نام نویسنده: محمدرضا نوروزپور*
جام جم آنلاين – تصميم اخير شبكه تلويزيونى بى بى سى براى اعزام نيروهاى مسلح به همراه خبرنگاران خود در مناطق بحرانى ; به منظور حفظ حان آنها ، ترديد هايى را در مورد تغيير نگرش اين شبكه به پديده « خبرنگاران همراه» فراهم آورده است.
از آغاز جنگ عراق و پيدايش پديده «روزنامه نگاران همراه» كه پنتاگون آن را به بهانه حفظ جان خبرنگاران مطرح كرد ، همواره اين ترديد در ميان خبرنگاران سازمان ها و شبكه هاى خبرى حاضر در اين منطقه بوده است كه حضور آنها در ميان جمع نظاميان و يا حضور نظاميان در جمع آنها امرى پسنديده است يا خير؟
برخى از روزنامه نگاران از همان ابتدا بودن در كنار نظاميان را بى كم و كاست پذيرفتند و برخى ديگر با آن به مخالفت برخاستند.
بى بى سى يكى از معدود شبكه هاى تلويزيونى بزرگ جهان بود كه از ابتدا اين طرح را رد كرد و خبرنگاران خود را به صورت مستقل به عراق اعزام كرد.
اما با تغيير مديريتى كه چند ماه پيش در اين شبكه پديد آمد گويى نگرش سياسى اين شبكه نيز به موضوعات خبرى در حال تغيير است.
اين شبكه چند روز پيش اعلام كرد از اين پس به همراه خبرنگارانى كه به مناطق خطرناك اعزام مى شوند نيروى نظامى اعزام مى كند تا از خبرنگاران محافظت نمايند.
به نوشته گاردين اين تصميم پيش از كشته شدن سيمون كامبرز فيلمبردار و زخمى شدن فرانك گاردنر ، خبرنگار اين شبكه اتخاذ شده است اما به نظر مى رسد حمله به اكيپ خبرى بى بى سى در عربستان سبب شد تا اين تصميم جدى و رسمى شود.
اگرچه سخنگوى بى بى سى مله به خبرنگاران بى بى سى در عربستان را در اتخاذ چنين تصميمى كم اثر دانست و گفت در صورتيكه اين حمله صورت نمى گرفت نيز اين تصميم اتخاذ مى شد مشهود است كه اين حمله در اعلام اين تصميم نقش مهمى داشته است.
اين سخنگو مى گويد:«ما از خيلى پيش به اين نتيجه رسيده بوديم كه فعاليت خبرنگاران ما در برخى از مناطق نياز به همراه بودن محافظ دارد».
او ناخواسته و با اشاره اى غير مستقيم به طرح خبرنگاران همراه پنتاگون ادامه مى دهد:«كارى كه تا كنون بى بى سى انجام نداده ; همراه ساختن خبرنگاران خود با نيروها نظامى غربى بوده است و اين موضوع هنوز در عراق مشاهده نشده است».
به گفته بى بى سى «شرايط موجود ، شبكه را واداشته است تا تصميمات جدى در اين مورد اتخاذ كند و با به كار گيرى روش هايى از جان خبرنگاران خود محافظت نمايد».
تصميم بى بى سى مبنى بر همراه ساختن نيروهاى نظامى با خبرنگاران در حاليست كه برخى از كارشناسان معتقدند اين كار اشتباهى بسيار فاحش و جبران ناپذير است.
از نگاه اين منتقدين همراه شدن نيروهاى مسلح با خبرنگاران بيشتر از اينكه آنها را از خطر برهاند ، از آنان يك هدف نظامى مى سازد.
گاردين در اين باره مى نويسد:«زمانيكه دسته اى از خبرنگاران در ميان حلقه امنيتى مردان نظامى مسلح به تهيه خبر بپردازند بيشتر شبيه همان نظامى ها مى شود تا خبرنگار».
بسيارى از خبرنگاران خارجى كهنه كار نيز بر اين باورند كه استفاده از نيروهاى نظامى براى حفاظت از خبرنگارانى كه در مناطق بحرانى مشغول كارند فاصله ميان يك ناظر بى طرف ( خبرنگار) و طرف درگير در جنگ (نظاميان) را از بين مى برد و سبب مى شود تا خبرنگاران در زمره نظاميان محسوب شوند.
از اين رو ريچارد سمبروك مدير كل خبر بى بى سى در باره اين طرح با احتياط بيشترى سخن مى گويد:«در صورت نهايى شدن ، تنها در شرايط بسيار خاص كه احتمال در خطر بودن خبرنگاران حس شود اجازه همراهى نيروهاى مسلح براى حفاظت از آنها صادر مى شود».
سمبروك كه مرد شماره يك خبر بى بى سى محسوب مى شود با اشاره به عراق مى گويد:«تا كنون هيچ يك از خبرنگاران بى بى سى در عراق داراى محافظ نبوده اند و از اين پس نيز با محافظ ، اقدام به تهيه خبر نخواهند كرد».
سمبروك از موضع فردى سخن مى گويد كه بايد اجازه همراه بودن يا نبودن نيروهاى حفاظتى با خبرنگاران بى بى سى را صادر كند.
در صورتيكه اين تصميم به امضاى وى نرسد همه چيز كان لم يكن است اما گاردين با استناد به سخنان وى مى نويسد:«احتمالاً مدير خبر بى بى سى تنها براى موارد بسيار حاد و حساس اجازه اين كار را خواهد داد».
از ابتداى جنگ عراق تا كنون 34 روزنامه نگار جان خود را از دست داده اند.
در اين ميان سهم بى بى سى متر از ساير شبكه ها و خبرگزارى ها نبوده است.اين شبكه يك فيلمبردار و يك مترجم خود را در دو سانحه مجزا از دست داد و شمار ديگرى از خبرنگاران خود را مجروح و زخمى از عراق بيرون كشيد.
جان سيمپسون ، خبرنگار معروف شبكه تلويزيونى بى بى سى كه خود در جريان يك بمباران «احمقانه نيروهاى آمريكايى» (به قول خودش) در عراق مجروح شد يكى از مخالفان سرسخت همراه شدن نيروهاى نظامى با خبرنگاران است.
او همچنين از مخالفان طرح روزنامه نگاران همراه پنتاگون در ابتداى جنگ بود.
وى مى گويد:«در هيچ شرايطى نبايد يك خبرنگار با يك نظامى مسلح ديده شود». اگرچه به نوشته گاردين اين اظهار نظر وى متعلق به زمانى است كه هنوز اين طرح جدى نشده بود و وى هنوز درباره تصميم جديد بى بى سى ابراز نظرى نكرده است ، نشان مى دهد كه اين طرح چندان هم خوشايند خبرنگاران نيست.
اين اظهار نظر صريح و قاطعانه متعلق به سخنرانى وى در نشست «جامعه رسانه اى» است كه در ماه آوريل گذشته برگذار شد.
وى در آنجا مى گويد:«من باور نمى كنم كه خبرنگاران و افرادى كه براى حفاظت از آنها در نظر گرفته شده اند مجبور به حمل اسلحه شوند».
او با اشاره به جدايى و فاصله زياد بين نظاميگرى و كار خبرى مى افزايد:«هفته پيش در بغداد بود كه بحثى پيرامون درستى حمل اسلحه توسط محافظان خدمه بى بى سى مطرح شد.
م به شدت مخالف اين بحث هستم ، من اصلاً دوست ندارم به خاطر اينكه خبرى تهيه كنم محافظانم كسى را به گلوله ببندند».
لذا از ديد سيمپسون تهيه خبر آنقدر ارزشمند نيست تا به خاطرش كسى كشته شود.
اين نگاه ، البته در مورد خود خبرنگاران فرق مى كند.
اين دسته از خبرنگاران معتقدند كه مرگ خودشان در راه تهيه خبر توجيه پذير و ارزشمند است اما اينكه ديگران در اين راه صدمه ببينند…؟
گاردين با استناد به مشاهدات عينى در جنگ عراق به نقد عملكرد ساير شبكه هاى تلويزيونى حاضر در اين كشور ، خصوصاً سى ان ان و فاكس نيوز مى پردازد.
اين روزنامه كه خو عملاً از مخالفين چنين طرحى است ، ا اشاره به نوع متفاوت تهيه خبر توسط آمريكائيها و البته با نگاهى انگليسى مى نويسد:«آمريكائيها اما چندان به اين موضوع اهميتى نمى دهند.سازمان ها و شبكه هايى خبرى چون سى ان ان و فاكس نيوز معمولاً از نظاميان مسلح بعنوان نيروهاى حفاظتى استفاده مى كنند و در يك نمونه نگهبانان خبرنگاران سى ان ان به سمت عده اى كه گويا قصد حمله به فيلمبردار سى ان ان را داشته اند آتش گشوده اند».
لذا از اين ديدگاه كه انگليسى ها روش روزنامه نگارى خود را شرافتمندانه تر از روش هاى معمول در ميان خبرنگاران آمريكايى مى دانند پذيرش اين موضوع كه سبب مى شود آنها نيز مانند آمريكائيها شوند كمى سخت ات.
از اينرو سازمانها و شبكه هاى خبرى ديگر انگليسى بلافاصله پس از اعلام اين خبر از سوى بى بى سى با آن به مخالفت برخواستند.
به طور مثال شبكه تلويزيونى ITN و شبكه تلويزيونى چنل فور انگليس اعلام كردند چنين تصميمى ندارند واين كار را به سلاح نمى دانند.
سخنگوى شبكه تلويزيونى ITN در عين حال براى فرار از اتهام بى توجهى نسبت به امنيت خبرنگاران گفت:«اين شبكه به طور مدام در حال بررسى راهكارهايى براى حفاظت از جان خبرنگاران خود در عراق است ام معتقد است كه روش حفاظت از آنها با استفاده از مردان مسلح كمكى به اين موضوع نمى كند».
ترى ليود خبرنگار شبكه تلويزيونى ITN اولين قربانى خبرى جنگ عراق بود ، همچنين فرد نراك فيلمبردار فرانسوى و حسين عثمان مترجم لبنانى اين شبكه نيز همراه با ليود مفقود شدند كه تا كنون هيچ اطلاعى از آنها در دست نيست.
