نام نویسنده: م.ر.بهنام رئوف
بزرگراه فناوری – در اردیبهشت‌ماه جاری نمایندگان مجلس طرحی را مطرح کردند که به موجب آن جریمه نقدی استفاده‌کنندگان تجهیزات ماهوارهای از 300 هزار تومان به 5 میلیون تومان افزایش یافته است.
بر اساس ماده 9 این طرح، تولید کنندگان، توزیع کنندگان، وارد کنندگان و نصب کنندگان غیر مجاز نیز از 100 تا 500 میلیون ریال جریمه می شوند
طرح “استفاده‌مدیریت شده از ماهواره”، شامل 11 ماده و یک مقدمه که حدود سه ماه قبل تهیه و دو هفته پیش در کمیسیون فرهنگی مجلس تصویب شد، اواخر شهریور یا اوایل مهرماه در صحن علنی مطرح شده و به اعتقاد بسیاری از نمایندگان مجلس ورای اسلامی و آگاهان این طرح به احتمال بسیار زیاد تصویب می‌شود.
هدف از ارایه‌این طرح ایجاد شرایط لازم به‌منظور دریافت برنامه‌های صوتی و تصویری از طریق شبکه‌های اطلاع‌رسانی کابلی و کانال‌های ماهواره ای براساس ضوابط صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، با در نظر گرفتن شرایط رو به توسعه و پیشرفت سریع کشور و جهان در عرصه تکنولوژی، ارتباطات و با هدف صیانت از هویت و فرهنگ اسلامی ایران اعلام شده است.
نحوه برخورد با متخلفان
طبق ماده دو این طرح، وزارت کشور موظف است با استفاده از نیروی انتظامی و همکاری نیروی مقاومت بسیج، نسبت به اعمال ممنوعیت ورود، تولید، توزیع، نصب، راه‌اندازی، نگهداری و استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره که فاقد مجوز قانونی است، اقدام کند و متخلفان را به مراجع صالحه قضایی معرفی کند.
ایجاد سه کانال توسط صداوسیما
براساس ماده سه این طرح، سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است حداکثر تا شش ماه پس از تصویب این قانون، با راه‌اندازی حداقل سه شبکه تلویزیونی با گستره‌کشوری، نسبت به دریافت و پخش هم‌زمان آن دسته از برنامه‌های شبکه‌ها ماهوارهای که مغایر با ارزش‌ها و مبانی فرهنگ اسلامی و ملی نباشد، اقدام کند.
تاسیس مراکز خصوصی دریافت و پخش از ماهواره
در بند الف ماده 4 این طرح دولت موظف شده تا مجوزهای لازم برای تاسیس مراکز خصوصی دریافت از ماهواره و پخش برای استفاده‌کنندگان عمومی را در چارچوب مواد این قانون صادر کند؛ ضمن آنکه براساس بند ب ماده 4، مراکز دریافت از ماهواره و پخش، موسوم به (د،م،پ) موسسات خصوصی هستند که با استفاده از تجهیزات فنی دریافت از ماهواره، برنامه‌های رادیو- تلویزیونی را دریافت و توسط ارتباط کابلی در محدوده مشخص جغرافیایی در ازای دریافت مبلغ توافق شده در اختیار مشترکان خود قرار می‌دهند.
ماده 5 این طرح نیز تاکید می‌کند شبکه‌ها و برنامه‌های مجاز برای پخش توسط (د،م،پ) از طریق شبکه‌کابلی ا از طریق شبکه داخلی در مجتمع‌های مسکونی، شهرک‌ها و هتل‌ها براساس ضوابط بین‌المللی در خصوص حق نشر و توسط سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مشخص می‌شود که فهرست آن می‌تواند در فواصل زمانی مشخص تغییر کرده و در اختیار این مراکز و مجتمع‌ها قرار گیرد.
طبق تبصره‌های یک و دو این ماده، تخلف از ضوابط معین شده، ضمن لغو مجوز (د،م،پ) و نیز در مورد مجتمع‌های مسکونی، شهرک‌ها و هتل‌ها موجب مجازات مصرح در مواد 8 و 9 این قانون خواهد بود و آیین‌نامه‌اجرایی این ماده توسط سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران با هماهنگی وزارت کشور و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
در ماده 6 این طرح آمده است، به ازای صدور هر مجوز برای تاسیس یک مرکز (د،م،پ)، مبلغ دویست تا هزار میلیون ریال برحسب تعداد مشترکان (د،م،پ) توسط سازمان صدا و سیما دریافت می‌شود و برای اجرا و گسترش موضوع ماده 3 همین قانون هزینه خواهد شد. همچنین براساس ماده 7 این طرح، دستگاه‌ها و سازمان‌هایی که برای انجام وظایف قانونی خویش لازم است از تجهیزات دریافت از ماهواره استفاده کنند، باید مجوزهای لازم جهت خرید، نصب و استفاده از تجهیزات را از سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی با هماهنگی دو وزارت اطلاعات و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات کسب کنند. طبق تبصره این ماده نیز استفاده از تجهیزات و تصاویر دریافتی تنها در چارچوب مجوز اخذ شده و تنها برای همان کاربران بدون مجوز ضبط و توزیع مجاز است.
مهلت جمع‌آوری تجهیزات
ماده 8 این طرح پیرامون مهلت جمع‌آوری تجهیزات غیرمجاز دریافت از ماهواره است. بر این اساس تاریخ تصویب این قانون سه ماه خواهد بود و پس از دو بار اخطار کتبی به فواصل 15 روز توسط مراجع ذی‌صلاح، استفاده‌کنندگان به مجازات نقدی از 5 تا 50 میلیون ریال محکوم خواهند شد.
وجوه دریافتی نیز به خزانه واریز و صددرصد آن در راستای مقابله با تهاجم فرهنگی در اختیار سازمان صدا و سیما و وزارت فرهگ و ارشاد اسلامی قرار می‌گیرد تا در حدود اعتبارات مصوب بودجه سالانه‌کل کشور به مصرف برسد.
طبق ماده 11 این طرح، دولت موظف است که ظرف مدت یک ماه از تصویب این قانون، آیین‌نامه اجرایی آن را تهیه و تصویب کند.
میزان جریمه متخلفان
همچنین براساس ماده9 این طرح، تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان، واردکنندگان و نصب‌کنندگان غیرمجاز نیز از 100 تا 500 میلیون ریال جریمه می‌شوند و کلیه‌اموال مکشوفه‌آن‌ها هم توسط دادگاه ضبط و مصادره می‌شود.
براساس ماده1 این طرح فوق، تولید، ورود، توزیع و استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره‌های پخش مستقیم جز در موارد که قانون تعیین کرده، ممنوع است.
آغاز جمع‌آوری ماهواره‌ها
اما بر همین اساس از اواسط هفته گذشته ماموران یگان ویژه ناجا با مراجعه به درب منازلی که تجهیزات آن در برابر دید عموم قرار داشته، اقدام به جمع‌آوری آن‌ها کرده است.
محمد تورنگ، رييس مركز اطلاع‌رساني فرماندهي انتظامي تهران بزرگ در گفت‌وگویی جمع‌آوري ديش‌هاي ماهواره از منازل سطح شهر را مطابق با سياست‌هاي جمهوري اسلامي ايران ذکر کرده و جمع‌آوري تجهيزات ماهواره را در كل سطح پايتخت عنوان می‌کند.
این درحالی است که برخی از استفاده‌کنندگان از تجهیزات ماهوارهای می‌گویند: هيچ اطاعي از جمع‌آوري ماهواره‌ها نداشته‌اند.
آن‌ها معتقدند چنانچه پيش از اقدام به جمع‌آوري، پليس، این جريان را اطلاع‌رسانی کرده و يا هشداري داده مي‌شد، قطعا پیش از مراجعه ماموران تجهیزات خود را جمع‌آوری می‌کردند.
استناد به قانون سال 81
اما سردار احمد روزبهاني، مديركل مبارزه با مفاسد اجتماعي ناجا در گفت‌وگویی و با اشاره به جلسه بيست و هفتم آذر 1381 مجلس شوراي اسلامي که براساس آن پنج ماده از طرح اصلاح قانون ممنوعيت به‌كارگيري تجهيزات دريافت از ماهواره، بررسي و تصويب شد، گفت: آهسته آهسته قانون را اعمال مي‌كنيم.
وی تاکید کرد: قانون صراحتا اعلام كرده: «توليد، ورود، انبار، نصب، فروش و استفاده از گيرنده و تجهيزات ماهواره ممنوع بوده و متخلف مشمول مجازات قانوني خواهد بود.»
بر این اساس نیروی انتظامی با استناد به قانون قبلی مصوب سال 81 مجلس شورای اسلامی تاکید دارد که براساس وظیفه قانونی خود اقدام به جمع‌آوری تجهیزات ماهوارهای غیرقانونی کرده است.
سردار احمد روزبهاني در این خصوص می‌گوید: ماده 5 این مصوبه‌نيز نيروي انتظامي را موظف مي‌كند كه با اعطاي حداكثر يك هفته مهلت به استفاده‌كننده اخطار و در صورت ادامه استفاده با مجوز مقام صالح قضايي نسبت به جمع‌آوري تجهيزات مذكور اقدام کند.
واکنش نمایندگان مجلس
اما در این بین برخی از نمایندگان مجلس هفتم از نوع برخورد نیروی انتظامی نسبت به این طرح انتقاد کردند.
عماد افروغ، رييس كميسيون فرهنگي مجلس هفتم، در این‌باره می‌گوید: جمع‌آوری ديش‌هاي ماهواره كه بدون كسب اجازه از مقامات استفاده مي‌شود براساس قانون مصوب است، اما من به هيچ‌وجه، شيوه عملياتي شدن اين قانون را به‌طور مطلق تاييد نمي‌كنم. او معتقد است، وقتي نيروي انتظامي موظف مي‌شود ديش‌هاي ماهواره‌اي را جمع كند، اين كار را بايد بكند و مسلم است كه نبايد سرزده وارد منازل مردم شود و اگر سرزده وارد شده باشد كه نمي‌دانم اين‌گونه بوده يا نه؟ مورد تاييد ما و قانون نيست.
حجت‌الاسلام سيدجلال يحيي‌زاده عضو كميسيون فرهنگي مجلس نیز در جمع خبرنگاران پارلماني در خصوص جمع‌آوري ديش‌هاي ماهواره در مناطقي از تهران و برخي شهرستان‌ها از سوي نيروي انتظامي می‌گوید: مثل بسياري از تخلفات ديگر، نيروي انتظامي يا ارگان‌هاي ذي‌ربط از جهت زمان اجراي قانون ممنوعيت استفاده از ماهواره و برخورد با متخلفان، مختلف عمل كرده است، يعني مدتي برخوردها را رها كرده‌و مدتي ديگر با متخلفان برخورد سخت داشته است.
يحيي‌زاده اما برخوردهاي سليقه‌اي و همراه با افت و خيز از سوی نيروي انتظامي را سؤال‌برانگیز ارزیابی کره و می‌گوید: براي ما نيز همانند بقيه مردم جاي پرسش وجود دارد.
راهکارها
ابوطالب عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درباره راهکارهای ممکن در خصوص نحوه برخورد با ماهواره‌ها می‌گوید: یک راهکار آن است که ماهواره را کاملا ممنوع کنیم که این روش تاکنون شکست خورده است، ضمن اینکه وجه قانونی، شرعی و حقوقی نداشته و ما نیز حق نداریم این کار را بکنیم. راهکار دیگری می‌گوید ماهواره باید آزاد شود که این هم وجه حقوقی و شرعی ندارد و با روح انقلاب اسلامی ایران که ذات فرهنگی دارد تناسبی ندارد.
راهکار سوم، استفاده مدیریت شده از ماهواره است. باید آثار ضدفرهنگی و بدی‌های ماهواره گرفته شده و برنامه‌های مناسب آن برای مردم پخش شود.
اما عماد افروغ، که مخالف استفاده رها شده از ماهواره است در این‌باره می‌گوید: براي عدم استفاده مردم از ماهواره بايد امكان استفاده قانوني آن فراهم شود.
او در تکمیل این موضوع و با اشاره به طرح استفاده مديريت شده از ماهواره می‌افزاید: اين طرح برآيند تلاش مجالس گذشته نيز هست و برخاسته از تحقيقات مركز پژوهش‌ها در دوران قبل است.
به اعتقاد رييس كميسيون فرهنگي، ماهواره هم برنامه‌هاي خوب دارد و هم برنامه‌هاي بد و بسياري از برنامه‌هايش ممكن است از برنامه‌هاي صدا و سيما نیز فاخرتر باشد.
اما سيدجلال يحيي‌زاده یکی دیگر از نمایندگان مجلس مسبب فراگیر شدن استفاده از ماهواره را صداوسیما دانسته و با اشاره به طرح استفاده مدیریت شده از ماهواره می‌گوید: صداوسيما براساس برنامه چهارم توسعه، مكلف شده كه برخي برنامه‌هاي مناسب ماهواره را براي عموم مردم پخش كند، با توجه به اين موضوع كميسيون فرهنگي به‌دنبال راه‌هاي فني مناسب جهت استفاده عموم از برخي برنامه‌هاي ماهواره‌اي است.
یحیی‌زاده به قضاوت‌های صورت گرفته پیش روی این طرح اشاره می‌کند و معتقد است، براي جلوگيري از تحريف طرح و سوءاستفاده از تصويب آن بهتر است كه هرچه سريع‌تر اين طرح در دستور ار صحن علني مجلس قرار گرفته و نهايي شود.
سابقه برخورد با ماهواره‌ها
بحث در مورد ممنوعیت استفاده از گیرنده‌های ماهوارهای از 13 سال پیش آغاز شد. بر همین اساس و طی سال‌های 72 و 73 قانونی در مجلس به تصویب رسید که براساس آن متخلفان استفاده‌کننده از تجهیزات ماهوارهای به پرداخت جریمه‌ای 300 هزار تومانی محکوم می‌شدند اما این قانون که در پی افزایش دیش‌های 190 سانت موجود در پشت‌بام‌خانه‌ها و دستگاه‌های گیرنده آنالوگ اجرا شد به‌تدریج و با روی کار آمدن مجلس ششم تا حدودی کمرنگ شد.
اما در سال 81 بار دیگر موضوع ممنوعیت به‌کارگیری گیرنده‌های ماهواره‌ا مورد توجه نمایندگان مجلس قرار گرفت و در هفتم آذر همان سال مجلس شوراي اسلامي اقدام به اصلاح بخش‌هایی از طرح قانون ممنوعيت به‌كارگيري تجهيزات دريافت از ماهواره کرد که این طرح پس از بررسي از تصويب گذشت.
این قانون همچنان درحال اجرا بود که سرانجام یک بار دیگر نمایندگان مجلس هفتم با ارایه طرح یازده ماده‌ای “استفاده‌مدیریت شده از ماهواره” خواستار ایجاد تغییراتی در قوانین قبلی شدند.
