بی بی سی – آى بى ام تحولات زيادى را از سر گذرانده است. سى سال پيش اين شرکت آمريکايى که در سه ماهه چهارم سال گذشته بيش از سه ميليارد دلار سود برد، بر بازار فناورى اطلاعات سلطه داشت.
اما اکنون اين چشم انداز بسيار فرق کرده و رقبايى مانند “هيولت پاکارد” و “دل” شانه به شانه آن حرکت مى کنند، اما شايد مى شد بخت اين شرکت که اغلب Big Blue ناميده مى شود، بسيار متفاوت از امروز باشد.
آى بى ام بر بازار رايانه هاى بزرگ (Mainframe) و سرور تسلط داشت، ولى اگر بخاطر تصميماتى نبود که بيش از ۲۰ سال پيش گرفته شد، اين شرکت مى توانست بازار رايانه هاى شخصى را نيز تصاحب کند.
انقلاب رايانه هاى شخصى
آى بى ام چندين دهه بر تمام جنبه هاى توسعه اين صنعت، هم سخت افزار و هم نرم افزار حکومت داشت. در اوايل دهه ۱۹۸۰، اين شرکت رايانه شخصى را توليد کرد.
ساير شرکتها نيز ايده سخت رايانه اى را که روى ميز کار بگيرد، بررسى کرده بودند. مثلا شرکت اپل در ۱۹۷۷ يک رايانه روميزى ساخته بود، ولى نام آى بى ام اعتبار خاصى به محصولات رايانه اى مى داد.
اما ديويد بردلى، يکى از ۱۲ مهندسى که رايانه شخصى را طراحى کردند، مى گويد که آى بى ام نتواست اهميت محصول جديد را درک کند.
وى مى افزايد: “ما در آن زمان فکر نمى کرديم که ساخت رايانه شخصى چنان تحول انقلابى باشد. ما مى دانستيم داريم روى پروژه اى هيجان انگيز کار مى کنيم و قطعا اميدوار بوديم به موفقيت برسد، اما هرگز تصور نمى کرديم که رايانه شخصى دنيا را اين گونه درنوردد.”
بسيار زيرکانه ما در آن زمان فکر نمى کرديم که ساخت رايانه شخصى چنان تحول انقلابى باشد. هرگز تصور نمى کرديم که رايانه شخصى دنيا را اين گونه درنوردد
ديويد بردلى، يکى از طراحان اوليه رايانه شخصى
آى بى ام براى کار با رايانه شخصى جديد خود نياز به سيستم عامل داشت. اين شرکت به سراغ بيل گيتس، بنيانگذار مشترک مايکروسافت، رفت که آن موقع جوانى ۱۹ ساله و ترک تحصيل کرده بود.
وى سيستم عامل مورد نياز آى بى ام را تهيه کرد، اما اين شرکت به آقاى گيتس اجازه داد حق مالکيتش براى اين سيستم را حفظ کند. اين عمل دست کم از ديدگاه آى بى ام اشتباهى بود که آقاى گيتس آن را مغتنم شمرد.
آقاى گيتس در سال ۱۹۹۴ به بى بى سى گفت: “ما ناگزير بوديم بسيار باهوش باشيم. ما در حقيقت از آى بى ام حق مالکيت معنوى نگرفتيم ولى حقوق مان را حفظ کرديم تا بتوانيم از ديگران پول بگيريم. تنها موقعى که حجم فروش و قدرت اين سيستم عامل افزايش يافت، آى بى ام فهميد ماندن چنان چيز مهمى تحت کنترل ما براى آنها اشتباه بوده است.”
با اين وجود آى بى ام در سال ۱۹۸۵ کماکان سودآورترين شرکت جهان بود و حدود شش ميليارد و ششصد ميليون دلار سود برد اما منبع اصلى درآمد اين شرکت، کسب و کار اصلى اش يعنى سيستمهاى رايانه اى بزرگ براى شرکتهاى مشترى بود.
زيانهاى بزرگ
رابرت هلر، مشاور مديريت و نويسنده، مى گويد که آى بى ام اهميت رايانه شخصى را درک نکرد.
وى به بى بى سى گفت: “مديران آى بى ام در آن زمان اين تحول را جدى نگرفتند. هيچ کسى در آن سازمان متوجه نشد که رايانه شخصى کالايى براى آينده است و آينده صنعت رايانه به آن بستگى دارد.”
آى بى ام در سال ۱۹۹۳ با اعلام اين که به دليل افزايش رقابت و تحولات بازار متحمل زيان ۸ ميليارد دلارى در يک دوره سه ماهه شده، دنيا را متحير کرد.
حقيقت اين بود که آى بى ام نمى توانست با نسل تازه شرکتهاى نرم افزارسازى و توليد کنندگان سخت افزار که مى توانستند رايانه را بسيار ارزانتر بسازند، رقابت کند.
آقاى هلر مى گويد: “قيمت رايانه هاى بزر کاهش يافت و در نهايت ۹۰ درصد ارزانتر شد. اين ضربه بزرگى براى آى بى ام بود. اين شرکت سهمش در بازار رايانه را از دست داد و نمى توانست باور کند که ديگر نيروى مقتدر در عرصه کامپيوتر نيست.”
قرارداد با چين
وقت آن رسيده بود که چين قالبهاى سنتى را بشکند و براى اولين بار يک نفر از خارج اين شرکت به نام لوييس گرستنر براى رياست اين شرکت منصوب شد.
دهها هزار نفر از کارکنان اين شرکت در سراسر جهان بيکار شدند و اين شرکت وارد عرصه خدمات تجارى شد. لحظه سرنوشت ساز در مسير دست کشيدن از اصل و نسب آى بى ام در دسامبر سال گذشته اتفاق افتاد.
اين شرکت اعلام کرد که واحد رايانه هاى شخصى خود را به مبلغ يک ميليارد و ۷۵۰ ميليون دلار به شرکت چينى لنوو فروخته است. طبق مفاد اين قرارداد، آى بى ام براى خدماتش به بازارهاى عظيم چين دسترسى ارزشمندى خواهد داشت.
اما اين شرکت از بازارى خارج مى شود که خودش پيشتاز آن بود و بسيارى از منتقدان معتقدند بهتر است اين بازار براى توليد کنندگان کم هزينه باقى بماند.
