نام نویسنده: عليرضا خراسانى
متاسفانه هر چه به زمان شروع اجلاس جامعه اطلاعاتى در ژنو نزديک مى شويم ، حرفها و سايتهاى پرمدعا و ناعالمانه درباره آنچه قرار است اتفاق بيفتد ؛ ظاهر شده و اذهان عمومى را منحرف مى سازد.
حرافان بى عمل نيز که به جاى تصديق اقيانوس تکنيک ، دم از سراب تئورى مى زنند ، چهار نعل تازيده و خيال مى کنند قرار است در آنجا براى اينترنت لباس جامعه شناختى و ارتباطاتى بدوزند.
آنچه از تصميم ها بيرون مى آيد (سواى ظاهر تئوريک و گول زننده) کاملا فنى خواهد بود و اين چيزى است که بسيارى از شرکت کنندگان از آن کم اطلاعند. در طول عمر هر کس يا هر چيز لحظه هايى خاص پيش مى آيد که «شبکه اينترنت» نيز از آن مستثنى نيست.
نشست روزهاى دهم تا دوازدهم دسامبر در ژنو سوييس درباره جامعه اطلاعاتى يکى از آن لحظه هاى حساس است که پس از تعريف اين که اينترنت چه بوده و هست ، قرار است از اين موضوع که اينترنت چه خواهد بود نيز تعريفى جديد ارائه شود.
ملاقات جهانى درباره جامعه اطلاعاتى سازمان يافته شده توسط (ITU) رهبران 60کشور جهان را گردهم خواهد آورد تا به بحث درباره راهى که قرار است بدانجا برويم ، بپردازند. شايد اين واقعه کمى دير رخ مى دهد و دست کم بايد يکى دو سال پيش چنين ملاقاتى صورت مى گرفت اما حالا به همان اندازه دير شدن ، کارها و مسووليتها بزرگتر و دشوارتر شده که با دهها ديدگاه بعضا متفاوت شاهد مجادلات بزرگترى درباره جامعه اطلاعاتى در قرن بيست و يک خواهيم بود. مهمترين مساله در اين ميان بحث حاکميت بر اينترنت است ، به ديگر سخن اين که چه کسى يا چه سازمانى بايد بر اينترنت حکم براند؟ فراساختار حياتى Netها در کنار داعيه هاى حکومت بر ديگران از طريق اينترنت رقباى سرسختى را در کلکسيونى از کشورها و سازمانهاى بين المللى و غيردولتى کنار هم جمع کرده است.
امريکا به عنوان صاحب لب اينترنت در کنار اروپا و جامعه انگليسى زبان نظير استراليا، با کشورهايى مثل چين و هند و برزيل و تا حدودى افريقاى جنوبى از يک طرف و با سازمانهايى مانند ICANN و ITu در اين گود دست و پنجه نرم مى کنند. بقيه کشورهاى زبان بسته نيز در جناحى ديگر معتقدند هيبت اينترنت بايد در هيات (ITU) به عنوان سازمانى بين المللى حکمرانى شود. اين تصادم عقيده منجر به وقوع حوادث جالب توجه خواهد شد. نشست 12روزه در ماه سپتامبر و پيش کنفرانسى که در ماه نوامبر در اين باره صورت گرفت به مشاجرات بدون حصول نتيجه اى مثبت دامن زد. سطح ناسازگارى از روى اسناد به بحث گذاشته شده کاملا هويداست.
زمانى که موضوع اردار حاکميت اينترنت در آنجا مطرح شد اظهاراتى از دو طيف کاملا متناقض بروز کرد. طرح پيشنهادى که تا پيش از اجلاس اصلى تهيه شده و قرار است سال 2005 نمود يابد به شرح زير است :
1- ايجاد يک نماينده جهانى بعنوان مدير بين المللى بر منابع اينترنت بدون محدوديت روى پارامترهايى مانند سرورهاى اصلى اينترنت ، نام Domain و واگذارى هرگونه آدرس IP و پروتکل هاى مرتبط.
2- ايجاد مراحل اوليه بسوى ساخت سرورهاى اصلى اينترنت براساس منطقه هاى جغرافيايى خاص ، بدين معنى که به جاى تجمع سرورهاى اصلى اينترنت در يک جا ، بايد سرورهاى مذکور منطقه بندى شده و سپس استقرار يابند.
3- توسعه و آرايش دومين هاى اينترناسيونال و نام هاست هاى فراملى (Host names) سازگاز با آرشيتکت DNSهاى کنونى 4همکارى جهت اجرا و انجام استراتژيهاى مبتنى بر ساخت دومين هاى اينترناسيونال براساس کدهاى مشخص شده براى کشورها براساس ظرفيتهاى موجود کشورى و منطقه اى البته بسيار روشن است که اکثريت قاطع درباره گرفتن قدرت کنونى اينترنت از ICANN و دادن آن به ITU يکدل و يک راى هستند. البته در متن پيشنهادى آمده است که بخش خصوصى (منظور ICANN) مى تواند بصورت مشاور بصورت شرکت خصوصى همچنان به همکارى خود ادامه دهد تا بتدريج حوزه نفوذش کاهش يافته و قدرت اصلى به دست ITU بيفتد. منهاى اين گارد گرفتن هاى قبل از وارد گود شدن اصل ماجرا را همه قبول دارند که کنفرانس ژنو به دو رهيافت بزرگ فکر مى کند، رهيافت فنى و رهيافت سياستگذارى کلان بر اينترنت.
همگان قبول دارند که نه ITU و نه سازمان ديگرى به اندازه ICANN در بعد فنى با توجه به تجربيات گسترده ، نمى تواند از پس مشکلات برآيد. اگر همين فردا ICANN همه چيز را تحويل دار و دسته ITU و حاکم جديد اينترنت بدهد آيا همه چيز نمى خوابد؟
اين سوالى است که خيلى ها در کنفرانس بدان فکر کرده و راهى مناسب را پيدا خواهند کرد. البته در طرح پيشنهادى هم با توجه به مضمون واژه ها اين تعبير به ذهن مى آيد که همچنان قدرت در دست کسى خواهد بود که بر رهيافت فنى مديريت خواهد کرد! بيم آن نيز مى رود که دامنه مشاجرات بالا گرفته و موافقت هاى اوليه بر سر آن نيز بى رنگ شود. گرى فاوليه از ITU به عنوان سخنگوى رئيس نشستهاى پيش از کنفرانس گفت روى 80درصد موضوعات موافقت اوليه صورت گرفته و قرار شد مشاجره ها در خود کنفرانس اصلى مطرح شده تا در سطح رهبران تصميمى در خور گرفته شود.
به گفته وى روى همه موضوعات صحبت شد ولى همگى دوباره به خانه اول بازگشتند که موضوع حاکميت بر اينترنت آيا کل ماجرا را به ناگهان تحت الشعاع قرار نخواهد داد؟!! اختلاف ميان ITUو ICANN چيز جديدى نيست اما کنفرانس ژنو مى تواند در ايجاد يا شکست لحظه اى حساس که در انتظار «شبکه اينترنت» است ؛ نقش مهمى بازى کند. ICANN واحدى شبه خود مختار از حکومت امريکاست (يک شرکت کاليفرنيايى خصوصى است که با تجمع کارشناسان بيزينس و فنى به دور خود در سال 1998بوجود آمد و در عرض چند سال بطور غيرارادى حاکم بلامنازع شد) اما International Telecommunications Union از 140سال پيش بوسيله کشورهاى جهان جهت استاندارد کردن و متعارف سازى ارتباطات تلگرامى بوجود آمد و بعدها هر نوع ارتباطات از راه دور را در خود جا کرد. استدلال اين بود که بهتر است ITU همچنان که سالها مسووليت فراساختارهاى ارتباطاتى را بر عهده گرفته اينترنت را نيز در اختيار بگيرد.
افزايش رايانه هاى جهانى و شبکه اينترنت و استفاده از خطوط تلفن به اين فکر دامن زد تا ITU بتواند مباشرت و سرپرستى لازم را بر عهده بگيرد. رهيافت Tcpip و پروتکل شبکه و توسعه نرم افزارى باعث قدرتمندتر شدن جامعه اينترنت شد و نقش ITU را کم جلوه داد تا اين که ICANN توانست با مديريت کامل خود را حاکم بلامنازعه جلوه دهد. بعدها رسوايى هاى مالى و مشکلات مديريتى در ICANN باعث شد تا استوارت لين بعنوان مدير تازه ساختارى جديد را براى اين سازمان طراحى و پياده سازى کند. حالا اين سازمان هم با مشکلات داخلى و هم جنگ با ITU در حال چنگ زدن به اينترنت است ، تا موقعيت خود را استوارتر سازد. اما يکى از واقعيتهاى کتمان ناپذير، زنده ماندن ICANN على رغم تمام داستانهاست ، دليل آن سورهاى اصلى اينترنت است که از نظر بحث کارشناسى و فنى زير نظر ICANN همچنان به شبکه اينترنت ، حيات مى دهد. البته ICANN يکى از گروهکهاى ذى نفع بزرگ در ميان سازمانهاى پيدا و پنهان اينترنت به شمار مى آيد. قدرت فناورى به حدى است که مى تواند شبکه هاى جديد نيز بسازد.
اگر کشورها از جانب امريکا احساس خطر کنند (نه هر کشورى ) آيا مى توانند شبکه خاص خود را بسازند و آن را با استانداردهاى خود ايمن کند (نظير آنچه چينى ها دنبال آن هستند تا اينترنتى جدا از اينترنت کنونى و اينترنت 2بسازند)؟ البته اين سناريو چندان يحتمل نيست و براى رسيدن به آن به زمان بيشتر و دانش بالاتر نياز است.
سناريو ديگر اين است که هر دو طرف و دو جناح نظراتشان به حدى باعث جدل شود که به بن بست کامل برسند و مذاکرات بى نتيجه پايان يابد. اما سناريوى بعدى رسيدن به توافق ضمنى است تا از سال 2005 دست به تغييرات اساسى در شبکه اينترنت بزنند که با توجه به مذاکرات همچنان قدرت فنى ICANN حرف اول را خواهد زد که بعد بايد پروتکل هاى جديد اينترنت تعريف شده و استراتژى و سازماندهى شبکه منطقه اى جديد در اولويت کارى قرار گيرد. به گفته برخى خوشبختانه اوضاع آنچنان بحرانى نخواهد شد که شرکت کنندگان بالگد به دندان بزنند. اگر ITUتصويب پروتکل جديد را در اجلاس وتو کند آنوقت سناريوى ديگر پيش مى آيد و ماجرا کشدارتر مى شود. ӈ
