخلي الزام حقق ديتاسنترها
زماني وجود IDCها در داخل كشور محقق مي‌شود كه شبكه‌هاي داخلي و اينترنتي به هم مرتبط باشند. اين اقدام نیز بايد از سوي مخابرات به‌صورت موازي و هم‌زمان با راه‌اندازي ديتاسنترهاي داخلي انجام مي‌شد.
همچنين شركت فناوري اطلاعات بايد تمهيداتي را براي اينكه سايت‌ها به ديتاسنترهاي داخلي سوق يابند، داشته باشد. مراكز اطلاعات كشور نظير كتابخانه‌ها، سايت وزارتخانه‌ها و شهرداري‌ها بايد به هم مرتبط شوند و يا به‌سمت مراكز اصلي IDC مهاجرت كنند.
راه‌اندازي پورتال‌ها عامل رونق
اما صرافي معتقد است: تا زماني كه پورتال‌ها راه‌اندازي نشوند مراكز ديتاسنتر نيز رونق نخواهد گرفت.
وی می‌گوید: ارايه حجم بالاي سرويس جزء مخاطرات ما است، به‌دليل اينكه هنوز لينك‌هاي مخابراتي تقويت نشده و همچنين تجربه IDC براي نخستين بار در ايران در حال عملياتي شدن است.
اكنون سرويس‌هاي مراكز IDC در كشور رواج بسياري نداشته و فرهنگ‌سازي نيز در اين زمينه انجام نشده است، همچنين این مراکز امكان استفاده از لينك‌هاي ماهواره‌اي را نداشته و تنها به‌وسيله يك خدمات‌دهنده به شبکه جهانی متصل هستند که به اعتقاد کارشناسان این امر، استقلال IDC را زير سؤال مي‌برد.
در تمام نقاط دنيا IDCها براي اثبات كيفيت كار خود اعلام مي‌كنند كه به چند خدمت‌دهنده ارتباط اینترنتی ماهواره‌اي و فيبرنوري متصل و داراي SLA (توافقنامه سطح خدمات) بالا بوده و قطعي ندارند.
اما قرار است اگر شركت‌ها حجم سرمايه‌گذاري مناسب داشته باشند و به تعهدات خود عمل کنند، وام يك و نيم ميليارد توماني به آن‌ها کمک زیادی خواهد کرد.
بر اساس این گزارش، چنانچه سایت تمامی شرکت‌ها و ارگان‌ها در دیتاسنترهای داخلی میزبانی شود، هزینه‌ای برای عبور از مبادی بین‌المللی پرداخت نمی‌شود و به این ترتیب ضمن صرفه‌جویی در هزینه‌ها نیاز به خرید پهنای باند نیز کاهش می‌یابد.
از سوی دیگر با توجه به سابقه بسیار مسدود شدن سایت‌های ایرانی توسط شرکت‌های آمریکایی و کانادایی، کمک به راه‌اندازی و تقویت مراکز داده داخلی از دیگر مزیت‌های موجود برای کشور به‌شمار می‌رود.
