نام نویسنده: امير كوچك‌سرابندى
بخش کامپيوتر دنياى اقتصاد – اولين شاخص جهانى در زمينه ميزان دستيابى كشورها به تكنولوژى ارتباطى و اطلاعاتى(ICT) بسيارى را شگفت زده كرده است .
اسلوونى درست پست سر فرانسه قرار دارد و جمهورى كره كه هيچگاه در ميان 10 رتبه اول ICT به لحاظ بين المللى قرار نمى‌گيرد، در رده چهارم ايستاده است . صرفنظر از كانادا كه در رده دهم ايستاده است، 10 كشور برتر در اين فهرست اروپايى و آسيايى هستند.
شاخص دستيابى به تكنولوژى ديجيتال(DA1) از ساير فهرست‌هاى تا كنون منتشر شده متمايز است و متغيرهاى جديد و متفاوتى از قبيل ميزان تحصيلات و توانايى خريد در آن لحاظ شده است. اين شاخص همچنين 178 اقتصاد يا كشور را در بر مى‌گيرد كه همين مساله آن را به عنوان اولين رده بندى جهانى ICT مطرح كرده است.
بر اساس اين شاخص كشورها در چهار طبقه بندى به لحاظ دستيابى به تكنولوژى ديجيتال قرار گرفته‌اند كه اين رده‌ها عباتند از برتر(High)؛ بالا(upper) ؛ متوسط(Middle)؛ پايين(Low) . كشورهايى كه در رده اول يعنى (High) قرار گرفته‌اند، كشورهاى اروپاى شرقى، مركزى و حوزه درياى كارائيب و نيز كشورهاى حوزه خليج فارس و اقتصادى نوظهور آمريكاى لاتين هستند.
بسيارى از اين كشورها از ICT براى ابزار پيش برنده توسعه و سياست‌هاى دولت استفاده مى‌كنند، چه معتقدند، اين موضوع آنها را قادر مى‌سازد كه به سطح موثرى از دستيابى به ICT برسند و پروژه‌هاى ICT مهمى مانند شهر اينترنت دوبى در امارات عربى متحده (بالاترين رده در ميان ملت‌هاى عرب در انديكسDA1) و نيز سوپر مولتى مديا كريدور در الزى (بالاترين رده را در ميان كشورهاى در حال توسعه دارد) و سايبرسيتى در موريتانى (كه بالاترين مقام را در ميان كشورهاى آفريقايى دارد). DA1 يا همان انديكس دستيابى به تكنولوژى ديجيتال ابزار مفيدى براى پيشرفت و توسعه ونيز برآوردن جاه طلبى‌ها و آرزوهاى اقتصادى نوظهور خواهد بود.
4 ببر آسيا، بيشترين پيشرفت را در ICT طى 4 سال گذشته داشته‌اند. اين نتايج همچنين حاكى از اين است كه زبان انگليسى يك عامل مهم در پذيرش و تداول سريع تكنولوژى نيست به ويژه كه در حال حاضر دسترسى به داده‌ها و مطالب مختلف به زبان‌هاى ديگر كاملا آسان است و اين امكان فراهم شده است تا داده‌ها و اطلاعات به زبان‌هاى مختلف دنيا قابل دسترس باشد.
شاخص دستيابى به تكنولوژى ديجيتال (DA1) در حقيقت بخشى از نسخه گزارش توسه مخابراتى جهانى است كه توسط اتحاديه ارتباطات مخابراتى بين المللى(ITU) منتشر شده است.
انتشار هم زمان اين گزارش با برگزارى كنفرانس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتى(WSIS)، مى‌تواند يك منبع مفيدى براى دولت‌ها، بنگاه‌هاى توسعه بين المللى، سازمانهاى غير دولتى و بخش خصوصى براى ارزيابى شرايط هر كشور در ميزان دستيابى به تكنولوژى ارتباطى و اطلاعاتى خواهد بود.
تعريف مجدد پتانسيل ICT
مايكل مينگ از اعضاى واحد اقتصاد و ماليه ITU مى‌گويد: انديكس دستيابى به تكنولوژى ديجيتال به ما مى‌گويد: وقت آن رسيده است كه پتانسيل دستيابى به ICT را مجددا تعريف كنيم.
تا كنون زيربنها و تاسيسات زير بنايى محدود، به عنوان مانع اصلى براى اتصال و دستيابى به امكانات ديجيتال بوده است، اما نتايج تحقيق چنين به ما مى‌گويد كه توانايى خريد و از طرف ديگر تحصيلات فاكتورهاى مهم در اين زمينه هستند. براى اندازه گيرى و ارزيابى توانايى افراد در دستيابى و استفاده از تكنولوژى ديجيتال ، پژوهش ITU از معيارهاى سنتى سازمانها كه بر موسسات زيربنايى از قبيل تلفن همراه و … فراتر مى‌رود.
براى مثال نزديك به 40 درصد پاسخ دهندگان اهل كشور پرو به اين تحقيق مى‌گويند، آنها يا كامپيوتر نداشتند و يا از توانايى خريد خدمات اينترنتى برخوردار نبودند .
بنابراين در اين تحقيق قدرت خريد فاكتورى در ارزيابى شرايط هر كشور و از طرف ديگر موفقيت كشورها در اين زمينه مى‌دانند . اين تحقيق همچنين حاكى از اين است كه استفاده از اينترنت ارتباط مستقيم با تحصيلات دارد. در چين، بيش از نيمى از كاربران اينترنت، دانش آموختگان دانشگاه‌ها هستند.
تحقيقDA1 8 متغير را با يكديگر تركيب مى‌كند تا بتواند 5 حوزه را ارزيابى كند. قدرت خريد، سطح آموزش، كيفيت خدمات ICT و استفاده از اينترنت نتيجه‌اى كه در شاخص به دست آمده است به موانعى كه بر سر راه انتخاب ICT وجود دارد، اشاره مى‌كند كه اين مى‌تواند به كشورها كمك كند تا نقاط ضعف و قوت خود را مشخص و تعريف كنند.
همچنين گزارش DA1 از جهات ديگر هم بر تحقيق ICT برترى دارد و آن به دليل دقت آن در انتخاب متغيرهاست كه شفافيت آمارها و داده‌ها را تضمين مى‌كند.
در كنار جهان شمولى، اين گزارش بر عواملى كه تاثير زيادى بر تعيين توانايى افراد براى دستيابى به ICT دارد، تأكيد مى‌كند. اين گزارش عامدانه برخى متغيرها كه موضوع قضاوت كيفى هستند از قبيل محيط كنترل كننده را ناديده مى‌گيرد. مينگن توضيح مى‌دهد: ساختار بازار و ميزان رقابت براى همه سطوح تعريف باز هستند. ما عامدانه عوامل و معيارهى كيفى را مستثنى كرديم براى اينكه از پيشداورى در محاسبه اجتناب كنيم.
نياز جوامع اطلاعاتى به ابزار بهتر
تلاش‌هاى ITU براى تعيين و تعريف شاخص‌ها براى ارزيابى شرايط كشورهاى مختلف در دستيابى به ICT يك روند روبه رشدى را در جامعه بين‌المللى به سوى استفاده از معيارهاى معين و شفاف را نشان مى‌دهد. سازمان ملل يك مجموعه اهداف توسعه‌اى را پذيرفته است، اهداف توسعه هزاره (MDG) و شاخص‌هاى كمكى براى نشان دادن پيشرفت در كاهش فقر، گرسنگى و ساير حوزه‌ها، امروزه دستيابى به ICT هم در زمره اهداف«MDG» يعنى توسعه هزاره در اولويت هجدهم اين برنامه گنجانده شده است.
مخصوصا بحث دربره ICT اهميت دارد ، چرا كه دستيابى وسيع به ICT مى‌تواند توسعه اقتصادى را رونق بخشيده و زندگى شهروندان را رونق بخشد .
اينترنت امكان دستيابى فورى به اطلاعات را در هر جا و هر زمانى فراهم مى‌كند و مى‌تواند به تحقق وعده‌هاى اساسى در مورد بهداشت و سلامت جامعه، آموزش و نيز حفظ محيط زيست كمك كند. بدين ترتيب ICT به عنوان ابزار اساسى براى دستيابى به اهداف توسعه‌اى ديگر نظير(MDG) يعنى اهداف توسعه هزاره، تعريف مى‌شود.
نسخه كامل گزارش، شرح كاملى از شاخص‌هايى كه براى اندازه گيرى و ارزيابى ميزان دسترسى به ICT استفاده شدند را ارايه مى‌دهد. نگاهى به افزايش استفاده از تكنولوژى ارتباطات در تجارت و بازرگانى ، آموزش و حكومت؛ بررسى نقش ICT و اهداف توسعه هزاره سازمان ملل.
شاخص دستيابى به ICT يا تكنولوژى ديجيتال بر اساس 8 متغير تنظيم شده است كه به طور كلى آنها را در 5 طبقه بندى قرار داده است.
هر يك از متغيرها به عنوان يك شاخص در نظر گرفته شده است . طبقه بندى متغيرها عباتند از :
1- تاسيسات زيربنايى :
– دسترسى به تلفن
– دسترسى به تلفن همراه
2- توانايى خريد (هزينه دسترسى به خدمات اينترنت به نسبت درآمد سرانه ملى)
3- دانش
– سطح سواد بزرگسالان
– ميانگين سواد در سطوح مختلف ابتدايى، راهنمايى و…
4- كيفيت
5- كاربرى و استفاده:)كاربان اينترنت)
ايران ؛ متوسط ضعيف
در شاخص‌هاى ارايه شده از سوى ITU ايران با شاخص 43درصد در رده متوسط و در رده هفتاد ودوم جهان و پايين تر از كشورهايى چون قطر، امارات، مالزى، بحرين، كويت قرار دارد.
