نام نویسنده: شهرام شريف
آی تی ایران – امروز بيست و هفتم ارديبهشت مصادف با هفدهم ماه مه به عنوان روز جهاني جامعه اطلاعاتي نامگذاري شده است. اين روز تا پيش از اين به عنوان روز جهاني ارتباطات شناخته مي‌شد اما در فاز نهايي اجلاس جامعه اطلاعاتي كه اواخر سال ميلادي گذشته در تونس برگزار شد، نام اين روز به جامعه اطلاعاتي تغيير كرد، عنواني كه طي سال‌هاي اخير كم و بيش به گوش بسياري رسيده است.
واژه تاريخي جامعه اطلاعاتي طي سال‌هاي اخير معاني گوناگوني را تحت پوشش خود قرار داده و طي سه سال اخير با برگزاري دو اجلاس در سطح سران (ژنو 2003 و تونس 2005) و ده‌ها كنفرانس و نشست تخصصي ديگر، در فضاهاي جديدتري مورد استفاده قرار مي‌گيرد. تغيير و تحولات كلاني كه توسعه و گسترش شبكه‌ها و ابزار‌هاي اطلاع‌رساني در سطوح مختلف جوامع ايجاد كرده‌اند، حتي به ظهور بحث‌هاي كلان‌تري منجر شده به طوري كه هم‌اكنون حتي مفهومي كلي چون ارتباطات نيز زيرمجمعه‌اي از جامعه اطلاعاتي به حساب مي‌آيد.
بنا به مستدل‌ترين تعاريف، جامعه اطلاعاتي به جامعه‌اي آرماني گفته مي‌شود كه مجموعه ابزار‌هاي اطلاع‌رساني و تبادل اطلاعات در آن شاخص‌ها و عملكرد‌هاي جديد براي يك زندگي ايده‌آل‌تر ايجاد كرده‌اند. در اين جامعه مرزكشي‌هاي مرسوم و سنتي جاي خود را به ارتباطات لحظه‌اي و آني داده‌اند. شهروند جامعه اطلاعاتي امروز به سادگي تكان دادن چند انگشت با دورترين نقاط جهان ارتباط برقرار مي‌كند و اخبار و اطلاعات در لحظه در اختيار مردم قرار مي‌گيرد.
ايجاد مفهوم جامعه اطلاعاتي و تشويق كشور‌ها به حركت به سمت آن در واقع از چن جهت ديگر نيز قابل بررسي است. امروزه اطلاعات، ارزش و قدري بالاتر از هر كالاي ديگري يافته و با توجه به ساده‌تر شدن جمع‌آوري آن خطر سوء‌استفاده از آن نيز بيشتر شده است. اگر شهروندان صدسال قبل براي دريافت خبري از ساكنان دهكده يا شهري ديگر روز‌ها و هفته‌ها منتظر مي‌ماندند و آن را با اشتياق مي‌بلعيدند، شهروند امروزه هر ساعت در معرض هزاران خبر و اطلاعات خواسته و ناخواسته قرار دارد كه چاره‌اي جز ناديده گرفتن بخش مهمي از آن را ندارد.
به رغم همه پيشرفت‌هايي كه تكنولوژي در اختيار گسترش اطلاعات قرار داده، در فضاي جامعه اطلاعاتي نيز بزرگ‌ترين تهديد وجود شكاف ميان جوامع مختلف است.
شكاف ديجيتالي هم‌اكنون به اندازه فقر مورد توجه كشور‌ها قرار گرفته است، خصوصا آن كه از سويي كاملا مشخص شده كه محروميت‌ها و فقر را با كاهش شكاف ديجيتالي مي‌توان كمرنگ كرد و از سوي ديگر، گسترش شكاف ديجيتالي عملا توازن جامعه اطلاعات را كاملا به هم مي‌زند. اين موضوع خصوصا براي كشور‌هاي توسعه‌يافته كه در اين مسير سرمايه‌گذاري عظيمي انجام داده‌اند، يك خطر بالقوه ايجاد مي‌كند.
جامعه اطلاعاتي همچنين برخي مفاهيم جوامع سنتي را تغيير داده است. هرچند بسياري از كشور‌هاي توسعه‌يافته هم‌اكنون در زمينه دسترسي به ابزار‌هاي اطلاعاتي و شبكه‌هاي اطلاع‌رساني پيش‌رو و موفق محسوب مي‌شوند، اما در اين مسير گروهي از كشور‌هاي در حال توسعه نيز قرار دارند كه به لطف انتخاب مسيري درست و در طي مدت زماني بسيار كوتاه عملا در زمينه دسترسي به شبكه‌ها و منابع اطلاعاتي از كشور‌هاي در حال توسعه هم پيش افتاده‌اند. اين گروه از كشور‌ها شتاب رشد خود را طي سال‌هاي اخير چنان افزايش داده‌اند كه اين موضوع آنها را در موقعيت برتري نسبت به بسياري از قدرت‌هاي اقتصادي جهان قرار داده است.
