نام نویسنده: مرجان رباني
دنیای اقتصاد – طبق چشم‌انداز بانك مركزي در سال 85 سياست‌هاي بانكداري الكترونيكي در جهت پرداخت‌هاي خرد الكترونيكي سوق داده شده است و شامل پذيرش كارت‌هاي هوشمند در شبكه شتاب، پذيرش كارت‌هاي اعتباري در سيستم شتاب، فراگير شدن انتقال و واريز وجه و پرداخت قبوض از طريق شبكه شتاب و راه‌اندازي نظام جامع رداخت تا شهريور سال‌جاري است.
مسعود رحيمي معاون قسمت تسويه اداره نظامهاي پرداخت بانك مركزي در گفت‌وگو با خبرنگار ما در خصوص وضعيت بانكداري الكترونيكي در كشور گفت: در ايران مقوله بانكداري الكترونيكي نزد عموم جامعه با شبكه شتاب مترادف شده و شبكه شتاب نيز با برداشت از دستگاه‌هاي خودپرداز يكسان گرفته مي‌شود كه اين تلقي به هيچ وجه صحيح نيست.
وي در ادامه گفت: شبكه شتاب به عنوان يك جزو مهم از بانكداري الكترونيكي است و مي‌تواند نقش موثري در تحقق بانكداري الكترونيكي داشته باشد اما متاسفانه اين شبكه در كشور هنگامي كه آغاز به كار كرد بيش از حد مورد استفاده قرار گرفت و متولي اين شبكه و پيمانكار آن تمام‌وقت خود را صرف رفع مشكل‌ها و رسيدگي به وضع موجود كردند.
رحيمي افزود: دستگاه‌هاي خودپرداز علاوه بر پرداخت پول كارآيي‌هاي فراواني دارند و از مهر سال 84 بانك مركزي توانايي و آمادگي شتاب را در عرضه خدمات‌ديگر به بانك‌ها اعلام و ابلاغ كرده است و اين شبكه براي انتقال وجه، واريز پول به حساب و پرداخت قبوض از طريق ATM آماده خدمت‌‌رساني است.
وي در خصوص انتقال و واريز وجه از طريق دستگاه‌هاي خودپرداز گفت: هم‌اكنون واريز وجه در برخي از بانك‌ها به صورت مستقل از طريق خودپردز‌ها صورت مي‌گيرد اما اين سيستم روي شبكه شتاب به دليل وجود برخي مشكلات فعال نشده است و طبق فعاليت‌هاي انجام شده در بانك مركزي در ارديبهشت جاري جلسه‌اي براي نهايي شدن مساله انتقال وجه تشكيل مي‌شود.
انتقال وجه از طريق شتاب طي سه ماه آينده
به گفته رحيمي با توجه به اينكه امكان انتقال وجه از طريق خودپردازها وجود دارد، اما قرار است انتقال وجه در شبكه شتاب از طريق پايانه‌هاي شعب به جاي ATMها انجام شود. وي در ادامه گفت: 4هزار خودپرداز در شبكه بانكي وجود دارد كه اين تعداد محدود است در صورتي كه 11هزار پايانه در شعب وجود دارد و مردم مي‌توانند از طريق آنها به انقال وجه بپردازند بدين صورت كه فرد داراي حساب در بانك A با ورود به بانك B اقدام به واريز پول به بانك C كند.
رحيمي تصريح كرد: انتقال وجه از طريق پايانه‌هاي شعب در شبكه شتاب ظرف سه‌ماه آينده عملياتي مي‌شود.
رحيمي پرداخت قبوض از طريق ATM را از ديگر برنامه‌هاي بانك مركزي در سال‌جاري عنوان كرد و افزود: امكانات اين سيستم در شبكه موجود است و حتي برخي از بانك‌ها در حال ارائه اين خدمت هستند اما قصد داريم تا به صورت فراگير در شبكه شتاب انجام شود.
پذيرش كارت هوشمند و اعتباري در شتاب
معاون تسويه اداره نظامهاي پرداخت بانك مركزي پذيرش كارت هوشمند را مهم‌رين چشم‌انداز بانك مركزي در سال 85 معرفي كرد و گفت: ورود كارت‌هاي هوشمند به شبكه شتاب موجب گسترش پرداخت الكترونيكي در جامعه مي‌شود و بسترهاي موردنياز آن هم‌اكنون توسط بانك مركزي فراهم شده و بايد بانك‌ها در اين زمينه به فعاليت بپردازند.
وي پذيرش كارت‌هاي اعتباري را يكي ديگر از سياست‌هاي بانك مركزي دانست و گفت: پذيرش كارت اعتباري علاوه بر كارت‌هاي بانكي تعادل از ميان رفته بين اجزاي خدمات را در شبكه شتاب برطرف مي‌كند زيرا هم‌اكنون نسبت استفاده از خودپردازها به پايانه‌هاي فروش بيشتر است كه بايد اين نسبت تغيير كند.
رحيمي با اشاره به بررسي‌هاي انجام ده توسط بانك مركزي افزود: استفاده از ATMها بسيار بيشتر از پايانه‌هاي فروش است كه علاوه بر مشكلات فرهنگي موجود مي‌توان خريد از طريق كارت بانك كه مبتني بر موجودي حساب خود فرد است را از ديگر عوامل عدم استقبال از پايانه‌هاي فروش دانست.
وي افزود: برخلاف كارت‌هاي بانكي كه مبتني بر موجودي حساب شخص است، كارت‌هاي اعتباري مبتني بر اعتبار فرد هستند چنانچه فرد بدون اينكه پولي در حساب داشته باشد قادر به خريد مي‌شود.
وي كارت‌هاي اعتباري را موتور محرك پايانه‌هاي فروش برشمرد و گفت: در تمام كشورهاي دنيا بيشترين حجم خريد از طريق كارت‌هاي اعتباري صورت مي‌گيرد و در كشور ما نيز كارت اعتباري در مراحل پاياني بررسي در شوراي پول و اعتبار به سر مي‌برد كه در صورت تصويب به شبكه بانكي ابلاغ مي‌شود.
وي در خصوص نحوه پرداخت هزينه خريد از طريق كارت اعتباري گفت: بحث سودها و درصد سودها و همچنين مسائل شرعي و فقهي كارت اعتباري در حال جمع‌بندي نهايي در شوراي پول و اعتبار است و هنوز نمي‌توان در اين خصوص صحبتي كرد.
راه‌اندازي سيستم تسويه بلادرنگ تا شهريور
رحيمي با اشاره به اينكه بحث پرداخت‌هاي الكترونيكي به هيچ وجه آن چيزي نيست كه هم‌اكنون در بانك‌ها وجود دارد و هنوز در اول راه هستيم، گفت: شتاب جزو پرداخت‌هاي خرد است و آنچ در كشورهاي ديگر صورت مي‌گيرد تحت بسترهاي كلان است.
وي در ادامه گفت: در سيستم شتاب تسويه‌اي كه ميان بانك‌ها صورت مي‌گيرد به صورت NET و شبكه است و تسويه‌حساب‌ها در نهايت به صورت دستي انجام مي‌شوند اما در كشورهاي ديگر كه داراي نظام جامع پرداخت هستند تسويه توسط سيستم تسويه به صورت ناخالص و بلادرنگ (سيستم RTGS) انجام مي‌شود.
رحيمي افزود: در سيستم RTGS تمامي بانك‌ها حساب داشته و تمام عمليات بانك در اين سيستم گردش پيدا مي‌كند ولي ما تاكنون اين سيستم را نداشته‌ايم و قرار است از شهريور سال‌جاري اين سيستم راه‌اندازي شود.
وي در پايان گفت: نرم‌افزارها و سخت‌فزارهاي مورد نياز براي راه‌اندازي سيستم جامع پرداخت، تهيه شده كه RTGS عمده‌ترين آن است ولي با توجه به ساختار داخل ايران به دليل وجود مشكلات فراوان امكان راه‌اندازي سيستم‌هاي ديگر در شبكه بانكي كشور مشخص نيست.
