ارتباط ارزان با هر نقطه از جهان

نام نویسنده: مينو مومنى

شرق – روزانه ده ها خبر در زمينه VOIP (تلفن اينترنتى) منتشر مى شود و ديگر نمى توان اين تكنولوژى را يك پديده نو به حساب آورد با اين حال به نظر مى رسد به رغم اين همه هياهو پيرامون آن هنوز بسيارى از مزايا و تاثيرات اين پديده ناشناخته مانده است.

VOIP در واقع استفاده از خطوط اينترنت براى انتقال صدا و مكالمات تلفنى است و امروزه با گسترش اينترنت و افزايش سرعت دسترسى به آن به شيوه هاى گوناگون و در شاخه هاى متفاوتى دنبال مى شود. يك مسنجر و پيام بر ساده مى تواند نوع تكنيك آن را به نمايش بگذارد. شركت ياهو، مسنجر جديد خود را به قابليت ارسال و دريافت صدا مجهز كرده و هر كاربرى مى تواند آن را به سادگى امتحان كند. برخلاف نسخه هاى قبلى اين مسنجر كيفيت بهترى از صدا را به مشتركان ارائه مى كند و ميزان قطع شدن مكالمه نيز به شكل قابل توجهى بهبود افته و كمتر شده است.

اين شيوه انتقال صوت كه PC to PC ناميده مى شود شيوه رايگان يك مكالمه صوتى روى اينترنت است اما ياهو امكانى را فراهم آورده تا كاربران بتوانند از طريق مسنجر خود با يك شماره ثابت و يا حتى موبايل در تعدادى از كشورهاى جهان ارتباط برقرار كنند. اين شيوه البته ابتكار ياهو نيست و پيش از اين شركت نيز شركت هاى ديگرى در اين مسير گام برداشته اند كه هم اكنون مى توان از شركت اسكايپ به عنوان موفق ترين آنها نام برد. اسكايپ اخيراً اعلام كرده كه قريب به شصت ميليون نفر در سراسر جهان از اين سرويس بهره مى برند و به راحتى با دانلود كردن يك مسنجر مى توانند با يكديگر و يا با تلفن هاى ثابت و همراه ارتباط برقرار كنند. اسكايپ و ياهو البته براى انتقال مكالمه از طريق مسنجر هزينه اى دريافت نمى كنند اما براى مكالماتى كه يك سوى آن يك تلفن ثابت و يا همراه وجود دارد هزينه اندكى را دريافت مى كنند. اين هزينه به هيچ وجه قابل مقايسه با هزينه يك مكالمه تلفن معمولى ( تلفن ثابت به تلفن ثابت يا همراه) نيست و همين در واقع مهمترين مزيت اين تكنولوژى است، ارتباط ارزان با هر نقطه از جهان.

• زنگ خطر
تلفن اينترنتى شايد سهم عمده اى هم در رويكرد مردم به اينترنت داشته باشد. در تهران و برخى شهرهاى ديگر از سال ها قبل بسيارى از كافى نت ها زمانى تاسيس شدند كه صاحبان آنها مى انديشيدند در كنار فراهم كردن امكانات كامپيوتر و اينترنت مى توانند بخش عمده اى از مردم را نيز به خاطر استفاده از اينترنت براى يك تماس تلفنى با خارج از كشور جلب كنند. تا زمانى كه كارت هاى تلفن اينترنتى وارد بازار نشده بود و شهروندان نمى توانستند از طريق تلفن منزل و يا همراه خود از اين تكنولوژى استفاده كنند نيز كافى نت ها براى همين خدمت خود مورد توجه بودند اما شركت هاى اينترنتى با ارائه اين كارت ها كار را براى مردم ساده تر كردند. حالا با استفاده از يك شماره داخلى مكالمه تلفن خارجى امكان پذير شده و از اين طريق عملاً سهم مخابرات از مكالمات تلفن ثابت و همراه به خارج كاهش يافته است.

كاهش سهم مخابرات از مكالمات تلفنى خارجى به شكل يك زنگ خطر مطرح شد. با اين حال اين تنها مشكل ايران نبود بلكه بسيارى از كشورهايى كه مخابرات دولتى آنها انحصار اين بخش را برعهده داشت عملاً در مقابل نفوذ اينترنت با چنين مشكلى روبه رو شده بودند. با اين حال چند سال قبل چاره اى جز اين نبود كه تلفن اينترنتى به عنوان بخشى از شبكه ارتباطى كشور پذيرفته شوند به اين ترتيب براى برخى از شركت هاى اينترنتى كه در اين زمينه فعاليت مى كردند مجوز صادر شد.

اما اين مجوز صرفاً براى نوع مكالماتى صادر شد كه از داخل به خارج ( اورجينيشن) صورت مى گرفت و براى طرف مقابل يعنى مكالماتى كه از خارج به داخل توسط تلفن اينترنتى صورت مى گرفت موضوع همچنان ممنوع باقى ماند. تحليل مخابرات اين بود كه مكالمات خارج به داخل بخش اعظم درآمدهاى اين شركت را به خود اختصاص مى دهد و اين موضوع همچنان بايد در اختيار دولت باقى بماند. با اين حال به رغم سخت گيرى هايى كه در اين زمينه انجام شده و برخوردهايى كه با برخى فعالان آن صورت گرفته هنوز امكان تماس تلفن اينترنتى خارج به داخل وجود دارد. مخابرات كه زمانى به اين شكل از تلفن اينترنتى ( ترمينيشن) لفظ قاچاق مخابراتى اطلاق كرده بود سرسختانه در مقابل بسيارى از شركت هايى كه قصد ورود به اين عرصه را داشتند ايستادگى كرد. اما در اين ميان بسيارى اعتقاد داشتند برخورد با فعالان ترمينيشن به شكل يكسان صورت نمى گيرد و هنوز هم برخى مراكز اقدام به اين كار مى كنند بدون آنكه مسئولان بتوانند جلوى كارهاى آنها را بگيرند.

• بالاترين درآمد
كاهش هزينه مكالمه، مهمترين عامل استفاده از تلفن اينترنتى است. اين موضوع طى سال هاى اخير مشكلات عمده اى را براى بسيارى از شركت هاى مخابراتى خصوصى و دولتى جهان ايجاد كرده و بسيارى را نيز تا مرز ورشكستگى كشانده است. با اين حال بسيارى از شركت هاى مخابراتى با درك اين كه تلفن اينترنتى به هر حال يك تكنولوژى جديد و رو به رشد است اجازه گسترش آن را دادند و برخى نيز حتى خود به فعاليت در آن عرصه روى آوردند. هم اكنون بسيارى از اپراتورها به امكانات و تجهيزاتى مجهز شده اند كه بتوانند تلفن اينترنتى را پشتيبانى كرده و در سال هاى آينده حتى تمامى فعاليت خود را بر آن متمركز كنند.

به هر حال مكالمه يك تلفن اينترنتى هنوز از ثبات يك مكالمه ثابت برخوردار نيست و تاخير در زمان رسيدن صدا و دريافت آن نيز مشتركان را آزار مى دهد به همين دليل عمده ترين تلاش شركت هاى تلفن اينترنتى بر كاهش اين زمان تاخير و افزايش كيفيت صداى مكالمه متمركز شده است. افزايش سرعت نسبى اينترنت طى سال هاى اخير و استفاده از اينترنت پرسرعت عملاً تا اندازه زيادى به حل اين معضل كمك كرده اما كاربران با توجه به اين كه چنين تماسى را عملاً از طريق اينترنت و كامپيوتر به طور رايگان انجام مى دهند همچنان مايل هستند قيمت مكالمه با تلفن ثابت و همراه نيز كاهش يابد. برخى شركت ها به اين منظور دستگاه هايى را طراحى كرده اند كه كاربران بتوانند در دو سوى يك كامپيوتر متصل به اينترنت از تلفن استفاده كنند. به اين ترتيب براى يك مكالمه خارجى آنها صرفاً هزينه يك تلفن عادى و داخلى را مى دهند.

اخيراً گروه تحقيقاتى IN-Sat پيش بينى كرده تا سال ،۲۰۰۹ بازار VOIP آسيا به ۱۰ ميليارد دلار خواهد رسيد. بر اين اساس در آمد اين بازار در سال ۲۰۰۴ حدود ۵/۵ ميليارد دلار بوده است و در سال ۲۰۰۴ تعداد ۷/۸ ميليون خط محلى VOIP در آسيا وجود داشته است.

اين پيش بينى ها در حالى اتفاق مى افتد كه اعلام شده شركت هاى آمريكايى در سال ۲۰۰۵ از بازار تلفن اينترنتى نزديك به يك ميليارد دلار درآمد كسب كرده اند. گفته مى شود كه شمار مشتركان سرويس تلفن اينترنتى در اين كشور در سال گذشته به حدود پنج ميليون نفر رسيده اين در حالى است كه در ابتداى سال اين تعداد ۳/۱ ميليون نفر بود. در اين كشور پيش بينى مى شود كه تا سال ۲۰۱۰ سالانه ۳ ميليون مشترك به تلفن اينترنتى افزوده شود و همين موضوع بازار بسيار مناسبى را براى بسيارى از شركت ها از جمله شركت هاى كابلى ايجاد كرده است.

از سوى ديگر البته كشورهايى هم وجود دارند كه تلفن اينترنتى را اساساً مضر مى دانند و به دلايل مختلف در مقابل رشد آن مقاومت مى كنند. به عنوان مثال در چين اخيراً اعلام شده كه به دليل مشكلات مالى اين كشور براى دو سال استفاده از سرويس تلفن اينترنتى را ممنوع كرده است. به عنوان مثال اين كشور اجازه استفاده از سرويس شركت اسكايپ براى تلفن اينترنتى را نداده و حتى سايت آن را نيز فيلتر كرده است.

در ايران به نظر مى رسد برخورد با تلفن اينترنتى با احتياط صورت گرفته است. همزمان با آخرين روزهاى دولت قبل؛ سازمان تنظيم مقررات قصد داشت تا آيين نامه جديد VOIP را به اجرا بگذارد كه اين كار با مخالفت شديد شركت هاى فعال در اين زمينه مواجه شد. در بخشى از اين آيين نامه موضوع ضمانت بالايى براى فعاليت در اين بخش مطرح شده بود كه عمده ترين مشكل شركت هاى فعال در اين زمينه شامل مى شد. اين آيين نامه سرانجام با نظر وزير ارتباطات وقت به اجرا درنيامد اما به نظر مى رسد مسئولان فعلى نيز براى سروسامان دادن به وضعيت بازار تلفن اينترنتى در ايران با تغييراتى به اجرا درآيد.

مسعود رياضيات رئيس هيات مديره انجمن ISP ها اخيراً در اين زمينه گفته است: آيين نامه VOIP يكى از موضوعات بحث برانگيز است و ما تلاش خود را خواهيم كرد كه با سازمان تنظيم مقررات در اين رابطه به نتيجه برسيم.كميته VOIP انجمن ISP ها با سازمان تنظيم مقررات جلسات متعددى را در رابطه با آيين نامه VOIP برگزار كرد و ما اميدوار هستيم كه تغييرات اساسى در آيين نامه تلفن اينترنتى ايجاد شود. در همين حال يكى از فعالان اين بخش نيز اعتقاد دارد بهتر است آيين قنامه VOIP مقوله ترمينيشن را مورد توجه قرار دهد و از كسانى كه مى قخواهند به صورت قانونى وارد اين حوزه شوند مبالغ ضمانت را دريافت كند، ضمن اينكه دارندگان مجوز اورجينيشن مانند سابق بتوانند به فعاليت خود ادامه دهند.

• • •
تلفن اينترنتى مثل بسيارى از پديده هاى ديگر به سرعت خود را در سراسر جهان و از جمله كشور ما تحميل كرده است. با شرايط جديد به نظر مى رسد از ميزان مقاومت ها در برابر آن تا اندازه زيادى كاسته شده اما هنوز استفاده از آن به شكل گسترده فراگير نشده است. گسترش اينترنت پرسرعت تا اندازه زيادى مى تواند به استفاده بيشتر از تلفن اينترنتى بينجامد و بر اين اساس با برنامه اى كه حداقل در كشور ما در زمينه گسترش اينترنت پرسرعت در نظر گرفته شده بايد به افزايش تقاضا در اين زمينه اميدوار بود.

سازمان تنظيم مقررات اواخر سال گذشته با حضور برخى فعالان اين عرصه جلسه اى براى بررسى مشكلات شركت ها با آيين نامه جديد تشكيل داد و از آنها خواست تا پيشنهادهاى خود را در اين زمينه به سازمان ارائه كنند و به نظر مى رسد در سال جارى بايد منتظر تحولات قانونى در اين عرصه باشيم.