دنیای اقتصاد – اخيرا شوخى‌ها و كلك‌هاى اينترنتى، روزنامه‌نگاران فعال در فضاى مجازى را تا حدودى كلافه كرده است. نمونه آن، اتفاقى است كه چند روز قبل براى يكى از روزنامه‌نگاران افتاد. اين روزنامه نگار با تكيه بر يك مصاحبه از طريق ايميل، گزارشى را تنظيم كرد كه بعد‌ها اين مصاحبه تقريبا تقلبى با شخص غير واقعى باعث دردسر وى شد. در مطلب زير راهكارهاى استفاده از مصاحبه از طريق اى ميل يا مسنجر در گزارشگرى و چگونگى مقابله با كلك‌ها و حقه‌هاى رايج بررسى شده است.
مصاحبه از طريق ايميل و مسنجر در كنار معايب، فايده و مزايايى هم دارد.
– احتياجى به اين نيست كه ساعت‌ها گوشى تلفن را براى تماس نگه داشت، در واقع مصاحبه‌هاى اينترنتى نقش زيادى در صرفه‌جويى زمان دارند.
– در مصاحبه‌هايى اين‌گونه، مى‌توان فهرست كامل و دقيقى از سوال‌هايى كه در ذهن وجود دارد، به علاوه مقدمه و توضيحات لازم، تهيه و براى مصاحبه شونده ارسال كرد. از طرف ديگر، معمولا در پاسخ به اين سوال‌ها، فايل‌هاى كاملى از اطلاعات به صورت متن‌هاى تايپ شده دريافت مى‌شود كه گزارشگر مى‌تواند با دستكارى‌هاى ساده روى مطلب، حذف و جابه‌جايى پاسخ‌ها در جاى دلخواه يا ضافه كردن محتواى مورد نظر، گزارش نهايى را تهيه كند.
– در صورت تكذيب يا رد مطلب از سوى مصاحبه شونده، مدرك قابل قبول و مستندى براى تاييد وجود دارد كه مى‌توان به آن استناد كرد.
– به مصاحبه شونده براى دسته بندى و پاسخگويى به سوال‌ها به طور كامل فرصت كافى داده خواهد شد.
– اين نوع مصاحبه براى دسترسى به افرادى كه در نقاط مختلف و دور از لحاظ جغرافيايى قرار دارند، مناسب و به صرفه است. افرادى هستند كه گرچه به زبان انگليسى خوب صحبت نمى‌كنند اما نگارش انگليسى آنها بهتر از صحبت كردن است. اين نوع مصاحبه‌هاى مكتوب براى اين افراد آسان تر است.
اما در كنار اين زايا، معايبى هم در مصاحبه اينترنتى وجود دارد:
– گزارشگر نمى‌داند چه كسى به سوال‌هايش پاسخ مى‌دهد. ممكن است سوال‌ها توسط مشاوران يا كارشناسان روابط عمومى تكميل شده باشد يا بدتر از آن، شخص غريبه‌اى وانمود كند كه مصاحبه شونده به سوال‌ها پاسخ مى‌دهد.
– امكان طرح سوال‌هاى فورى كه هنگام توضيحات مصاحبه شونده به ذهن مى‌آيد، وجود ندارد. يا مثلا در صورت مبهم بودن پاسخ‌ها نمىتوان در باره آن سوال كرد.
– به دليل دورى و فاصله ميان مصاحبه كننده و مصاحبه شونده، گاهى به سوال‌ها به سرعت و بى دقت پاسخ داده مى‌شود كه ممكن است براى گزارشگر فايده‌اى نداشته باشد.
– در اين نوع مصاحبه‌ها نمىتوان عكس‌العمل مصاحبه شونده را از نزديك مشاهده كرد. در صورتى كه در مصاحبه‌هاى رو در رو عكس‌العمل مخاطب هنگام طرح سوال‌ها، دستپاچه شدن، تلاش براى جواب دادن به سوال‌هاى دشوار و ساير حركات و حتى نگاه‌هاى مصاحبه شونده، گزارشگر را در تهيه مطلب يارى مى‌كند اما در مصاحبه‌هاى اينترنتى روزنامه نگار تنها پاسخ نهايى و كتبى مخاطب را دريافت مى‌كند.
– مصاحبه از طريق شبكه وب، گرچه ممكن است به مصاحبه كننده در تهيه مطلب كمك بسيار كند اما قطعا يك مصاحبه چالشى و افشا كننده نخواهد بود.
موارد احتياطى و هشدارهايى كه بايد هنگام مصاحبه در نظر داشت:
– ايميل ممكن است براى هميشه در فضاى مجازى وب باقى بماند. گرچه يك بار ارسال مى‌شود اما امكان «فوروارد» آن براى افراد بى‌شمار و غريبه وجود دارد. بنابر اين بايد با دقت از آن مراقبت كرد.
– به دقت منبع اطلاعاتى يا همان مصاحبه شونده را شناسايى كنيد و از هويت او مطلع شويد. ممكن است اى‌ميل شخص مورد نظرجعلى باشد. به طور كلى دقت و رعايت نكات حرفه‌اى و ايمنى در اين گونه مصاحبه‌ها بسيار ضرورى است. در هفته‌هاى گذشته، وب سايت نشريه «دنياى كامپيوتر» گزارشى منتشر كرد كه در آن ادعا شده بود يك گروه راديكال اسلامى، عامل انتشار كرم يارانه‌اى «اسلمر» است كه به رايانه‌هاى زيادى در جهان حمله كرده. اما روز بعد اين گزارش را تكذيب كردند، در حالى كه مشخص شد يك روزنامه نگار از طريق اينترنت گزارشگر اين رويداد را فريب داده است.
»دن ورتون»، گزارش خود را بر اساس يك مصاحبه اينترنتى با شخصى به نام «ابو مجاهد» تنظيم كرده بود. ابومجاهد در اين مصاحبه خود را يكى از اعضاى جنبش حركت پاكستان معرفى كرده بود.اما در واقع او كسى نبود جز «برايان مك ويليامز» روزنامه نگار بدون مرز 43 ساله و نويسنده «سالن دات كام».مك ويليامز بعد از اين اتفاق ادعا كرد كه براى دادن يك درس عبرت به ورتون اين اقدام را انجام داده است تا او بداند نمىتوان بدون مدرك معتبر تنها به يك مصاحبه اينترنتى استناد كرد.به طور كلى امروز، مصاحبه‌هاى اينترنتى به روش رايجى در تهيه گزارش و اطلاعات رسانه‌ها، چه سايبر و چه سنتى تبديل شده است. اما در كنار آن بايد مواظب افرادى كه به دنبال آزارهاى اينترنتى و ايجاد مزاحمت هستند، بود.
منبع : پوينتر
