نام نویسنده: عليرضا کاشيان * a_kashian@iran.info
آی تی ایران – 9 ماه از شکل‌گيرى کارگروه راهبرى اينترنت در سازمان ملل مى‌گذرد و در طول اين مدت 4 جلسه عمومى با فواصل 60 يا 70 روزه در ژنو برگزار شده است. در طول اين مدت هميشه احساس مى‌کردم که اين کارگروه که اختصاراً آن را WGIG مى‌ناميم، به نتايج مهمى بايد دست يابد.
در طول اين مدت شخصا در 2 جلسه عمومى WGIG به همراه ساير دوستان از وزارت امور خارجه شرکت کردم. سعى کردم عمده مذاکرات را پيگيرى کنم. بسيارى از صحبتها، پيشينه تاريخى داشت. خيلى از حرفها تکرارى بود. خيلى از نقطه نظرات، مشابه و تعدادى نيز ضديت داشت. براى ما که تازه چند ماهى بود پا به ميدان پرهياهوى راهبرى اينترنت گذاشته بوديم، خيلى از حرفها شنيدنى و تازه بود. خيلى سعى کرديم خودمان را با بحثهاى روز تطبيق کنيم.
بشنويم و دنبال کنيم. احساس ما اين است که مى‌توانيم در اين مذاکرات حقوق هموطنانمان را پيگيرى کنيم. اگر فکر مى‌کرديم که جايى از ماشين بزرگ راهبرى اينترنت در جهان معيوب است، خود را در تعمير آن سهيم مى‌دانستيم. به هر حال بحثهاى پراکنده، نشستها، کارگاههاى آموزشى و مقالات متعددى را پشت سر گذاشتيم و بالاخره چند روز پيش، يعنى 14 ژوئن، چهارمين و آخرين جلسه عمومى راهبرى اينترنت در ژنو برگزار شد.
پس از مطالعه و شنيدن نقطه نظر کشورهاى مختلف و حتى نمايندگان بخش خصوصى و جامعه مدنى، تصميم گرفتم بخشهايى از اين گفتگوها را که احساس مى‌کردم مى‌تواند تامل برانگيز يا انقلابى باشد، انتخاب و به زبان فارسى بنويسم. اميدوارم مطالعه اين گفتگوها که در سطح نمايندگان کشورها و در بالاترين نشست مشورتى سازمان ملل در زمينه راهبرى اينترنت، انجام شده است، براى شما سودمند باشد. امروز ما نياز به محققين و پژوهشگرانى داريم تا ما را در اين مسير يارى دهند.
اين بار صحبتهاى نماينده برزيل در بعد از ظهر 14 ژوئن را انتخاب کرده‌ام. اميدوارم با همکارى علاقه‌مندان، فرصت دست دهد و بتوانيم ساير گفتگوها را نيز روى کاغذ بياوريم. در پايان اين متن، توضيحاتى بعنوان پيش زمينه براى خوانندگان آورده‌ام.
نماينده برزيل:
متشکرم جناب رئيس.
من در اينجا 2 صفحه از نقطه نظرات برزيل را بطور خلاصه و مکتوب به همراه دارم.
اما قبل از هر چيز فکر مى‌کنم بايد تکليف خودمان را يکبار و براى هميشه با اين جمله مشخص کنيم: اگر شکسته نيست، آنرا تعمير نکنيد. (If it is not broken, Don’t fix it)
بگذاريد مثالى را بيان کنم. من مى‌دانم همه شما با تاريخ آشنا هستيد و بخوبى تاريخ هندوستان را مى‌دانيد. حتما بخاطر مى‌آوريد که دولت انگلستان بر هندوستان به عنوان مستعمره خود حکومت مى‌کرد و اين حکومت بسيار موثر، پايدار و قابل اعتماد بود تا جايى که قوانين و اساسنامه بسيار خوبى نيز براى آن نوشته شده بود. حتما با حرفهاى من موافق هستيد. با اينحال مردم هندوستان در آن زمان با شرايط موجود موافق نبودند و به همين دليل آنها براى استقلال جنگ کردند.
جناب رئيس، آنچه من در تلاش هستم تا بيان کنم اين است که در سيستم فعلى، حقانيت بطور کامل وجود ندارد با اينکه سيستم بطور کارآمد، پايدار و قابل اتکا کار مى‌کند با اينحال به نظر ما قانونى و بر حق نيست زيرا مردم در اين سيستم مدنظر قرار نگرفته‌اند تا بتوانند نظرات خود را بيان کنند. آنها نمى‌توانند راى دهند. آنا ماليات مى‌پردازند ولى حق حضور در اين سيستم را ندارند.
نقطه نظر ما به مثال ديگرى که خواهم گفت بسيار نزديک است. مثال مربوط به مستعمره ديگر دولت انگلستان يعنى ايالات متحده آمريکاست (در زمان قديم). وقتى که انگلستان سعى کرد تا براى آمريکا ماليات وضع کند و آمريکايى‌ها گفتند که هيچ مالياتى را بدون حضور در حکومت نمى‌پذيرند ما را به همين ايده نزديک مى‌کند. به نظر من همين مثالها کافى است تا به بحث در مورد آن خاتمه دهيم زيرا معناى خاصى در مذاکرات فعلى ندارد و فکر مى‌کنم از اين به بعد مى‌توانيم از تکرار و استفاده از اين جمله پرهيز کنيم.
همانطور که قبلا اشاره کردم، اجازه دهيد تا بيانيه و مطالب دولت برزيل را قرائت کنم.
با وجود اينکه سيستم فعلى در دسترسى قابل اطمينان به شبکه و عملکرد فوق العاده آن، بسيار موفق بوده است، با اينحال ساختار فعلى جهت راهبرى جهانى اينترنت داراى محدوديتهايى است که همانطور که قبلا به آن اشاره کردم ميتوان به نبود حقانيت در سيستم فعلى اشاره کرد.
موضوع راهبرى، شامل چالشهايى است که از حوزه اختيارات ICANN خارج است. موضوعات اصلى گوناگونى را مى‌توان اشاره کرد که توسط ICANN قابل پيگيرى نيست و حتى در بسيارى از ارگانها و مجموعه‌هاى ديگر نيز به آنها پرداخته نشده است. به عنوان مثال، هزينه اتصال به اينترنت، هرزنامه‌ها (SPAM) و جرايم دنياى سايبر.
اين مسئله، نياز به يک نظام بين‌المللى براى راهبرى جهانى اينترنت را آشکار مى‌کند که در اين نظام، دولتها، بخش خصوصى و جامعه مدنى و حتى جامعه آکادميک بخوبى مد نظر قرار گرفته‌اند و حق شرکت در آن را دارند. نظام هماهنگى و راهبرى اينترنت در جهان بايد ايجاد شود.
اين نظام بايد مستقل، خودمختار و پايه‌ريزى شده بر يک پيمان بين‌المللى باشد تا حقانيت آن را تضمين کند و همچنين بايد در شکل‌گيرى آن به چند جانبه بودن، دموکراسى، شفافيت و حضور همه ذينفعان دقت نمود. نظرات بنيادى براى شکل‌گيرى اين نظام وجود دارد که اجازه دهيد چند عدد از نها را نام ببرم.
الف- موسسات و سازمانهاى فعلى که در پروسه راهبرى اينترنت نقشى دارند، بايد خود را موظف بدانند تا به اصول توافق شده در اجلاس جهانى جامعه اطلاعاتى (WSIS) احترام بگذارند. اين اصول چند جانبه‌گرايى، دموکراسى، شفافيت و چند ذينفعى است.
ب- اهداف و برنامه‌ريزى جهت ساختار اين نظام بايد بگونه‌اى باشد که تمام جنبه‌هاى مرتبط با راهبرى اينترنت را در خود جاى دهد.
ج- اين ساختار بايد بطور اختصاصى، فضايى را جهت تصميم‌گيرى دولتها در اختيار قراردهد تا موضوعات مربوط به حق حاکميت ملتها در آن مطرح شود.
د- اين نظام بايد بگونه‌اى شکل گيرد که پايدارى و توسعه اينترنت را بطور متدوام تضمين کند.
ه- مدل راهبرى که با شکل‌گيرى و تاسيس رسمى کميته ويژه اينترنت در برزيل در حال اجراست، مى‌تواند به عنوان نمونه‌اى براى ساختن ابعاد نظام جديد مد نظر قرار گيرد. (برزيل مايل است در صورت تمايل اطلاعات بيشترى را در اختيار قرار دهد.)
و- مدل راهبرى که در برزيل استفاده مى‌شود مى‌تواند به عنوان يک پايه براى تبادل تجربيات و همکارى در جهت تنظيم ساختار راهبرى در ساير ملتها مد نظر قرار گيرد تا بتوان راههايى را جهت تسهيل مشارکت همه کشورها و جوامع در يک نظام جهانى جستجو کرد.
اجازه دهيد چند مورد از الزامات يک چنين نظامى را نيز قيد کنم.
الف- بايد بتواند در جهت موضوعات راهبرى که رنج وسيعى را شامل مى‌شود، هماهنگى ايجاد کند.
ب- بايد همه ذينفعان در آن دخيل باشند.
ج- بايد شامل يک مکانيسم بين الدولى باشد تا دولتها بتوانند مسووليتهاى خود را از طريق تعداد مشخصى از سياستهاى عمومى تدوين شده، اجرا کنند.
د- نبايد تحت قلمرو قدرت کشور خاصى باشد.
ه- بايد در جهت منافع عمومى در سطح جهان کار کند.
و- بايد به معيارهاى شفافيت، دموکراسى و چند جانبه گرايى متعهد باشد.
ز- هر کدام از نمايندگان چهار دسته ذينفع زير بايد بطور واضح و آشکار در برابر حق راى خود، پاسخگو و مسووليت پذير باشد. اين چهار دسته شامل دولتها، بخش خصوصى، سازمانهاى غير انتفاعى جامعه مدنى و جوامعى فنى و علمى است.
ح- بجاى تعويض يا جابجايى در سازمانهاى فعلى، بايد هماهنگى بين اين سازمانها ايجاد کند.
ط- بايد بطور عملى و موثر در جهت تصميم‌گيرى اقدام کند.
ى- بايد در راستاى دگرگونى و توسعه اينترنت، انعطاف پذير باشد و خود را با آن تطبيق دهد.
ک- بايد قدرت کافى در جهت تصحيح موضوعات مرتبط با گروههاى ذينفع دارا باشد و بتواند آن را در بين سازمانهاى مختلف منتشر کند.
ل- بايد بتواند درگيريها و اختلاف نظرها را حل و فصل کند و بين سازمانهاى مختلف هماهنگى ايجاد کند.
م- بايد بر روى پاى خود بايستد و وابسته نباشد.
جناب رئيس از شما بسيار متشکرم.
پيش زمينه:
واژه راهبرى اينترنت در برابر Internet Governance انتخاب شده است. اين انتخاب با پيشنهاد اساتيد محترم و با در نظر گرفتن مفهوم Governance در سطح بين الملل انجام شده است.
همواره موافقين و مخالفين نظام فعلى در نشستها و کنفرانسهاى مختلف در طول يکسال گذشته به بيان نظرات خود پرداخته‌اند. در اين بين، دولت برزيل را مى‌توان جزو مخالفين نظام فعلى در نظر گرفت. ICANN که از سال 1998 عمده مسووليت هماهنگى Domianها، IPها و شماره پورتها در جهان را بر عهده دارد، در عمده اين مذاکرات زير ذره بين قرار دارد و همواره تلاش کرده است تا با بيان اينکه سيستم فعلى اينترنت بخوبى کار مى کند، دولتها و جوامع را قانع کند که تغييرات وسيعى در وضعيت راهبرى اينترنت ايجاد نکنند. به همين دليل طرفداران ICANN مدام از جمله If it is not borken, Don’t fix it! استفاده مى‌کنند که نماينده برزيل در ابتدا سخنرانى خود به آن اشاره مى‌کند. قابل ذکر اينکه ICANN به عنوان يک شرکت خصوصى در آمريکا ثبت شده است.
* دبير کارگروه راهبرى اينترنت، شوراى عالى اطلاع رسانى
