گزارش نخستين نشست تخصصى – علمى بررسى تدارک مشارکت ايران در دومين مرحله اجلاس جهانى جامعه اطلاعاتى
ایران و جامعه اطلاعاتی – نخستين نشست تخصصى – علمى بررسى تدارک مشارکت ايران در دومين مرحله «اجلاس جهانى سران در باره جامعه اطلاعاتى» که سال آينده در تونس تشکيل مىشود، از سوى مرکز پژوهش هاى ارتباطات برگزار شد.
در اين نشست که سه شنبه همين هفته در دانشکده علوم اجتماعى دانشگاه علامه طباطبايى برگزار شد، علاوه بر دبير شوراى عالى اطلاع رسانى، رئيس سازمان ملى جوانان، مدير و اعضاى هيات علمى مرکز پژوهش هاى ارتباطات، استادان دانشگاههاى علامه طباطبايى، تهران، صنعتى شريف، امام صادق (ع) و برخى اعضاى حاضر در نشست ژنو (نشست قبلى سران در آذرماه 82) نيز حضور داشتند.
در ابتداى اين جلسه، دکتر محمد مهدى فرقانى، رئيس دانشکدههاى علوم اجتماعى و علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبايى ضمن خيرمقدم به حاضران و تشکر از مرکز پژوهشهاى ارتباطات به خاطر برگزارى اين نشست، اظهار اميدوارى کرد با بهرهگيرى ازمباحث اين نشستها، ايران بتواند حضور جدى و بهتى نسبت به اجلاس ژنو، در تونس داشته باشد.
سپس حسين ابراهيم آبادى، مدير مرکز پژوهشهاى ارتباطات به تشريح سياستها و برنامههاى اين مرکزدر ارتباط با جامعه اطلاعاتى پرداخت.
وى مسائل مرتبط با جامعه اطلاعاتى را داراى دو سطح بحث نظرى و عملى دانست و گفت: « بحثهاى نظرى پيرامون مختصات جامعه اطلاعاتى آرام آرام در جريان است، اما در بحث بهرهگيرى عملى جامعه، به ويژه جامعه علمى کشور، از امکانات فناورىهاى اطلاعات و ارتباطات، خلاء جدى وجود دارد و جاى کار بسيار است و ايد تلاش کنيم که شکاف بين نظر و عمل در اين عرصه کاهش يابد.»
مدير مرکز پژوهش هاى ارتباطات، به تلاشهاى اين مرکز براى کاستن اين شکاف اشاره کرد و گفت: «بخشى از تلاش ما در مرکز اين است که با ارائه اطلاعات ، انجام پژوهشها و برنامهريزى به زبان مشترکى بين برنامهريزان کلان، مجريان و انديشمندان اين حوزه دست يابيم. به همين دليل مىکوشيم در چند ماه آينده با برگزارى اين نشست و انتشار نشريات و کتاب، هر دو عرصه نظرى و عملى را مورد توجه قرار دهيم.»
آن گاه دکتر کاظم معتمدنژاد به بيان پيشينه فعاليتها و مطالعات انجام شده در کشورمان پيرامون جامعه اطلاعاتى و نيز حضور تخصصان کشورمان در اجلاسهاى جهانى مرتبط با موضوع پرداخت.
وى گفت: «از چهار سال پيش مطالعاتى را در باره جامعه اطلاعاتى آغاز کرديم. در کنفرانس عمومى يونسکو و در ديدار با معاون وقت مدير کل يونسکو در امور ارتباطات، توانستيم موافقت اين سازمان را براى برگزارى نخستين سمينار ميان منطقه اى کشورهاى آسياى مرکزى و غربى و جامعه اطلاعاتى در ايران جلب کنيم. اين سمينار با تلاشهاى فراوانى که صورت گرفت به خوبى برگزار شد، اما متأسفانه آن گونه که انتظار مىرفت مباحث مطرح در آن مورد توجه کافى مسؤولان قرار نگرفت.»
رئيس شوراى پژوهش مرکز پژوهش هاى ارتباطات افزود: «در آذر 81 نز سمينار ديگرى تحت عنوان ايران و جامعه اطلاعاتى در سال 1400 هجرى شمسى و در شهريور سال 1382 هم دومين سمينار ميان منطقه اى کشورهاى آسياى مرکزى – غربى و جامعه اطلاعاتى را برگزار کرديم که کوشش اصلى آن معطوف به مشارکت فعالانه تر ايران در اجلاس جهانى ژنو بود.»
دکتر معتمدنژاد سپس به کوششهاى کميته ملى تدارک مشارکت ايران در اجلاس جهانى سران در باره جامعه اطلاعاتى پرداخت و بهويژه تلاشهاى مهندس جهانگرد، دبير شوراى عالى اطلاعرسانى، را در اين زمينه يادآور شد. وى در اين باره گفت: « در همکارى با مهندس جهانگرد، و در نتيجه تعاملى که با کشورهاى روسيه، هند، چين، بنگلادش، پاکستان، مالزى و اندونزى داشتيم کشورهاى آسيايى توانستنند در اجلاس ژنو تاثير مناسبى بر دو متن اعلاميه اصول و برنامه عمل اجلاس جهانى داشته باشند.» به گفته دکتر معتمدنژاد «اما کارها از اجلاس ژنو به بعد معلق مانده است. ما بارها گلايههاىمان را مطرح کردهايم. در ژنو با وجود توان کمى و کيفى هيات ايرانى نتوانستيم حضور مناسبى داشته باشيم. حتى از يک ميز براى ارائه اطلاعات پيرامون جايگاه ايران در جامعه اطلاعاتى محروم بوديم. در بازگشت چون تا حدودى از همکارى هاى دولت نااميد شده بوديم به فکر تاسيس انجمن ايرانى مطالعات و تحقيقات جامعه اطلاعاتى افتاديم که خوشبختانه مقدمات ار فراهم شده است و اميدواريم با فعاليتهاى اين انجمن حضور بهترى در اجلاس تونس داشته باشيم.»
دکتر معتمدنژاد همچنين بر ضرورت انجام تحقيقات و آينده نگرى علمى براى حضور در جامعه اطلاعاتى تأکيد کرد و انجام اين پژوهش ها را نيازمند کمک و پشتيبانى نهادهاى مختلف دانست. به اعتقاد وى تنها از طريق پژوهش و توجه به نتايج آن است که مى توان به سياستگذارى غير سليقهاى دست يافت.
در ادامه دکتر عباس حرى، استاد دانشگاه تهران، پيرامون راههايى براى مشارکت بهينه در دومين مرحله اجلاس جهانى سران سخن گفت. به گفته دکتر حرى براى مشارکت در اين نوع اجلاس ها سه هدف مى توان در نظر گرفت:
اول اين که ببينيم ديگران براى نزديک شده به جامعه اطلاعاتى چه کرده اند؛
دوم دريافتن اينکه چگونه و با بهره گيرى از چه تدابيرى به اين نقطه رسيده اند؛
سوم آنکه ما بايد چه کنيم تا از نقطه اى که هم اکنون در آن قرار داريم گامى فراتر براى رسيدن به جامعه اطلاعاتى برداريم.
وى مطالعه و بررسى بولتنها، اطلاعيهها و جزوات ديگر کشورها و نيز مشاهده حضورى و ملاقاتها را براى رسيدن به دو هدف اول ضرورى دانست و برنامهريزى درست و دقيق را لازمه گام سوم دانست.
عضو مؤسس انجمن ايرانى مطالعات و تحقيقات جامعه اطلاعاتى برگزارى نمايشگاه، نشستها و استفاده از رسانهها را براى اطلاعرسانى درباره اقدامات کشورمان لازم دانست و خواستار برنامهريزى جدى در اين زمينه شد. وى بر لزوم آماده سازى جوانان براى حضور مؤثرتر در اجلاس تونس نيز تأکيد کرد.
دکتر رحيم عبادى، رئيس سازمان ملى جوانان نيز به نقش جوانان درجامعه اطلاعاتى و با اشاره به حضور اعضاى نه سازمان غيردولتى جوانان در اجلاس ژنو از تشکيل شبکه تخصص IT توسط سازمانهاى غيردولتى خبر داد. وى در اين باره گفت: «جوانان بعد از بازگشت از اجلاس ژنو توانستهاند با مشارکت هشتاد سازمان غيردولتى فعال در حوزه جوانان يک شبکه تخصصى IT راهاندازى کنند و هماکنون نيز خودشان را براى اجلاس تونس آماده مىکنند.»
عبادى افزود: «براى تحکيم زيرساختهاى حضور در جامعه اطلاعاتى، برنامه ملى نحوه ورود جوانان را به جامعه اطلاعاتى تهيه کردهايم. مهمترين راهبردمان را نيز براى اجلاس تونس توانمندسازى جوانان و آموزش ارتقاى مهارتهاى آنان قرار دادهايم. به اعتقاد ما جوانان مهمترين توليد کننده و مصرفکننده جامعه اطلاعاتى هستند.» به اعتقاد دکتر عبادى اگر از توانمندسازى جوانان براى ورود و حضور در جامعه اطلاعاتى غفلت بورزيم آنان قربانيان اصلى اين جامعه خواهند شد.»
رئيس سازمان ملى جوانان آمادگى سازمان متبوعش را براى سفارش و مشارکت در طرحهاى پژوهش و مطالعاتى در ارتباط با جامعه اطلاعاتى اعلام کرد.
در ادامه نشست دکتر يحيى تابش، رئس مرکز محاسبات دانشگاه صنعتى شريف، به بحث پيرامون نقش سازمانهاى تخصصى غيردولتى دراين اجلاس پرداخت.
وى با اين توضيح که حاضران در اين اجلاس شامل سه بخش: دولتها، بخش خصوصى و سازمانهاى غيردولتى هستند، نقش اساسى سازمانهاى غيردولتى را در سه حوزه فرهنگسازى، کوششهاى علمى – تخصصى و الگوسازى براى ايجاد زمينههاى توسعه در مناطق محروم مورد توجه قرار داد و گفت: «مىتوانيم توسط سازمانهاى غيردولتى فعاليتهاى نمونهاى داشته باشيم و دستاوردهاى آن را در اجلاس تونس ارائه کنيم.
دکتر تابش در بحث خود به توضيح شاخص آمادگى شبکهاى پرداخت و در اين باره گفت: «شاخص آمادگى شبکهاى، توانايى و درجه آمادگى يک جامعه در درون خود براى مشارکت در دنياى شبکهاى شده است که با پارامترهاى محيطى و پيرامونى، آمادگى و کاربردها سنجيده مىشود. بر اين اساس شاخص آمادگى شبکهاى 102 کشور بررسى شده است که متأسفانه ايران جزء آنها نيست.»
وى نبود آمارهاى لازم و ناتوانى در جمعآورى اطلاعات مورد نياز در باره ايران را علت اصلى غيبت کشورمان در اين گزارش دانست.
مهندس نصرالله جهانگرد دبيرشوراى عالى اطلاعرسانى کشور نيز در تشريح برنامههاى کميته ملى مشاکت ايران در دومين مرحله اجلاس جهانى سران در باره جامعه اطلاعاتى گفت: «در يک اقدام اجرايى بخشى از مجموعه گزارش عملکردمان را در ژنو منتشر کردهايم که بيشتر جنبه اسنادى دارد. بقيه اين گزارش نيز در آينده نزديک منتشر خواهد شد. کار ديگر ما تدوين مجموعه يادداشتهاى حاضران در اجلاس ژنو است که در قالب يک کتاب به چاپ خواهد رسيد.»
وى افزود: «ما به عنوان دولت و بر اساس دو سند اصلى اجلاس ژنو، يعنى اعلاميه اصول و برنامه عمل، ملزم هستيم که گزارش ملى عملکرد خود را در انجام تعهداتمان تهيه کنيم. به همين منظور در حال تهيه و گردآورى اطلاعات کمى و آمار دقيق از فعاليتها انجام شده در کشورمان در حوزه جامعه اطلاعاتى هستيم. اميدواريم نسخه اول اين گزارش، بهعنوان اولين سند ملى در خصوص فناورى اطلاعات کشور، به زودى منتشر شود.»
وى در مورد اقدامات تدارکى براى حضور در اجلاس تونس گفت: «در يک اقدام جديد يک گروه دوستى با رئيس اجلاس تشکيل شده است و ما نيز در صدد عضويت در اين گروه هستيم. در عين حال با موافقت رئيسجمهور قرار است کميسيون ملى تدارک حضور با عضويت بخشهاى دولتى، غيردولتى و علمى و تخصصى تشکيل شود که در حال فراهم کردن مقدمات آن هستيم.»
جهانگرد در سخنان خود بر ضرورت توجه خاص به حوزه نظرى و شناختى جامعه اطلاعاتى به ويژه در ابعاد اجتماعى، فرهنگى و فلسفى تأکيد کرد و گفت بايد با انجام مطالعات تطبيقى از تجربه کشورهاى ديگر دراين زمينه استفاده کنيم.
مهندس پازرى، مشاور دبير شوراى عالى اطلاعرسانى نيز در توضيحى پيرامون کميسيون ملى تدارک حضور گفت: «براى تحقق اين امر زيرگروههاى کارى، در انطباق با سرفصلهاى برنامه عمل، پيشبينى شدهاند و افراد مختلفى در آن حضور خواهند داشت. »
يونس شکرخواه، عضو هيأت علمى مرکز پژوهشهاى ارتباطات نيز ضمن تأييد تلاش براى حضور موفق در اجلاس تونس تأکيد کرد: «ژنو و تونس دو ايستگاه براى توجه به جامعه اطلاعاتى هستند و نبايد اين گونه بينديشيم که صرفا با شرکت دراين ونه اجلاسها، مسائل ما در باره جامعه اطلاعاتى حل مىشوند.
به اعتقاد دکتر شکرخواه متخصصان و مسؤولان کشورمان بايد به مراتب فراتر از ژنو و تونس به موضوع جامعه اطلاعاتى بينديشند و و در گام اول ضرورت دارد که «حوزههاى تغيير» که وجوه گوناگون حيات اجتماعى را در برگرفتهاند شناسايى کنند.
وى به ويژه خواستار توجه به محيط اجتماعى و بستر حقوقى تحولات شد و اين امر را مستلزم انجام پژوهشهاى دقيق کاربردى دانست.
دکتر شکرخواه براى روشن شدن بحث خود از اين مثال گويا استفاده کرد که در مباحث جامعه اطلاعاتى مقصود از ريرساختها ديگر توجه صرف به کميتهاى فنى نيست. بله هماکنون وقتى سازمان غيردولتى از زيرساختهاى فناورىهاى ارتباطات و اطلاعات سخن مىگويند دقيقا به موضوع حقوق بشر نيز توجه دارند. به همين دليل هم ما شاهد پديد آمدن مدلهاى متکثر و در عين حال همگرا در گفتمان امروزين جامعه اطلاعاتى هستيم.
وى همچنين با اشاره به بيانيه هزاه گفت بايد مشخص شود که اکنون با گذشت چهار سال از آن اجلاس به چه ميزان به اهداف بيانيه نزديک شدهايم. شکرخواه در سخنان خود همچنين توجه داد که براى پاسخ دادن به اين نيازها شايد حتى لازم باشد که شوراى عالى اطلاعرسانى به يک وزارتخانه ارتقاء يابد.
پس از سخنان شکرخواه، نصرالله جهانگرد به ضرورت تعامل بينالمللى کشورها در روند توسعه اشاره کرد. وى گفت که فقدان اين تعامل و احساس خودبسندگى در کشورمان آفت توسعه ايران شده است. متأسفانه مشکل بزرگ کشور ما اين است که به ضرورت همکارى و تعامل با ديگران توجه کافى نمىکنيم. همين ضعف باعث بىنتيجه ماندن تصميمات و برنامهريزىها در کشورمان شده است. به اعتقاد دبير شوراى عالى اطلاعرسانى لازم است بحث و بررسى بيشترى در باره ادبيات عصر مشارکت و همکارى در کشورمان صورت بگيرد.
در پى اين درخواست دبير شوراى عالى اطلاعرسانى، دکتر معتمدنژاد اظهار اميدوارى کرد که نشست دوم مرکز پژوهشهاى ارتباطات در شهريور ماه ه پيشنهاد جهانگرد اختصاص يابد.
حسن نمکدوست تهرانى، عضو هيأت علمى مرکز پژوهشهاى ارتباطات نيز با بيان اينکه او نيز مسائل ورود به جامعه اطلاعاتى را معطوف يا محدود به شرکت در دو مرحله اجلاس جهانى سران نمىداند گفت که به اعتقاد وى موضوع اصلى در جامعه اطلاعاتى، «اطلاعات» و فرايندهاى توليد، پردازش، دسترسى و مصرف آن است. وى افزود: «بايد ببينيم که در جامعه خود با اطلاعات چه رفتارى داريم. آيا همچنان بر اين باوريم که اطلاعات چيزى است که بايد در جايى از چشم مردم مخفى نگاه داشته شود و يا اينکه آن را در اختيار مردم قرار مىدهيم.»وى راززدايى از اطلاعات را در کشورمان يک از مهمترين رويکردها براى نزديک شدن به جامعه اطلاعاتى دانست.
نمکدوست با اشاره به لزوم ارائه کارنامه دولتها در اجلاس تونس بر اساس تعهداتشان در «برنامه عمل» گفت: «در اجلاس تونس بايد گزارش دهيم که چه رفتارى با وسائل ارتباط جمعى بهويژه با مطبوعات داشتهايم و به نظرم کارنامه رفتارمان با مطبوعات کارنامه خوبى نيست.»
وى با اشاره به فراز ديگرى از برنامه عمل اجلاس که در آن به بحث دسترسى آزاد افراد به اطلاعات اشاره دارد، به لايحه آزادى اطلاعات که از سوى دولت تدوين شده اشاره کرد و در باره آن گفت: «نيمه اول اين لايحه در بردارنده نکات اصلى هست اما متأسفانه در نيمه دوم اين لايحه چند موضوع اصلى مغفول مانده است. براى مثال يکى از معيارها در قوانين حق دسترسى آن است که اگر شهروندان از دسترسى به اطلاعات دولتى محروم شدند بتوانند به مرجعى مستقل و غيردولتى شکايت کنند در حالى که در لايحه پيشنهادى نهادى دولتى و سپس ديوان عدالت ادارى مسؤول رسيدگى به شکايت شده است»
وى بر لزوم کمک متخصصان و کارشناسان ارتباطات به دولت براى ساماندهى اين لايحه از سوى تأکيد کرد و گفت: «مىتوان به دولت پيشنهاد داد اگر نگران به سرانجام نرسيدن اين لايحه در قوه مقننه است، در پيکره خودش و در نهادهاى زيرمجموعه قوه مجريه آن را اجرا کند. در اين صورت حتى اگر از ايران هيأتى دو نفره بدون آمار، بروشور و کتاب در اجلاس تونس شرکت کند مىتوانيم بگوييم که گام عملى مهمى به سوى جامعه اطلاعاتى برداشتهايم.»
در ادامه اين نشست دکتر مهدى محسنيان راد و حسامالدين آشنا از استادان دانشگاه امام صادق (ع) به طرح نظرات و ديدگاههاى خود پرداختند.
دکتر مهدى محسنيان راد دستاورد مهم حضور در اجلاس تونس را هشدار به دولتهاى جهان سوم از طرف جمع معتبرى چون سران جهان، در باره ضرورت تغيير در نگاه به اطلاعات دانست و گفت: «نگاه به اطلاعات و فرايندهاى مرتبط با آن نشان مىدهد که جامعه ايران يک عقبماندگى سهمگين فرهنگى در حوزه ارتباطات دارد. اين در شرايطى است که پردازش و جريان آزاد اطلاعات بسيار فراگير و گسترده شده است.»
دکتر محسنيان تأکيد کرد که هر پنج پژوهشى که وى در سالهاى پس از انقلاب انجام داده به روشنى نشان مىدهند که دولت ايران در مورد درجه آزادى جريان پيام در 25 سال گذشته بسيار متلاطم و سردرگم رفتار کرده است. و اين سردرگمى در شرايطى که تحولات بسيار سريع رخ مىدهند به مراتب آسيبزاتر بوده است.
دکتر حسامالدين آشنا هم در اين نشست آمادگى دانشگاه امام صادق را براى مشارکت و کمک به طرحهاى تکفا، مرکز پژوهشهاى ارتباطات و گروه تدارک ملى حضور ايران در اجلاس جهانى سران در باره جامعه اطلااتى اعلام کرد. وى همچنين با توضيح در باره «برنامه ملى جهانى شدن» اعلام کرد که امکان کمک به طرحهاى پژوهشى در زمينه جامعه اطلاعاتى و نيز مسائل پيرامون جهانى شدن وجود دارد.
وى در پايان سخنان خود از آنچه شيفتگى، شيدايى و حتى «دستپاچگى» در باره جامعه اطلاعاتى است ابراز نگرانى کرد.
دکتر معتمدنژاد در توضيحات خود در باره اين بخش از سخنان دکتر آشنا تأکيد کرد: «ما گرفتار شيفتگى در باره جامعه اطلاعاتى نشدهايم. به کار بردن عباراتى همچون ما و جامعه اطلاعاتى و يا ايران و جامعه اطلاعاتى نشان مىدهد که با احتياط نسبت به موضوع جامعه اطلاعاتى رفتار مىکنيم. همچنانکه در حال انتشار کتابى با عنوان جهانى سازى جامعه اطلاعاتى هستيم. بنابراين ديدگاههاى انتقادى در اين حوزه به اعتبار خود باقى است و مطمئنا طورى عمل خواهيم کرد که نه تنها مصالح و منافع ايران بلکه منافع همه کشورهاى جهان سوم لحاظ شود.»
دکتر محمد مهدى فرقانى نيز با اشاره به اينکه بحثهاى تخصصى و کارشناسى گرچه در جاى خود لازم و مفيد است، ولى رويکرد دانشگاهيان معمولا آرمانگرايانه است گفت: «مشکلات ما براى ورود به جامعه اطلاعاتى ساختارىتر از آن است که به سادگى بتوان در مباحث تخصصى براى آنها راهحلى ارائه نمود.» به اعتقاد دکتر فرقانى مادام که بر اين مشکلات ساختارى فائق نيامدهايم در باره فايدهمندى حضور در اجلاسهايى همچون اجلاس ژنو و تونس ترديد جدى وجود دارد.
احمد ميرعابدينى پژوهشگر علوم ارتباطات، برگزارى جلسههاى عملى و کارشناسى در حوزه جامعه اطلاعاتى را نه تنها مفيد، بلکه لازم دانست و گفت: «درست است که ما چيزى براى عرضه نداريم، ولى شرکت در اين گونه مباحث و نيز اجلاسهاى جهانى باعث آشنايى و شناخت بهتر ما از دنيا مىشود و ما را ملزم مىکند که ببينيم در دنيا چه مىگذرد.» به اعتقاد ميرعابدينى مهم آن است که بدانيم جريان جهانى سازى چگونه موجب تحولات و تغييرات در سطوح جهانى و در سطح ملى مىشود.
دکتر داود زارعيان مدير کل روابط عمومى مخابرات در سخنان خود گزارشى از تأمين نيازهاى پايهاى در ارتباطات دور کشور اشاره کرد واز اتصال 10 هزار روستا به شبکه اينترنت در سال جارى خبر داد. وى همچنين گفت تا پايان امسال 900 شهر کشور به شبکه اينترنت متصل خواهند شد.
زارعيان آمادگى روابط عمومى مخابرات را براى ميزبانى نشستهاى علمى – تخصصى مرکز پژوهشهاى ارتباطات اعلام کرد.
دکتر رحمان سعيدى، عضو هيأت علمى دانشکده علوم اجتماعى دانشگاه علامه طباطبايى، موفقيت فعاليتهاى کوتاه و بلندمدت مرتبط با جامعه اطلاعاتى و حضور در اجلاسهاى جهانى را نيازمند فرايند مستمر تحقيق و پژوهش دانست و تأکد کرد که بايد ميان مسائل سختافزارى و نرمافزارى اين عرصه توازن برقرار شود.
دکتر رضا نقيبالسادات ديگر عضو هيأت علمى اين دانشکده نيز در سخنان خود خواستار تشکيل شوراى همانديشى با حضور تمام دستگاههاى ادارى و اجرايى کشور براى حضور مؤثرتر در اجلاس جامعه اطلاعاتى شد.
دکتر مهدخت بروجردى، مديرکل روابط عمومى وزارت علوم، تحقيقات و فناورى ضمن ابراز اميدوارى براى حضور مؤثر ايران در اجلاس تونس به سياستهاى اين وزارتخانه در استفاده از فناورىهاى اطلاعات و ارتباطات و آموزش الکترونى اشاره کرد و گفت دانشگاه شيراز و دانشگاه اميرکبير از مهر امسال اقدام به پذيرش دانشجو در دانشگاه مجازى خواهند کرد. وى با اعلام اينکه پيشبينى شده است تا ظرفيت دانشگاههاى مجازى کشور به 300 هزار دانشجو برسد ابراز اميدوارى کرد تا در سال آينده و قبل از برگزارى اجلاس تونس گزاش کاملى از پيشرفت در اين حوزه را ارائه دهد.
حسين ابراهيم آبادى در جمعبندى از مباحث اين نشست تأکيد کرد که بايد ضمن اشراف به نقاط ضعف، به نقاط قوت و موفقيتها هم توجه کافى داشت. وى پيشنهاد کرد که کميته علمى – اجرايى اجلاس تونس هرچه زودتر شکل بگيرد و از هم اکنون مقدمات برگزارى اجلاسى منطقهاى در آستانه اجلاس تونس فراهم شود. او اظهار اميدوارى کرد که برگزارى اين سمينار مدماتى به صدور بيانيهاى تأثيرگذار بر روند اجلاس تونس بينجامد.
حسينآبادى با تأکيد بر ضرورت انجام مطالعات توصيفى، انجام اينگونه مطالعات را براى شناخت موقعيت کشورمان در سپهر اطلاعات و ارتباطات و ارائه هر گونه راهحلى براى مشکلات موجود ضرورى دانست.