ماهنامه شبکه – رسانه ComputerWorld در يك گزارش ويژه به بررسى وضعيت لينوكس و نرم‌افزارهاى اپن سورس در سطح جهان پرداخته است که ترجمه اين گزارش را در ادامه خواهيد خواند . آنچه که در اين گزارش مهم مى نمايد استراتژى توسعه و کاربرد نرم افزارهاى اپن سورس از جانب شرکت‌ها و مديران IT سازمانهاى مختلف جهانى و درس‌ها و راه‌هايى است که ميتوانند براى بومى‌سازى فناورى اپن سورس در اختيار مديران ايرانى قرار بگيرند.
استفاده از نرم افزار و سيستم عامل ملى و بومى ، کاهش سطح هزينه‌اى IT ، کاهش واردات نرم افزارى ، کارائى و قابليت انعطاف پذيرى در هر حوزه و در آخر امنيت مهمترين شاخص‌هاى بررسى شده در اين گزارش براى حرکت به سوى نرم افزارهاى اپن سورس هستند. در کنار اين ويژگى ها، گزارش نگاهى به محدوديتها و مدل هاى تجارى اپن سورس نيز دارد که خواندن و آگاهى از آنها بى‌فايده نخواهد بود. اين گزارش در 5 قسمت تنظيم شده است که به صورت پياپى منتشر خواهند شد. قسمت اول شامل يک مقدمه کوتاه درباره کل گزارش و بررسى وضعيت لينوکس در آسيا است. چهار قسمت بعدى مربوط به وضعيت لينوکس در استراليا، آمريکاى لاتين، آفريقا و اروپا هستند.
مقدمه :
گسترش قابل‌توج لينوكس در سراسر نقاط جهان ديگر از حالت يك مدل کسب‌وکار تجارى خارج شده است و از شركت بيمه آلمانى تا بانك چينى را شامل مى‌شود. چرا چنين است؟ به نظر مى‌رسد كه دايره دلايل اين اتفاق وسيع‌تر از حوزه محبوبيت و تعصب طرفداران لينوكس باشد. اگرچه خود سيستم‌عامل لينوكس هنوز به يك پديده شگفت‌آور جهانى تبديل نشده است اما كرنل نوشته شده توسط دانشجوى دانشگاه هلسينكى ( لينوس‌توروالدز ) اينچنين است. . روند توسعه لينوکس که در ابتدا به قول توروالدز فقط يك سرگرمى بود، از دورانى که چند دانشجوى لجباز به مايکروسافت دهن‌کجى مى‌کردند فراتر رفته و توسعه آن جهانى شده است. براى مثل طبق گزارش IDC بازار سرورهاى لينوكس در آسيا 36% و سيستم‌هاى كلاينت 49% در سال 2004 رشد داشته است.
بنابراين در اين گزارش ويژه به خارج از سواحل آمريكا قدم خواهيم گذاشت تا دريابيم چه‌كسانى از لينوكس استفاده مى‌كنند و چرا. برخى از برنامه‌هاى توسعه لينوكس واقعا قابل‌توجه هستند: مثلا بانك تجارى و صنعتى چين (The Industrial and Commercial Bank of China) قصد دارد تمام عملياتهاى پايانه‌اى خود را با لينوكس انجام دهند. بانک Banca Popolare di Milano در ايتاليا نيز از 4500 سيستم دسكتاپ لينوكس استفاده مى‌کند و شركت بيمه LMV در آلمان 7700 سيستم دسكتاپ و 30 سرور تحت لينوكس دارد.
دلايل فراگيرى لينوكس بسيار ياد است، اما دلايل عينى و عملى بيشتر از دلايل متعصبانه هستند. مدير IT شركت بيمه LVM مى‌گويد: مدير اجرايى ديگرى در اروپا مى‌گويد كه ما به لينوکس مهاجرت کرديم تا پولمان را براى سرمايه‌گذارى در حوزه سخت‌افزار ذخيره کنيم.
پس به ما بپونديد تا سفرى نگاهى به فعاليت‌هاى مرتبط با لينوكس در سراسر جهان داشته باشيم. سفرى که مطمئنا فراتر از يک سرگرمى است.
لينوكس در آسيا
وضعيت لينوکس در آسيا بر اساس يک نظرسنجى شرکت تحقيقاتى گارتنر
(اين نظرسنجى از ميان 659 شرکت در منطقه آسياى جنوب شرقى و در مارس 2005 انجام شده است)
– 39 درصد شرکتهاى تجارى روى سرورهاى خود لينکس نصب کرده‌اند.
– کاربردهاى نرم‌افزارى اصلى روى سيستم‌عامل لينوکس در اين شرکت‌ها عبارتند از: سرورهاى ايميل، فايل، چاپ و ديتا در شبکه
– 87 درصد کاربران لينوکس از سيستم‌عامل ردهت استفاده مى‌کنند.
استفاده از لينوكس در آسيا، در سايه حمايت دولت از سيستم‌عامل اپن‌سورس بومى بسرعت رو به‌گسترش است. اما عامل اصلى که موجب رشد ميزان پذيرش لينوکس در آسيا مى‌شود، نياز جامعه کسب‌وکار آسيا به كاهش هزينه‌هاى IT است . ليندا بريگنس مدير فناورى‌اطلاعات كمپانى FedEx در كنفرانسى كه اخيرا براى مديران IT چين در شانگهاى برگزار شده است مى‌گويد : او همچنين مى‌گويد : با وجود اين رشد، هنوز اين سيستم‌عامل روزهاى ابتدايى خود را در آسيا مى‌گذراند . دفاتر نمايندگى شركت مايكروسافت تاکنون تعداد زيادى مجوز (ليسانس) نرم‌افزار سرور و كلاينت در اين منطقه فروخته‌اند ولى درحالى که لينوكس بخش اندكى از بازار فروش سيستم‌عامل را در آسيا به خود اختصاص داده است، رشد آن سريع بوده است. براساس منابع IDC ، بازار سرور لينوكس 36% و بازار دسكتاپ در حدود 49% در سال 2004 رشد داشته است. ويندوز نيز به رشد خود ادامه مى‌دهد اما به‌كندى : 24% براى سرور و 14% براى دسکتاپ. يکى از شرکت‌هايى که از توسعه و فراگير شدن لينوكس سود بسيارى نصيب خود كرد است، شرکت Dell مى‌باشد که با تقاضاى بسيارى براى سرورهاى مبتنى بر لينوکس مواجه شده است و اين تقاضا از يک رشد دو رقمى برخوردار بوده است. Bill Amelio مقام ارشد نمايندگى شركت‌دل در آسيا و ژاپن مى‌گويد :
بالاترين رشد در چين
بيشترين تقاضاها براى لينوکس در آسيا از جانب کشور چين مى‌رسد، جائيكه دولت از سيستم‌عامل لينوكس به‌عنوان يك جايگزين براى مايكروسافت كه همچنان تسلط خود بر روى بازار سيستم‌عامل‌ها را حفظ کرده‌است، حمايت مى‌کند. اما پشتيبانى دولت تنها دليل رشد تعداد استفاده‌كنندگان لينوكس در چين نيست بلكه نياز‌ها و مقتضيات عملى کسب‌وکار خصوصا در صنايع مالى كشور نقشى تعيين کننده دارد. در ماه آوريل امسال، بانك صنعت‌و تجارت چين (ICBC) بزرگترين بانك چينى ، اعلام كرد كه طى سه سال آينده سيستم‌عامل ديتاسرور Turbolinux 7 را براى عمليات روزانه تمامى پايانه‌هاى اين بانك در يك دوره سه‌ساله پياده‌سازى خواهد كرد. با وجودى كه هنوز تمام جزئيات مالى اين قرارداد آشكار نشده است، به نظر مى‌رسد اين يك از بزرگترين پروژه گسترش لينوكس در چين خواهد بود. ICBCلينوكس را جايگزين برنامه‌هاى كاربردى مى‌كند كه هم اكنون روى يونيكس ساخت SCO اجرا مى‌شوند. Nielse Jiang يك تحليلگر IDC در پكن معتقد است اين بانك به اين دليل لينوكس را انتخاب كرده است كه به سطح كارائى بالاتر و پشتيبانى بهتر از سوى سازنده نرم‌افزار دست‌يابد. اين تحليلگر همچنين اضافه مى‌كند : > ICBC تنها نيست. بلكه انتظار ميرود چندين بانك بزرگ چينى ديگر نيز نرم‌افزارهاى كاربردى خود را از سكوى SCO به لينوكس منتقل كنند.
Wise Huang مدير راهکارهاى IT در شركت APL (يك شركت حمل و نقل و لجستيك در شانگهاى)، بيان مى‌كند كه در سالهاى آينده بسيارى از كمپانى‌هاى چينى با هدف کاستن از هزينه‌هاى IT بسوى سرورهاى لينوكسى حركت خواهند كرد. هم‌اکنون تمامى كامپيوترهاى اين شركت اعم از PC يا سرور از سيستم‌عامل ويندوز استفاده مى‌کنند. اما Huang معتقد است سيستم‌عامل‌هاى اپن‌سورس مورد توجه مديران IT چين قرارگرفته‌اند. او اضافه مى‌کند : من هميشه به مشتريان خود لينوكس را پيشنهاد مى‌كنم.
نقش دولت
همانند برخى از كشورها ، دولت‌هاى تايوان و هنگ‌كنگ در پيشقدمى بسوى اپن‌سورس ادعاى فراوانى دارند. ولى بيشتر پشتيبانى آنها از لينوكس فقط بر روى كاغذ انجام شده و پياده سازى اين سيستم‌عامل در سطوح كاربردى با کندى صورت گرفته‌است. اما شرکتهاى تجارى اين مناطق، کندى مذکور را به کنارى نهاده و به سوى استفاده از لينوكس به عنوان يک روش کم هزينه براى برپاکردن سرورها و ديگر سيستمها روى آورده‌اند. براى مثال در تايوان ، مقامات دولتى تلاش بسيارى پيرامون طرحهاى گسترش لينوكس بر روى كامپيوترهاى مدارس عمومى و ادارت‌دولتى انجام مى‌دهند. منتقدان مى‌گويند اگرچه موفقيت‌هايى در اين زمينه بدست آمده‌است اما سرعت پيشرفت در اين زمينه کند بوده است. اقدامات دولت تقريبا به پنج‌سال پيش برمى‌گردد كه نتايج آن شامل توسعه لينوكس به صورت نرم‌افزارهاى embedded (نرم‌افزارهايى که به صورت توکار همراه سخت‌افزار ارائه مى‌شوند) بر روى سخت‌افزارهاى بازار جزيره تايوان بوده است. كمپانى‌هاى نرم‌افزارهاى اپن‌سورس در تايوان از جايگاه مهمى برخوردارند چراكه شركتهاى تايوانى سهم زيادى از بازار عمومى IT منطقه دارند. شركتهاى تايوانى بيشمارى در تايوان و چين ب روى توليد محصولات مشترك بين‌المللى فعاليت دارند و تقريبا مادربورد تمام‌جهان از اين منطقه تهيه مى‌شود. تعدادى از شركتهاى اين منطقه وجود دارند كه يا از لينوكس استفاده كرده‌اند و يا با ارائه مشخصه‌هاى نرم‌افزارى و سخت‌افزارهاى خاص، اين فرصت را براى جامعه اپن‌سورس فراهم مى‌كنند كه درايورهاى مورد نياز خود را بسازند. درايورها معمولا فايل‌هاى نرم‌افزار كوچكى هستند که دربرگيرنده اطلاعاتى براى پيكربندى و كنترل ابزارهاى سخت‌افزار در کامپيوتر مى‌باشند. براى نمونه در آوريل ، دو شركت سازنده كارت‌گرافيك ، كدهاى منبع نرم‌افزارهاى چند درايور خود را براى جامع اپن‌سورس منتشر كردند. دو شركت Via و XGI كدهاى منبع برخى چيپ‌هاى گرافيكى و درايورهاى LCD خود را آزاد كردند. اين عمل با نيت توسعه درايورهاى اين محصولات براى سيستم‌عاملهايى كه اين شرکت‌ها مستقيما از آنها پشتيبانى نمى‌كنند صورت پذيرفت. كارهايى از اين دست بسيار است . ريچارد استالمن ، يكى از بنيانگذاران و حاميان سيستم‌عامل گنو/لينوكس و نرم‌افزارهاى آزاد در يك بازديد در ماه‌مى، از برخى شركتهاى فعال در زمينه كامپيوترهاى PC خواسته بود كه به تهيه اسناد فنى موردنياز براى توليد و توسعه درايورهاى آزاد سخت‌افزار خود اقدام كنند . استالمن در دانشگاه بين‌المللى تايوان اظهار داشته كه: ما فقط به اطلاعاتى در مورد نحوه كاركرد اين درايورها نياز داريم. برنامه‌نوسان نرم‌افزارهاى آزاد مى‌توانند از اين اطلاعات براى توليد درايورهاى سيستم‌هاى منبع‌باز خود استفاده كنند.
بخشهايى ديگر از تايوان نيز درپى استفاده مطلوب از لينوكس هستند. براى‌نمونه ، شركت Taiwan Mobile ، يكى از بزرگترين سرويس‌دهندگان گوشى‌هاى تلفن مبايل در اين جزيره، يك نسخه آزمايشى از سرويس موبايل 3G (نسل سوم فناورى موبايل) را عرضه كرده كه سرور آن بر روى سيستم‌عامل لينوكس برپا شده است. اين شرکت سالهاست که با هدف كاهش هزينه و به خاطر انعطاف‌پذيرى، از نرم‌افزارهاى اپن‌سورس استفاده مى‌کند. T.C. Juan مدير يكى از توسعه‌دهندگان جديد سرويسهاى Taiwan Mobile مى‌گويد: ما حتى از تيم خودمان براى توسعه لينوكس استفاده مى‌کنيم و به‌کارگيرى لينوکس هنوز هم از تکيه کردن به سازندگان بزرگ نرم‌افزار بهتر است. او همچنين مى‌گويد: هزينه افزودن وصله‌هاى نرم‌افزارى، add-on ها و بسته‌هاى بروز رسانى (upgrades) و ديگر مسائل در ساير نرم‌افزارهاى توليد شده توسط سازندگان بزرگ نرم‌افزار تاکنون مانع از آن شده است که Taiwan Mobile براى تامين نيازهاى خود به سمت استفاده از آنها برود، اما در عين حال اضافه مى‌کند که آينده را نمى‌توان پيش‌بينى کرد. او مى‌گويد: تاکنون لينوکس کاررد و قابليت‌اعتماد خود را به‌عنوان يک سيستم‌عامل ثابت کرده است اما در اين حوزه منابع کافى براى اينکه بتوان به صورت مرتب روى بهبود و اصلاح نرم‌افزار کار کرد، وجود ندارند.
عرصه فناورى 3G نيازمند توسعه دائمى نرم‌افزار است تا فراهم‌کنندگان خدمات موبايل بتوانند از تطابق امکانات خود با آخرين گرايش‌ها و تمايلات در بازار مصرف اطمينان داشته باشند و سرويسهاى موبايل مفيد ارائه دهند. بسيارى ديگر از فراهم کنندگان خدمات موبايل در تايوان مانند بزرگترين شرکت تلفن اين جزيره يعنى Chunghwa Telecom و شرکت سرمايه‌گذارى KGI Securities (که در زمينه تامين اجتماعى فعاليت مى‌کند) نيز لينوکس را براى سرويسهاى خود انتخاب کرده‌اند. داستان هنگ‌کنگ اندکى متفاوت است. هنگامى که دولت تصميم به توسعه نرم‌افزارهاى اپن‌سورس و توجه‌ويژه به توسعه نرم‌افزارهاى متن‌باز براى ادارات گرفت , هيچ فشارى براى به‌کارگيرى لينوکس اعمال نشده است. Irene Chow محقق IDC در هنگ‌کنگ مى‌گويد: لينوکس در مناطق توسعه يافته‌اى مانند هنگ‌کنگ در حال بلوغ است و هنوز از قدرت رشد قابل مشاهده در کشورهاى درحال توسعه همچون چين و هند برخوردار نيست. در ميان کشورهاى توسعه‌يافته آسيايى تعداد زيادى از شرکتهاى تجارى در مقابل حرکت به‌سوى اپن‌سورس موضع گرفته و مقاومت مى‌کنند. برهمين‌اسس دولتهايى مانند ژاپن , کره‌جنوبى و مالزى با برنامه‌هاى تشويقى، در تلاش براى استفاده از لينوکس در شرکتهاى محلى هستند . اما احساس همه اين است که اين تلاشها کافى نيست . تاکاشى کوداما تهيه‌کننده لينوکس ژاپنى شرکت Miracle Linux مى‌گويد: ما به پشتيبانى بيشتر دولت نيازمند هستيم و دولت براى انتشار و توسعه برخى از پروژه‌هاى بايد بيشتر از اين پشتيبان ما باشد
منبع : computerworld – JULY 18, 2005
