ویژه نامه الکامپ بزرگراه فناوری – معرفی اجمالی نمایشگاه جیتکس که ظرف دو ماه آینده شاهد برگزاری بیست و ششمین دوره آن در شهر دبی امارات عربی متحده خواهیم بود به سومین نمایشگاه مهم صنعت IT در جهان پس از CeBIT و Computex مبدل شده است. GITEX که مخفف عبارت Gulf IT Exhibition (Persian) یا نمایشگاه فناوری اطلاعات خلیج‌فارس است مهم‌ترین دستاورد نمایشگاهی کشورهای عربی در حوزه فناوری اطلاعات به‌حساب می‌آید و نشانگر اهمیت این صنعت در منطقه در نزد اعراب است. در سال 2005، جیتکس پذیرای 1163 غرفه‌گذار از بیش از 2724 شرکت از 61 کشور جهان بود که نسبت به سال قبل 48 درصد افزایش داشت. فضای اختصاص داده شده به جیتکس در سال 2005 معادل 227/30 مترمربع بود که نسبت به نمایشگاه سال 2004 ده درصد افزایش یافته بود. مقامات اماراتی امیدوارند که در نمایشگاه سال 2006 باز هم این رکوردها را افزایش دهند و این کشور را به قطب IT منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا مبدل کنند.
نگاهی به بازار ICT خاورمیانه و شمال آفریقا
تازه‌ترین بررسی‌های موسسه تحقیقاتی معتبر IDC نشان می‌دهد که ارزش اقتصادی بازار IT در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا از 9/6 میلیارد دلار در سال 2003 به 4/13 میلیارد دلار در سال 2008 خواهد رسید.
براساس همین گزارش اگرچه توجه و به تبع آن صرف هزینه در حوزه IT در تمامی کشورهای منطقه افزایش خواهد یافت، اما این کار در دو کشور عربستان سعودی و مغرب بیشتر از دیگر کشورها صورت خواهد گرفت.
بررسی‌های IDC نشان می‌دهد که بازار خاورمیانه عربی و شمال آفریقا درحال حاضر سومین بازار به سرعت درحال رشد IT در جهان پس از هند و چین است.
اما تحقیقات همین موسسه حاکی است که کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس (اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس) به‌تنهایی مبلغی نزدیک به پنج میلیارد دلار را در سال 2006 صرف ارتقای جایگاه فناوری اطلاعات در کشورهایشان خواهند کرد. جالب نکه از این رقم 8/46 درصد مربوط به عربستان سعودی و 4/30 درصد مربوط به امارات متحده عربی است و چهار کشور باقی‌مانده هر یک کمتر از 15 درصد در این حوزه سرمایه‌گذاری خواهند کرد.
بر همین اساس می‌توان نتیجه گرفت که دو کشور عربستان و امارات در مجموع 77 درصد از هزینه‌های مربوط به IT را با صرف رقمی بالغ بر 94/4 میلیارد دلار به خود اختصاص داده‌اند.
از کل رقم فوق‌الذکر 29 درصد به سرمایه‌گذاری بر روی خدمات مرتبط با It، 18 درصد به بسته‌های نرم‌افزاری، 32 درصد به سیستم‌های متنوع IT، دو درصد به تجهیزات ذخیره‌سازی اطلاعات و 12 درصد مربوط به تجهیزات جانبی کامپیوتری است.
یک نکت قابل توجه دیگر در گزارش IDC پیش‌بینی در مورد سرمایه‌گذاری 14/20 میلیارد دلاری بر روی سخت‌افزارهای IT تا سال 2009 در این منطقه است. همچنین رشد سالانه این بازار حدود 11 درصد پیش‌بینی شده است.
برای آنکه بتوانیم مقایسه‌ای بین وضعیت صنعت IT در خاورمیانه عربی و دیگر نقاط جهان داشته باشیم این آمار را هم به اختصار و در پایان این بخش ذکر می‌کنیم.
انتظار می‌رود تا سال 2008 هزینه‌های صرف شده در حوزه IT در روسیه به 17 میلیارد دلار برسد. این رقم در سال 2005 در اروپای غربی 7/138 میلیارد دلار و در کشور هند حدود 30 میلیارد دلار بوده است.
جیتکس در سال 2005
بیست و پنجمین دوره نمایشگاه جیتکس از تاریخ 25 تا 29 سپتامبر سال گذشته میلادی در شهر دبی و در مرکز نمایشگاهی بین‌المللی آن برگزار شد.
در این نمایشگاه 61 کشور خارجی حضور داشتند که از جمله آن‌ها می‌توان به ایران، استرالیا، بنگلادش، بلژیک، کانادا، چین، مصر، فرانسه، آلمان، هنگ‌کنگ، هند، اردن، کره، لبنان، مالزی، مراکش، پاکستان، فلسطین، رومانی، سنگاپور، اسپانیا، آفریقای جنوبی، تایوان، تونس و انگلستان اشاره کرد. از میان این کشورها انگلستان، تایوان، آلمان، چین و کره بیشترین فضای نمایشگاه را به خود اختصاص داده بودند.
تقسیم‌بندی سالن‌ها و پراکندگی جغرافیایی بازدیدکنندگان
این نمایشگاه در سال 2005 در پنج بخش و 13 سالن مختلف برگزار شد. بخش‌های مختلف نمایشگاه عبارت بودند از سخت‌افزار، شبکه و مخابرات، نرم‌افزار، گروه‌های ملی و در نهایت شهر اینترنتی دبی و کیوسک‌های انتشاراتی.
در مورد پراکندگی جغرافیایی بازدیدکنندگان هم باید گفت 74 درصد آن‌ها اهل کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس، هفت درصد اهل ایران، پنج درصد اهل پاکستان و هند، چهار درصد شهروند اروپا، یک درصد آمریکایی، چهار درصد از دیگر مناطق آسیا و پنج درصد آفریقایی بودند.
البته چین و هند با حضور 130 شرکت در نمایشگاه جیتکس 2005 پیشگام کشورهای آسیایی در این روداد IT بودند و این رقم نسبت به سال 2004 بالغ بر 28 درصد رشد نشان می‌داد.
نوآوری‌های جیتکس
اگرچه در نمایشگاه‌هایی مانند Computex و CeBIT آلمان همیشه شاهد عرضه جدیدترین‌ها و اولین‌ها هستیم و بسیاری از غول‌های IT ترجیح می‌دهند از این دو نمایشگاه برای عرضه عمومی تازه‌ترین ساخته‌های خود استفاده کنند، اما این مسئله هنوز در مورد نمایشگاه جیتکس مصداق ندارد.
البته این مسئله به معنای پایین بودن کیفیت محصولات موجود در جیتکس نیست و بههمین علت است که بسیاری از تجار و واردکنندگان محصولات IT به ایران ترجیح می‌دهند با سفر به دبی در ایام برگزاری نمایشگاه کالاهای مورد نظر خود را انتخاب کنند.
البته این نکته را هم نباید از یاد برد که شرکت‌های خاورمیانه‌ای و آسیایی سعی می‌کنند در این نمایشگاه‌ها تازه‌ترین خلاقیت‌های خود را به نمایش بگذارند، ولی معمولا این ابتکارات تقلیدی از موارد مشابه شرکت‌های اروپایی و آمریکایی بوده و چندان تازگی ندارد.
در نمایشگاه جیتکس سال گذشته شرکت‌های غربی برخی تولیدات خود را که قبلا عرضه کرده بودند برای اولین بار در منطقه خاورمیانه به نمایش گذاردند.
به‌عنوان مثال اینتل پردازنده‌های جدید فوق کم‌مصرف خود را برای تلفن‌های همراه و دستگاه‌های دیجیتالی کوچک در این نمایشگاه عرضه کرد.
این پردازنده‌ها برمبنای فناوری 65 نانومتری طراحی شده و تا هزار بار کم‌مصرف‌تر از پردازنده‌های مشابه اینتل هستند.
همچنین شرکت امنیتی Sophos هم مجموعه محصولات امنیتی خود و از جمله Zombie Alert را به نمایش گذارد. این بسته نرم‌افزاری به کاربران امکان می‌دهد تا از هر گونه سوءاستفاده هکرها و ویروس‌نویسان از کامپیوتر خود جلوگیری کنند.
سونی هم در سال 2005 با عرضه دو نوع ربات هوشمند در جیتکس توانست بازدیدکنندگان زیادی را به سمت خود جلب کند. حرکات این ربات‌ها به‌قدری موزون و طبیعی بود که ساعت‌ها مردم را مشتاق و منتظر در اطراف غرفه این شرکت نگه می‌داشت.
در حوزه تلفن‌همراه هم برخی شرکت‌های کره‌ای با به نمایش گذاردن جدیدترین گوشی‌های ساخت خود سعی کردند توجه عموم را به‌خود جلب کنند.
البته کم نبودند شرکت‌های اروپایی، آمریکایی و حتی موسسات IT خاور دور که جیتکس را فروشگاهی بزرگ برای فروش تولیدات خود در خاورمیانه تصور کرده بودند و بههمین علت به نمایندگی‌های خود دستور داده بودند تا با حضور پررنگ در این نمایشگاه رکورد فروش کالاهای مختلفشان را بشکنند.
ایران در جیتکس
در سال 2005 هم تعدادی از شرکت‌های نرم‌افزاری ایران برای سومین سال متوالی و با حمایت مالی مرکز صنایع نوین وزارت صنایع و همکاری کنسرسیوم توسعه صادرات نرم‌افزار شرکت ثنارای در جیتکس شرکت کردند.
ظرف پنج روز برگزاری این نمایشگاه هم 4500 نفر از غرفه‌های 18 شرکت ایرانی بازدید کردند که ملیت آن‌ها به ترتیب تعداد بازدیدکنندگان ایرانی، هندی، عربستانی، اماراتی و پاکستانی بود.
در این نمایشگاه درخواست‌هایی برای پذیرفتن نمایندگی از سوی کشورهایی مانند یمن، بحرین و سوریه به شرکت‌های ایرانی ارایه شد و تعدادی قرارداد و تفاهم‌نامه به امضا رسید.
به گفته تمامی مسؤولان شرکت‌های ایرانی حاضر در جیتکس صادرات محصولات نرم‌افزاری و بازاریابی برای آن‌ها مهم‌ترین هدف شرکت در این نمایشگاه بوده است.
کیوسک‌های اطلاع‌رسانی الکترونیکی (سامانه خودآگاه) برای ارایه خدمات مورد نیاز بانکی، خدمات فروشگاهی و تسهیل ارتباط ارباب‌رجوع با سازمان‌ها، سیستم‌های امنیت شبکه، فیلترینگ، نرم‌افزار SMS شامل 17 برنامه مختلف برای تسهیل ارتباط بین تلفن‌همراه و شبکه اینترنت، صفحه‌کلید، موشواره، وب‌کم، Case، هدست و لپ‌تاپ و … از جمله تولیدات عرضه شده شرکت‌های ایرانی در جیتکس 2005 بوده است.
اکثر شرکت‌های ایرانی حاضر در جیتکس، مقررات و سیاست‌های دست‌وپاگیر دولت، موانع گمرکی، برخی مشکلات سیاسی بین‌المللی، نبود زیرساخت‌های مناسب و سرمایه‌گذاری ناکافی در حوزه IT، ناآشنایی با سازوکارها و قوانین حقوقی مورد نیاز برای پیوستن و ادغام و همکاری با شرکت‌های خارجی برای فروش محصول و از همه مهم‌تر عدم برخورداری از تخصص لازم برای ارایه و بازاریابی محصول را از جمله مهم‌ترین ضعف‌های خود می‌دانستند.
سخن آخر
اگرچه جیتکس کارکردهای منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای دارد، اما هنوز هم نخستین و مهم‌ترین مشتریان آن خود دستگاه‌های خصوصی و دولتی این کشور هستند. تازه‌ترین فناوری‌های ارایه شده در این نمایشگاه عموما توسط شرکت‌های اماراتی خریداری شده و بعضا در دوره‌های بعدی جیتکس به‌عنوان فناوری و خدمات ارایه شده د نمایشگاه ارایه می‌شوند. البته شرکت‌ها و حتی دولت‌های سراسر منطقه هم برای خریدهای خود به جیتکس سر می‌زنند.
به‌نظر می‌رسد غیاب رویدادی قابل توجه در عرصه فناوری اطلاعات باعث شده تا جیتکس موقعیت ویژه‌ای پیدا کند و رقابت با آن حداقل در کوتاه‌مدت دشوار باشد. نظم و برنامه‌ریزی جیتکس یکی از عوامل مهم محبوبیت آن است. تمام غرفه‌های موجود در جیتکس از یک سال قبل و درست قبل از پایان نمایشگاه رزرو می‌شوند و میزان تقاضا برای حضور در آن روز به‌روز درحال گسترش است.
جیتکس در واقع به بار نشستن آرزوهای سال‌های دور حاکمان دبی در عرصه فناوری اطلاعات است. شد دبی و تبدیل آن به مرکز تجارت و جذب جهانگرد در منطقه به‌دنبال افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در بخش IT انجام شده است. بررسی‌های IDC نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در حوزه IT در امارات از 5/1میلیادر دلار در سال 2005 به 20 میلیارد دلار در سال 2009 خواهد رسید.
در مجموع این نمایشگاه با وجود زیرساخت‌های مناسب سیستم نمایشگاهی و تبلیغات گسترده‌ای که در موردش به راه افتاده به‌راحتی قابل کپی‌برداری نیست ولی نباید آن را بسیار دور و غیرقابل دسترس دانست. این نمایشگاه نمادی از موفقیت در منطقه و یک الگوی مناسب است که رونق آن مدیون عوامل دیگری مانند ارتقای سیستم جهانگردی، هتل‌داری، مل‌ونقل، تبلیغات و از همه مهم‌تر تسهیل سرمایه‌گذاری خارجی در شهری چون دبی است که تا 15 سال پیش بیابانی با چند آسمان‌خراش بود.
