نام نویسنده: احسان موحدیان
بزرگراه فناوری – تا همین چند سال پیش هیچ کس تصور نمی‌کرد کشور کوچک اردن بتواند به مرکزی برای فعالیت‌های مرتبط با فناوری ارتباطات و اطلاعات مبدل شود. اما این کشور به‌سرعت به شهرت قابل توجهی در این حوزه دست یافته است.
انتاج (انجمن فناوری اطلاعات اردن) هشت سال پیش و به‌منظور شناسایی و برآورده کردن نیازهای اردن در عرصه IT و یافتن راه‌هایی برای افزایش صادرات محصولات و خدمات مرتبط با فناوری اطلاعات این کشور و نیز افزایش سرمایه‌گذاری خارجی شکل گرفت.
موفقیت‌های انتاج
صبری طبعا مدیر اجرایی انتاج در مورد نحوه شکل‌گیری این انجمن می‌گوید: در سال 1999 و در زمانی که ملک عبدا… دوم به قدرت رسید، وی تصیم گرفت توجه زیادی به بخش ICT معطوف کند. در آن زمان اصلا بخش ICT در اردن وجود نداشت و ملک عبدا… یک استراتژی پنج‌ساله موسوم به Reach را در این بخش تبیین کرد.
در قالب ابتکار عمل فوق قرار بود سه هدف محقق شود: ایجاد 550 میلیون دلار درآمد حاصل از صادرات در حوزه ICT، ایجاد 30 هزار شغل مرتبط با صنعت ICT در اردن و جذب 150 میلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی.
اگرچه امروزه هیچ یک از این اهداف به‌طور کامل تحقق نیافته، اما صنعت ICT در اردن رشد قابل توجهی داشته و راه خود را پیدا کرده است.
آقای طبعا معتقد است علت عدم تحقق اهداف سه‌گانه مذکور آن است که سیاست‌گذاری در این مورد در زمانی انجام گرفت که توجه به اینترنت و ICT در اوج خود بود و این صنعت دوران شکوفایی خود را پشت‌سر می‌گذاشت. اما در سال‌های بعد و به‌علت بحران‌های متعدد سیاسی، اقتصادی در جهان رشد ICT هم کمتر شد.
به ادعای وی علی‌رغم همه کاستی‌ها و مشکلات این صنعت در اردن از سال 2000 به این سو سالانه حدود 50 درصد رشد داشته، به‌گونه‌ای که هم‌اکنون صنعت ICT حدود 10 درصد از تولید ناخالص داخلی اردن را به‌خود اختصاص داده است.
انتاج در تماس دایم با دولت است و موفق به ایجاد محیطی مناسب برای رشد مشاغل مرتبط با ICT در اردن شده است. یکی از مهم‌ترین اقدامات این نهاد ایجاد تحول در 15 قانون کشور اردن است که توسعه ICT در اردن را دچار اختلال می‌کرد. قرار است یک استراتژی جدید پنج‌ساله توسط انتاج تنظیم شده و تا پایان ماه اکتبر برای تایید به ملک عبدا… تقدیم شود.
اما انتاج فعالیت‌های دیگری هم داشته است. به‌عنوان مثال اعضای این انجمن برای ارتقای سطح دسترسی به فناوری‌های مختلف در مدارس و دانشگاه‌های اردن تلاش زیادی کرده‌اند. آنان امیدوارند با اقداماتی از این دست نسل جدید اردنی‌ها به مهارت‌های لازم برای زندگی در جامعه اطلاعاتی مجهز شوند.
STS بازیگر بزرگ بخش خصوصی
شرکت STS Group از سوی انتاج ماموریت یافته یک شبکه قدرتمند ملی را با همکاری Cisco طراح کرده و برخی از بزرگ‌ترین مدارس اردن را از این طریق به‌طور مجازی به یکدیگر متصل کند تا زمینه برای ارایه خدمات آموزش الکترونیکی در این کشور فراهم آید.
اردن همچنین در زمینه دولت الکترونیکی هم گام‌های بلندی برداشته است. شرکت STS یک شبکه دیگر موسوم به شبکه ایمن دولتی را راه‌اندازی کرده تا اداره‌ها و وزارتخانه‌های مختلف دولتی از طریق آن با یکدیگر در ارتباط بوده و اسناد مورد نیاز را به شیوه‌ای کاملا ایمن مبادله کنند.
در بخش دیگری از این طرح راه‌اندازی یک پرتال جامع برنامه‌ریزی شده تا تعامل مردم، صاحبان مشاغل و دولت اردن برای دسترسی به خدمات عمومی تسهیل شد.
علاوه بر این STS به‌دنبال راه‌اندازی یک Data Centre عظیم است که تمامی پرتال‌های دولتی را میزبانی خواهد کرد.
واگذاری اجرای این پروژه‌ها به بخش خصوصی در حالی در اردن صورت می‌گیرد که نه‌تنها “برون‌سپاری” در این کشور چندان جا نیفتاده، بلکه همچنین بخش خصوصی از تجربه و سابقه چندانی برای اجرای پروژه‌های کلان ملی برخوردار نیست.
با این وجود STS مصمم به اجرای موفقیت‌آمیز این طرح‌ها و برجای گذاردن سابقه‌ای خوب و درخشان است.
Data Centre این شرکت میزبان بیش از 30 اداره دولتی و تعاملات آن‌ها خواهد بود. اگرچه هم‌اکنون تنها 25 نفر رسیدگی به این Data Centre را برعهده دارند، اما پیش‌بینی می‌شود با افزایش اقبال دولت به ارایه خدمات مجازی و بالا رفتن سطح آگاهی مردم در این مورد به امکانات و تجهیزات بیشتری نیاز باشد.
STS وظیفه ایجاد زیرساخت‌ها و تامین نرم‌افزارهای مورد نیاز تمامی اپراتورهای مخابراتی در اردن را هم برعهده دارد. صنعت مخابرات و به‌ویژه بخش ارتباطات سیار در این کشور به‌سرعت در حال گسترش است. بد نیست بدانید اردن اولین کشور خاورمیانه بود که مجوز استفاده از فناوری VOIP را صادر کرد.
صنعت مخابرات در این کشور کاملا از قید و بند دخالت دولت رها شده و هم‌اکنون چهار اپراتور تلفن‌همراه در این کشور فعال هستند. همچنین قرا است اپراتورهای جدید تلفن‌ثابت هم وارد بازار ارتباطات این کشور شوند. علاوه بر این وجود تعداد زیادی ISP ریز و درشت در اردن به رونق گرفتن صنعت ICT در این کشور کمک شایانی کرده است.
از جمله خدمات دیگر STS به اردن ایجاد یک سرویس پرداخت الکترونیکی یا e-Payment موسوم به Pay one است که انجام آنلاین نقل و انتقالات پولی با استفاده از آن به‌راحتی ممکن است. STS همچنین طرح مشترکی را با همکاری شعبه Visa در این کشور به مرحله اجرا گذارده تا استفاده از Pay one در کل جهان تسهیل شود.
با استفاده از این سیستم تجار و صاحبان مشاغل با اپراتورهای کارت اعتباری یا بانک‌ها به‌راحتی تماس برقرار کرده و تبادلات مالی خود را به سهولت و به‌صورت مجازی انجام خواهند داد.
شاید بتوان STS را تنها شرکت عربی دانست که به موفقیتی در چنین سطح دست یافته است.
این شرکت در همین راستا نقل و انتقالات مالی از حسابی به حساب دیگر را هم ممکن کرده است. در نتیجه در صورت خرید آنلاین یک کالا یا خدمات ویژه می‌توانید هزینه آن را به‌طور مستقیم از حساب بانکی خود به حساب بانکی فروشنده واریز کنید.
در مجموع STS با ارایه چنین حجم گسترده‌ای از خدمات به بزرگ‌ترین بازیگر صنعت IT در اردن مبدل شده و این در حالی است که شرکت مذکور تنها 320 کارمند دارد که همگی آن‌ها هم اردنی هستند.
دیگر بایگران
طلال علی مدیر شرکت Houston که سیستم‌های ERP شرکت Briton را در اردن به فروش می‌رساند می‌گوید: تنها یکی دو سال است که شرکت‌های خصوصی اردن به درجه‌ای از بلوغ و تکامل رسیده‌اند که می‌توانند در زمینه ارایه خدمات مختلف ICT سرمایه‌گذاری کنند. به‌عنوان مثال تا قبل از سال 2005 اصلا بازاری برای نرم‌افزارها و خدمات ERP در اردن وجود نداشت. اما حال دو شرکت دیگر هم در این کشور ایجاد شده‌اند که با ما رقابت می‌کنند و این جای خوشحالی دارد.
در این میان از شرکت Integrated Technology Group یا ITG هم نباید غافل شد که خدمات خود را در دو حوزه آموزشی الکترونیکی و محصولات GRP یا (Government Resource Planning) ارایه می‌دهد.
یکی از مهم‌ترین مشتریان ITG در حوزه آموزش الکترونیکی دولت این کشور است که به‌دنبال ایجاد انقلاب در نظام آموزش و پرورش اردن است. امکان‌پذیر کردن دسترسی به اینترنت در تمامی مدارس و دانشگاه‌های اردن اولین و مهم‌ترین پروژه‌ای است که اجرای آن به ITG واگذار شده است. ابتکار عمل دیگری که بر عهده ITG گذارده شده ایجاد” ایستگاه‌های آگاهی” است. هم‌اکنون بیش از 120 مرکز با این نام در سراسر اردن ایجاد شده که تمامی آن‌ها مجهز به رایانه‌های متصل به اینترنت بوده و افرادی نیز برای ارایه آموزش‌های اولیه ICT در مراکز یاد شده مستقر شده‌اند. دولت اردن امیدوار است با گسترش دامنه اجرای این طرح تعداد هرچه بیشتری از شهروندان اردن با ICT و فواید آن آشنا شوند.
Eduware هم از جمله محصولات این شرکت در زمینه آموزش الکترونیکی است. وزارت آموزش اردن اولین خریدار این محصول بوده و دامنه شهرت Eduware تا بدان جا رسیده که برخی موسسات دولتی و خصوصی در بحرین، آمریکا و عمان خواستار خرید و استفاده از آن شده‌اند.
هم‌اکنون با استفاده از این محصول 5/1 میلیون دانش‌آموز و 3200 مدرسه در کل اردن با یکدیگر در ارتباط هستند. این پلات‌فورم جامع و یکپارچه ارایه انواع خدمات آموزش الکترونیکی را به شهروندان اردنی امکان‌پذیر کرده است.
شرکت دیگری که باید از آن نام برد Globitel است که سیستم‌های اتوماسیون صوتی ارایه می‌دهد. این شرکت سرویس Voicemail ویژه‌ای را در اختیار مدارس گذارده که به کمک آن والدین دانش‌آموز از طریق تلفن و تنها با گرفتن یک شماره خواهند توانست از عملکرد و وضعیت درسی فرزند خود در مدرسه مطلع شوند. در قالب این سرویس اطلاعات مربوط به هر دانش‌آموز در قالب یک فایل صوتی به‌صورت خودکار برای والدین پخش می‌شود.
این شرکت همچنین فناوری خاصی را برای تشخیص صدا (Speech Recognition) به زبان عربی ابداع کرده است. این سیستم قادر به تشخیص سخنان ایراد شده به این زبان صرف نظر از لهجه، تن صدا، جنسیت و سن کاربر است.
Globitel هم‌اکون روی یک سیستم پاسخ‌گویی صوتی خودکار تعاملی کار می‌کند که تحولی عمیق در عالم پزشکی ایجاد می‌کند.
یک پزشک با ورود به این سیستم تشخیص خود در مورد بیماری فرد و شرح اقدامات انجام شده در مورد او را بیان کرده و سیستم به‌طور خودکار صحت نظرات پزشک را مورد ارزیابی قرار خواهد داد.
پس از این مرحله زمانی که بیمار به داروخانه مراجعه می‌کند، دکتر داروساز سیستم را فرامی‌خواند و نام دارویی را که باید به بیمار داده شود ادا می‌کند. در این مرحله سیستم صحت تشخیص دکتر داروساز را بررسی کرده و در این مورد تصمیم‌گیری می‌کند.
شرکت اردنی دیگری که باید از آن نام برد Idealsoft است که در زمینه طراحی نرم‌افزارهای بیمه، مراقبت‌های درمانی و حسابداری تخصص دارد و در کشورهایی مانند قطر، لبنان، عربستان و امارات هم فعال است.
این شرکت موفق به فروش سیستم‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری متنوعی در زمینه مدیریت امور بیمارستانی شده است. سیستم‌های یاد شده رسیدگی به بیماران را کاملا متحول کرده و از تاثیر خطای انسانی بر سرنوشت آنان تا حد زیادی می‌کاهد. علاوه بر این برنامه‌ریزی درمانی برای بیماران هم از این طریق ساده‌تر می‌شود.
از دیگر تولیدات Idealsoft نرم‌افزاری به نام المحاسب المثالی است که یک محصول حسابداری با امکانات خاص برای کاربران عر‌زبان است.
در مجموع با توجه به پشتیبانی قوی دولت اردن از شرکت‌های بخش خصوصی فعال در حوزه ICT و تحرک گسترده آن‌ها آینده روشنی برای این صنعت پیش‌بینی می‌شود، اما این احتمال هم وجود دارد که این صنعت قربانی موفقیت خود شود.
یکی از مدیران شرکت STS در این مورد می‌گوید: در حال حاضر شرکت‌های ICT زیادی از سراسر منطقه به اردن مهاجرت می‌کنند، زیرا بازار این کشور ارزان و ایمن است. اما این روند در درازمدت باعث می‌شود کارمندان بخش ICT اردن خواستار افزایش حقوق خود به‌منظور نپیوستن به شرکت‌های رقیب شوند و این مسئله ممکن است شرکت‌های اردنی را با مشکلاتی مواجه کند. از سوی دیگر سرعت ایجاد مشاغل جدید IT در اردن متناسب با تعداد زیاد فارغ‌التحصیلان رشته‌های مرتبط با ICT در اردن نیست و این مسئله هم زنگ خطر را در این کشور به‌صدا درآورده است.
آمار نشان می‌دهد که سالانه شش هزار نفر در اردن در رشته‌های مرتبط با ICT فارغ‌التحصیل می‌شوند که بسیاری از آن‌ها برای کار به دیگر کشورهای حوزه خلیج‌فارس مهاجرت می‌کنند.
