نام نویسنده: فرنود حسنی – [email protected]
آی تی ایران – پس از پايان دهه 90 و آغاز هزاره سوم دنيا وارد مرحله جديدى از تکامل تکنولوژيک خود به نام عصر اطلاعات شد. عصر اطلاعات ساختارها و ملزومات خود را با فناور هاى موجود منطبق ساخت و بر اساس نياز هاى حاصل شده زمينه زايش فناورهاى جديدى را فراهم کرد.
گره خوردگى ابزارهاى ارتباطى و اطلاعاتى در اين دوره به طرز غير قابل باورى ضمن توسعه درونى بر پيشرفت ديگرى نيز تاثير گذار بود به گونه اى که فناورى هاى ارتباطى به طور کامل در خدمت سيستم هاى اطلاعاتى قرار گرفته تا زمينه بسط هر چه بيشتر و بهتر اطلاعات را در کميت و کيفيت مطلوب تر فراهم آورند. اينترنت به عنوان بزرگترين و موثر ترين مولود گره خوردگى ابزارهاى ارتباطى و اطلاعاتى ظرف چند ساله اخيررشد بسيارى يافته است و موجبات شگفتى بسيارى از صاحبنظران و انديشمندان علوم اجتماعى را فراهم کرده است.
اينترنت به عنوان يک جامعه بزرگ بدون مرز مجازى در واقع شمايى از مدينه فاضله ايى است که درآن افراد بدون توجه به جنسيت، مليت، رنگ پوست، نژارد و اخلاق مى توانند از تمامى مواهب موجود به صورت مساوى بهره مند شوند و خود نيز آنچه را که جامعه ممى خواهد با ديگران به اشتراک گذارند.
امروزه اينترنت يا به عبارت بهتر ضريب نفوذ اينترنت به عنوان يکى از مهمترين شاخصه هاى توسه محسوب مى شود. البته اين شاخص در جوامعى قابل بررسى است که برنامه توسعه اى خود را بر مبناى دانايى محورى بنا نهاده اند. توسعه دانايى محور به عنوان سيستم مطلوب توسعه اى در جوامع اطلاعاتى سعى دارند تا کليه فرآيندهاى اجتماعى، اقتصادى، فرهنگى و حتى سياسى را در قالب دانش محورى و حول محور دانايى تفسير و توجيه کند و از اين طريق به چهارچوب ها و استانداردهاى معينى براى تعريف جامعه اى نوين با عنوان جامعه اطلاعاتى دست يابند.
با اين توضيحات بايد اشاره کرد که امروزه جامعه شناسان در ارائه تئورى هاى خود مسئله انقلاب ديجيتال را بسيار دقيق مورد بررسى و اشاره قرار مى دهند و از لوازم و ظرفيت هاى آن براى تعيين و سنجش ميزان و سطح توسعه يافتگى جوامع استفاده مى کنند. همانطور که مى دانيم کشورهاى مختلف جهان بر اساس شاخص هاى گوناگون عصر حاضر در زمينه توسعه فناورى اطلاعات به پنج گروه مختلف به شرح زير تقسيم مى شوند
1-کشورهاى پيشتاز:که 13 درصد کشورهاى جهان را شامل مى شوند اين کشورها با سياست گذارى هاى کلان توانسته اند خود را به جايگاه فعلى برسانند از جمله آنها مى توان به آمريکا و آلمان، سنگاپور اشاره کرد.
2- کشورهاى تند رو: که با اندکى تاخير و با برنامه ريزى هاى دقيق به دنبال کشورهاى پيشتاز در حال حرکتند. اين کشورها شامل ايتاليا، مجارستان، کوت و… هستند.
3- کشورهاى پيش رو: کشورهايى همچون آفريقا، روسيه، شيلى که با شناخت و ضعيت موجود فناورى اطلاعات و اهميت آن اقدامات لازم را با برنامه ريزى هاى گسترده شروع کرده اند.
4- کشورهاى آغازگر: همچون ايران، چين، مصر که در ابتداى راه حرکت به سمت توسعه فناورى اطلاعات هستند.
کشورهاى عقب مانده که هنوز ديدگاه و اقدام روشنى براى کاربرد فناورى اطلاعات ندارند.
بدون شک رسيدن و قرار گرفتن کشورها به هريک از اين جايگاه ها متاثر از دست يابى به استانداردها،عوامل و شاخص هاى مختلفى در زمينه هايى همچون فرهنگ، آموزش، اقتصاد، مديريت و … مى باشد.
نگرش جامع دولتها به موضوع فناورى اطلاعات براى دست يابى به تعاريف و تفاسير و استانداردهاى بومى شده توسعه فناورى اطلاعات مى تواند زمينه لازم را براى ايجاد چهارچوب هاى علمى و عملى جامعه اطلاعاتى فراهم کند.
همسو کردن فعاليت هاى آموزشى، سرمايه گذارى هاى اقتصادى، فرهنگ سازى و از همه مهمتر نظارت و مديريت صحيح بر اين عوامل با استانداردهاى تعيين شده که مبتنى بر فناورى هاى روز ارتباطى و اطلاعاتى هستند از ملزومان پايه ريزى ساختار جوامع اطلاعاتى هستند. به طور قطع هر چه سرمايه گذارى بر روى فناورى اطلاعات گسترش يابد و مردم بيشتر با حقوق و جايگاه خود در دنياى مجازى آشنا شوند نيازهاى خويش ر بيش از پيش خواهند شناخت و به طبع امکانات بهترى را نيز از دولت ها طلب خواهند کرد. به روز رسانى مفاهيم جديدى همچون دموکراسى ديجيتال، راى گيرى الکترونيکى، شهروند الکترنيکى، شهر الکترونيکى، دولت الکترونيکى و… نتيجه ظهور و توسعه استانداردهاى جامعه اطلاعاتى هستند. هويت الکترونيکى و حقوق الکترونيکى نيز از جمله مواردى هستند که براى شهروندان دنياى مجازى حوزه ها و رويکردهاى جديدى را ايجاد کرده اند.
اينترنت و وب به عنوان بستر به اشتراک گذارى دانش و اطلاعات امروزه نقش مهمى در شکل گيرى هويت مجازى ويا هويت شبکه اى براى مردم کشورهاى مختلف دارد. آنها با حضور در اين دنياى مجازى با يکديگر ارتباط برقرار مى کنند و به تبادل آرا و نظرات خود مى پردازند. بسيارى از روابط معمولى انسانى در اين حوزه رنگ و بوى ديجيتال به خود گرفته اند تما م اين اتفاقات چه در حالت خود آگاه و چه در حالت ناخودآگاه توسط افرادى صورت مى گيرد که از نظر سطح دانش و موقعيت اجتماعى در سرايط مختلفى قرار دارند و برحسب نياز و توان خود اقدام به دريافت و يا نشر اطلاعات مى کنند و با اين کار در شکل گيرى و تکوين پايه هاى جامعه اطلاعاتى تاثير به سزايى دارند. دانشجويان، اساتيد، بازاريان، مديران و… با حضور در اين کانون مجازى دانايى محور به عنوان نمايندگان قشر اجتماعى خود اقدام به وسعه و ترويج علوم و فنون حوزه کارى خود مى کنند و خواسته و نا خواسته زمينه آموزش و آگاهى همکاران و هم فکران خود را فراهم مى آورند. ظهور و توسعه هزاران سايت و وبلاگ فارسى زبان صرف نظر از کيفيت ظرف چند سال اخير حکايت از تحولى اساسى در ديدگاه مردم و به موضوع اطلاعات و اطلاع رسانى دارد. در سالهايى نه چندان دور که اينترنت به تازگى در کشور ما رسوخ کرده بود.
استفاده از آن به غير از هزينه هاى بالا بسيار محدود و در اختيار اشخاص و ارگان هاى خاصى بود اما اين روزها توجه عمومى و دولتى به موضوع توسعه اينترنت به حدى است که برنامه هاى زيادى براى آموزش آن از سنين پايين در حال پياده سازى است. ضمن اينکه با پيشرفت هاى کمى و کيفى در زمينه سرويس هاى اينترنتى روز به روز امکانات بهتر با هزينه هاى کمترى قابل استفاده مى گردد.
بحث توسعه اينترنت روستاها به عنوان کانون بزرگى از جمعيت کشور که همواره به دلايل گوناگون از جريان هاى توسعه امکانات و ابزار اطلاع رسانى و در نتيجه از اطلاعات عقب بوده اند بارقه هايى از اميد براى سرعت گرفتن و سامان يافتن اين عرصه در زمينه دستيابى به سطح دانش مطلوب ايجاد کرده است با اين ديدگاه مى توان به جبران عقب ماندگى ها و رسيدن به تعادل اطلاعاتى حذف طبقات اطلاعاتى ميان اقشار شهرى و روستايى همت گماشت.
ادامه دارد…
