نام نویسنده: مينو مومنى
شرق- فردا صبح سالن همايش هاى بين المللى به مدت سه روز كنفرانسى را ميزبانى خواهد كرد كه به نوعى مهمترين رويداد در عرصه جامعه اطلاعاتى كشورمان به حساب مى آيد؛ «كنفرانس آسيا _ اقيانوسيه تهران در رابطه با جامعه اطلاعاتى». هر چند اين كنفرانس نخستين رويداد در اين زمينه در كشورمان به شمار نمى آيد اما از آنجا كه نخستين نشست رسمى در اين زمينه در ايران است و در تقويم اصلى اجلاس جامعه اطلاعاتى نيز ثبت شده و نتايج حاصل از مذاكرات آن به اجلاس تونس ارائه مى شود، از اهميت فوق لعاده اى برخوردار است.
دو سال قبل كه ايران در دور نخست اجلاس جامعه اطلاعاتى شركت كرد كمتر كسى با موضوع «جامعه اطلاعاتى» آشنايى داشت و به جز حضور نمايندگان دولتى ايران در جلسات مقدماتى و سخنرانى رئيس جمهور در اجلاس سران كشورمان فعاليت موثرى در اين زمينه نداشت اما طى دو سال گذشته موضوع «جامعه اطلاعاتى» و مباحث مربوط به آن به يكى از بحث هاى اصلى موضوع توسعه آى سى تى در كشور تبديل شده است. نمايندگان ايران طى دو سال گذشته در نشست هاى منطقه اى و حاشيه اى متعددى درباره جامعه اطلاعاتى حاضر شده اند، بحث هاى مهمى چون حاكميت اينترنت در محافل دانشگاهى، دولتى و رسانه اى مورد توجه ويژه اى قرار گرفته و اينك در آستانه برگزارى كنفرانس تهران نقطه نظرات كشورمان به عنوان ميزبان يكى از رويدادهاى منطقه اى جامعه اطلاعاتى مى تواند به شكل موثرترى به نمايندگان ساير كشورها منتقل و يا در اعلاميه پايانى گنجانده شود.
براساس آخرين اخبار اعلام شده قرار است در حاشيه كنفرانس دستاوردهاى ايران در توسعه آى سى تى و همچنين روش هاى مالى پرداخت وام به بخش خصوصى فعال در اين زمينه مطرح شود و در واقع مدل ايرانى جامعه اطلاعاتى براى حدود يكصد نماينده خارجى حاضر در اجلاس تشريح شود.
همچنين يك نمايشگاه به عنوان ويترينى از فعاليت هاى آى سى تى و توانمندى هاى ايران در اين زمينه در كنار اجلاس برپا خواهد شد. برگزارى سه كارگاه جانبى با عناوين حاكميت اينترنت، جامعه اطلاعات و آى سى تى براى توسعه روستاها برنامه حاشيه اى ديگرى خواهد بود كه حضور و ارائه نقطه نظرات تازه افراد صاحب نظر در اين زمينه مى تواند يك كلاس آموزشى مناسب براى فعالان اين عرصه در داخل كشور باشد و به نوعى كشورمان را با بحث هاى روز جهان در اين زمينه آشنا سازد.
• اجلاس و حضور ميهمانان
برگزارى هر كنفرانس بين المللى از نقطه نظر حضور افراد شاخص در آن نيز مورد ارزيابى قرار مى گيرد. به گفته برگزاركنندگان اجلاس تهران از حدود ۱۵۰ ميهمان خارجى شاخص براى حضور در اين نشست دعوت به عمل آمده كه تا چند روز قبل از برگزارى اجلاس بيش از هشتاد نفر از آنها براى مسافرت به ايران و حضور در اجلاس اعلام آمادگى كرده اند. در اين ميان اما شاخص ترين افرادى كه حضور آنها در اجلاس تهران قطعى شده عبارتند از يوشيو اتسومى دبيركل اتحاديه بين المللى مخابرات (ITU) و دبيركل اجلاس جهانى سران درباره جامعه اطلاعاتى، كيم هاك سو معاون دبيركل سازمان ملل و مدير اجرايى كميسيون اقتصادى اجتماعى سازمان ملل در منطقه آسيا _ اقيانوسيه(NESCAP) ، نيتين دساى معاون سابق دبيركل سازمان ملل در امور اقتصادى و اجتماعى، مشاور ويژه دبيركل اجلاس جهانى سران درباره جامعه اطلاعاتى و رئيس كارگروه راهبرى اينترنت و جنيز كاركينز سفير و نماينده دائم لاتويا در سازمان ملل و رئيس كميته مقدماتى مرحله تونس اجلاس WSIS، دانيل اشتوفوخر سفير و فرستاده ويژه دولت سوييس و همچنين نماينده دولت تونس ( مجرى اجلاس جهانى) كه پيام كشورش را به اجلاس تهران قرائت خواهد كرد.به جز اين افراد كه حضور و سخنرانى آنها به طور رسمى از سوى برگزاركنندگان اجلاس اعلام شده افراد ديگرى نيز براى شركت در اجلاس و گروه هاى كارى و بخش هاى جانبى اعلام آمادگى كرده اند كه از مهمترين آنها مى توان به پل ورهوف معاون آيكان و رئيس دفتر اروپايى اين سازمان، ايزومى آيزو دبيرINTERNET GOVERNANCE TASK FORCE كشور ژاپن ، دنى بات محقق و مشاور UNDP از استراليا و پروفسور آنگ پنگ هو رئيس يكى از دانشگاه هاى معتبر سنگاپور و … اشاره كرد.
از ميان اين افراد حضور يوشيو اتسومى دبير اتحاديه بين المللى مخابرات براى كشورمان از جهات ديگرى نيز حايز اهميت است. اتسومى در حدود يك سال قبل و همزمان با برگزارى نمايشگاه تلكوم به ايران سفر كرده بود و در مصاحبه اى گفته بود كه زيربناى اطلاعات بايد غيرانحصارى و در اختيار همگان باشد حالا و يك سال بعد به گفته برگزاركنندگان اجلاس تهران شعار اصلى آن رفع تبعيض از جامعه اطلاعاتى است.
اتسومى ۶۳ ساله كه سال ها به عنوان ديپلمات ژاپنى با نهادهاى بين المللى همكارى داشته و از اواخر دهه نود ميلادى رسماً در اتحاديه بين المللى مخابرات فعاليت داشته يكى از موثرترين افراد در برگزارى اجلاس WSIS و همچنين نفر نخست يكى از پرنفوذترين نهادهاى مخابراتى جهان (ITU) به شمار مى آيد. هر چند به گفته بسيارى اتحاديه بين المللى مخابرات با رشد شبكه هاى جديد مخابراتى و همچنين نهادهاى اينترنتى عملاً كنترل سابق خود را بر شبكه هاى مخابراتى جهان از دست داد و قدرت گذشته را ندارد اما بسيارى نيز معتقدند برگزارى اجلاس جامعه اطلاعاتى و مطرح شدن بحث حاكميت اينترنت تحت نظر ITU بار ديگر اين نهاد بين المللى را در موقعيت مناسبى قرار داد. عضويت ۱۸۹ شور جهان آن را به يكى از قدرتمندترين نهادهاى بين المللى تبديل كرده است شايد از همين روست كه برخى كشورهاى در حال توسعه در اجلاس نخست جامعه اطلاعاتى پيشنهاد كردند تا به جاى ICANN كه حاكميت فعلى بخشى از منابع اينترنتى را در اختيار دارد ITU با همكارى كشورهاى مختلف اين مسئوليت را برعهده گيرد.
حضور برخى ميهمانان در اجلاس تهران كه گفته مى شود بسيارى از آنها خود براى شركت در اجلاس اعلام آمادگى كرده اند همچنين فرصت مناسبى براى رايزنى و كسب جايگاه مناسبى در عرصه بين المللى آى سى تى و مخابرات نيز هست. هر چند ايران از جمله اعضاى ITU به شمار مى رود اما در زمينه اينترنت و تكنولژى هاى جديد اطلاعاتى سال ها هيچ گونه فعاليت بين المللى از كشورمان شاهد نبوديم و بدين گونه عملاً ايرانيان در متن مذاكرات بين المللى حضور نداشته و فرصت هاى پيش آمده را به سادگى از دست داده بودند. حال اجلاس تهران فرصت مناسبى براى آغازى در اين زمينه نيز هست و مى تواند ايران را به عنوان يكى از اعضاى موثر در تصميم گيرى ها و تبادل نظرهاى كارشناسى بين المللى مطرح سازد.
• اجلاس و استقبال تشكل هاى غيردولتى
مسئولان برگزاركننده اجلاس تهران معتقدند مهمترين بحث هايى كه در اين اجلاس صورت خواهد گرفت مربوط به حاكميت اينترنت و يافتن مكانيسم هاى مالى مربوط به توسعه فعاليت هاى آى سى تى است.
نصرالله مقدم دبير اجلاس كه به سختى مى توان او را در اين روزها در فراغت يافت دو بحث اصلى اجلاس تهران را حاكميت در قلمرو اينترنت و مكانيسم هاى مالى ذكر مى كند و از بيانيه تهران و ارائه آن در تونس سخن به ميان مى آورد.
اجلاس جامعه اطلاعاتى هر چند بيشتر توسط دولت ها و نهادهاى دولتى سازماندهى مى شود و در ايران هم سازمان دهندگان اجلاس شوراى عالى اطلاع رسانى، وزارت آى سى تى و وزارت امور خارجه هستند اما يكى از مباحث اصلى آن حضور بخش هاى غيردولتى و شنيدن نقطه نظرات آن هاست.
مقدم معتقد است كه نهادهاى غيردولتى و NGOها در تمام دنيا يك پاى ثابت اجلاس هايى از اين دست هستند و دست اندركاران اجلاس تهران نيز تلاش كرده اند همين كار را انجام بدهند به همين منظور در اجلاس تهران نيز ۳۰ گروه از NGO ها و بخش خصوصى براى شركت در اجلاس اعلام آمادگى كرده اند كه تركيبى ازNGO هاى داخلى و خارجى هستند. مقدم در اين زمينه به فراخوانى اشاره مى كند كه از طريق خود اجلاس براى سازمان هاى بين المللى و خصوصى ارسال شده و در داخل كشور نيز سازمان ملى جوانان فراخوانى براى NGO ها ارسال كرده است.
دبير اجلاس تهران همچنين به بحث دسترسى آزاد و بدون تبعيض و مانع به اينترنت اشاره مى كند و اجراى تحريم اينترنتى از سوى آمريكا عليه ايران را يكى از موارد اصلى مى داند كه مصرانه پيگيرى خواهد شد. به گفته وى اين موضوع در اجلاس ژنو نيز مورد بررسى قرار گرفت و در اين اجلاس نيز بر رفع اين تبعيض تاكيد خواهد شد.
مقدم معتقد است كه برگزارى چنين كنفرانس هايى مى تواند نقش موثرى در تعاملات كشورمان با جامعه اطلاعاتى ايفا كند. به گفته او تحولات بخش آى سى تى در كشور ما از حدود سال ۷۷ و ۷۸ آغاز شده و هم اكنون تحولات در مورد توسعه زيرساخت هاى ارتباطى يك بحث لازم و ضرورى براى توسعه كاربردى فناورى اطلاعاتى در ايران است كه اين به اضافه فعاليت هايى كه در قالب تكفا صورت گرفته و باعث رشد شاخص توسعه آى سى تى ايران شده است. در حال حاضر رتبه ايران در بسيارى از شاخص ها از حد متوسطى كه در اين زمينه در دنيا مطرح مى شود بالاتر است كه اين محصول فعاليت چهارساله است و به همين علت ايران در آسياى غربى و كشورهاى مسلمان به جايگاه نسبتاً مطلوبى دست يافته است. برگزارى اين اجلاس نيز كه به سند تهران و ارائه آن در اجلاس بعدى تونس ختم خواهد شد باعث حضور مثبت ايران در اين عرصه خواهد شد.
اجلاس تهران همچون ديگر اجلاس هاى مقدماتى جامعه اطلاعاتى با تصويب اعلاميه پايانى به كار خود خاتمه خواهد داد.
دبير اجلاس بررسى اين اعلاميه در اجلاس را يكى از موضوعات مهم برنامه اجلاس مى داند. او مواردى مثل حقوق زنان و كودكان در اينترنت، دسترسى همگان به اينترنت و مباحثى كه سبب شكاف ديجيتالى در كشورهاى آسيا و اقيانوسيه شده را از ديگر مباحث اصلى بحث اجلاس تهران عنوان مى كند. مقدم كه چندين بار روى شفاف بودن جامعه اطلاعاتى و دسترسى همگان به اطلاعات تاكيد مى كند همچنان مواردى را هم ناگفته مى گذارد و اعلام آن را به روزهاى رسمى برگزارى اجلاس موكول مى كند.
• اجلاس و حاميان آن
برنامه ريزى براى اجلاسى بين المللى حتى در سطح منطقه اى كار آسانى نيست. هرگونه ناهماهنگى در نحوه برگزارى مى تواند قضاوت بسيارى از شركت كنندگان را در مورد توانايى كشورمان در برگزارى اجلاس هايى از اين دست و يا حتى حضو در مجامع بين المللى دچار خدشه كند. برنامه ريزى براى اجلاس تهران هر چند از سه ماه پيش آغاز شد اما طى روزهاى اخير فعاليت مجريان آن شدت بسيارى گرفته است.
محور اصلى برنامه ريزى اين اجلاس شوراى عالى اطلاع رسانى و وزارت خارجه هستند و بسيارى از ميهمانان با هماهنگى اين دو نهاد براى اين اجلاس دعوت و پذيرش شده اند. البته به جز اين دو وزارت آى سى تى و مركز تحقيقات مخابرات نيز به عنوان ديگر حاميان داخلى اين رويداد به شمار مى آيند.
در ميان سازمان دهندگان منطقه اى و بين المللى آن نيز اتحاديه بين المللى مخابرات (ITU)، كميسيون اقتصادى اجتماعى سازمان ملل در منطقه آسيا و اقينوسيه (UNESCAP) و برنامه توسعه سازمان ملل _ برنامه توسعه اطلاعات منطقه آسيا و اقيانوسيه (UNDP- APDIP) هستند كه البته اين سه سازمان دهنده احتمالاً بيشتر در زمينه تامين نيازهاى مالى به اجلاس تهران كمك خواهند كرد.
بنابر گفته مجريان، ميهمانان كنفرانس در هتل آزادى اسكان خواهند گرفت كه به محل برگزارى اجلاس نيز نزديك است. همچنين بسيارى از اطلاعات مربوط به تهران و محل برگزارى اجلاس از طريق سايت اينترنتى اجلاس به اى ميل شركت كنندگان ارسال شده است.
در زمينه حضور كارشناسان و علاقه مندان به نظر مى رسد برگزاركنندگان تمايل چندانى به شلوغ كردن اجلاس ندارند و صرفاً افراد محدودى را از طريق دعوت اختصاصى به اجلاس خواهند آورد موضوعى كه مى تواند اين پرسش را مطرح كند كه صرف چنين هزينه هنگفتى براى برگزارى اين اجلاس آيا حداقل نبايد بازدهى در حد آموزش علاقه مندان و كارشناسان داخلى داشته باشد. در بخش اطلاع رسانى نيز به رغم راه اندازى روابط عمومى اجلاس هنوز وضعيت چندان مشخص نيست. تنها يك هفته مانده به برگزارى اجلاس سايت اجلاس فقط به زبان انگليسى بود و سرانجام با ترجمه بخش هايى از سايت زبان فارسى نيز به آن اضافه شد. تا چند روز مانده به برگزارى اجلاس هنوز از ترجمه فارسى اعلاميه پايانى و برنامه هاى روزهاى اجلاس خبرى نبود. به نظر مى رسد مسئولان اجلاس خيلى دير به فكر اطلاع رسانى افتاده اند در حالى كه در كنفرانس هايى از اين دست معمولاً اطلاع رسانى جزء نخستين بخش هايى است كه راه اندازى مى شود.
• • •
اجلاس فردا را احتمالاً رئيس جمهور و يا معاون اول او افتتاح خواهد كرد، خاتمى خود در اجلاس نخست جامعه اطلاعاتى حضور داشت و در آن به سخنرانى هم پرداخت و اينك حضور او در آخرين روزهاى رياست جمهورى اش به عنوان يك حركت نمادين حمايتى از توسعه آى سى تى و پيشرفت در اين عرصه تلقى مى شود. هر چند اغلب سخنرانى هاى وى برآيندى كلى از فضاى جامعه اطلاعاتى است اما انتظار مى رود در سخنرانى افتتاحيه او يا معاون اولش به صراحت موضع ايران درباره تعامل با جامعه اطلاعات جهانى و پيوند با آن مورد توجه قرار گيرد و بى شك در موقعيت فعلى اشاره اى به موضوعات مطرحى مثل حاكميت اينترنت و لزوم تقسيم مديريت منابع اينترنتى ميان كشورهاى جهان مى تواند جايگاه ايران را در چنين بحث هايى در رويدادهاى آينده مستحكم كند. البته طبيعى است براى كشورى كه خود برخى محدوديت ها را در عرصه اينترنت ايجاد كرده چندان آسان نخواهد بود كه از شعار دسترسى آزادانه و بدون تبعيض به اينترنت و منابع اطلاعاتى حمايت كند.
• در آخرين دقايق تنظيم گزارش از سوى دبيرخانه اجلاس اعلام شد سفر «يوشيو اتسومى» دبير اتحاديه بين المللى مخابرات به اران لغو شده و به احتمال قوى نماينده وى ميهمان اين اجلاس سه روزه خواهد بود.
