جهانی شدن استارت‌آ‌پ‌های چینی

نام نویسنده: ندا لهردی

 زمانی نه چندان دور شرکت‌های اینترنتی بزرگ چینی از طرف سرمایه‌گذاران سیلیکون ولی به‌عنوان شرکت‌های حاشیه‌ای که به دنبال الگوبرداری از محصولات غربی هستند، نادیده گرفته شدند. امروز اما این شرکت‌ها اعجوبه‌هایی هستند با بلندپروازی‌های بین‌المللی جدی و در حال رشد. علی‌بابا بزرگ‌ترین شرکت تجارت الکترونیک چین هر سال تراکنش‌های مالی بیشتری نسبت به مجموع تراکنش‌های مالی دو شرکت آمازون و eBay را مدیریت می‌کند. «جک ما» رئیس این شرکت متعهد شده است که شرکتش تا بیست سال آینده به دو میلیارد مشتری در سراسر جهان خدمات بدهد. شرکت Tencent که در زمینه بازی‌های آنلاین و رسانه‌های اجتماعی فعالیت می‌کند، حالا با ارزش بازار حدود 275میلیارد دلاری دهمین شرکت سهامی عام ارزشمند جهان است. «پونی ما» رئیس این شرکت -که خویشاوندی با رئیس علی‌بابا ندارد- می‌خواهد که چین انقلاب تکنولوژی آینده جهان را اداره و رهبری کند. در نهایت بعد از این دو شرکت که حالا به بازیگرانی جهانی تبدیل شده‌اند، سومین عضو از این سه‌گانه غول‌های اینترنتی چینی شرکت Baidu است؛ یک شرکت جست‌وجوی آنلاین که بعد از ترک بازار چین از سوی گوگل برای اعتراض به سانسور، حالا حاکمیت بازار جست‌وجوی آنلاین این کشور را در دست دارد.

هر سه این شرکت‌ها از جهات مهمی با رقبای غربی‌شان متفاوت هستند. اول اینکه شرکت‌های غربی معمولا ترجیح می‌دهند تا روی چند بخش اصلی تمرکز کنند، در حالی که شرکت‌های اینترنتی چینی اغلب تلاش می‌کنند تا در هر بخشی از رایانش ابری گرفته تا پرداخت‌های دیجیتالی وارد شوند. وقتی این تلاش‌ها به نتیجه می‌رسد؛ مثل موفقیت گسترده Tencent با اپلیکیشن WeChat، نتایج می‌تواند تاثیرگذار باشد. دوم اینکه صرف‌نظر از سانسور سیاسی، بخش اینترنت در چین به کندی قانون‌گذاری می‌شود. در مقابل اما فیس‌بوک، اپل و گوگل با بررسی‌های موشکافانه مواجه هستند. با این اوصاف شرکت‌های اینترنتی چینی می‌توانند حاکمیت بخش‌هایی از بازار را در اختیار بگیرند که می‌تواند جذابیت زیادی در سراسر دنیا داشته باشد. سومین تفاوت این است که شرکت‌های اینترنتی چینی می‌توانند به سرعت و در ابعاد گسترده به موفقیت برسند، چون اقتصاد دولتی این کشور بسیار ناکارآمد است. اغلب حتی یک زیرساخت فیزیکی –که شهرهای لایه سوم نامیده می‌شوند- هم برای جهش و حرکت به جلو وجود ندارد. کمبود مراکز خرده‌فروشی بزرگ یکی از این نمونه‌ها است. این در حالی است که در سراسر جهان به ازای هر 2/ 1 میلیون نفر، یک مرکز خرید بزرگ وجود دارد.

رقابت در خارج از مرزها

بازار خانگی عظیم این سه شرکت را از جنگ رقابتی با یکدیگر بازنداشته است. نتیجه این مبارزه به سرعت در حال شفاف و مشخص شدن است. Tencent و علی‌بابا به سرعت جلو می‌روند و بعضی از اهداف‌شان باعث شده است که Baidu از آنها عقب بماند. ارزیابی رایج کارشناسان محلی درباره Baidu این است که این شرکت در حال تبدیل شدن به Yahoo چین است؛ شرکتی که زمانی غول موتور جست‌وجوی اینترنتی بود و حالا به خاطر کمبود نوآوری و بعضی اشتباهات مدیریتی افت کرده است.

رشد درآمد Baidu در سال 2016 به 3/ 6 درصد کاهش یافته، در حالی که این رقم در سال 2015 برابر 35 درصد در سال 2014 برابر 54 درصد بوده است. این شرکت نه دهم درآمدش را از تبلیغات آنلاین به‌دست می‌آورد. این درآمد اما به دنبال تمایل کسب و کارها به تبلیغات در شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی مانند WeChat و پلت‌فرم‌های تجارت موبایلی ارائه شده توسط علی‌بابا به جای موتورهای جست‌وجویی مانند Baidu، رو به کاهش است. با این همه اما Baidu همچنان برای فعالیت‌های مختلف و بزرگش در زمینه هوش مصنوعی، ویدئو آنلاین، تکنولوژی‌های واقعیت مجازی و افزوده و همچنین سرویس‌های آنلاین به آفلاین یا O2O هزینه می‌کند. یکی از بزرگ‌ترین مشاوران تجاری چین به آینده این شرکت بدبین است و می‌گوید: «شانس بسیار کمی وجود دارد که این شرکت بتواند تا پنج سال آینده حضور پررنگ و ملموس خودش را در بازار حفظ کند.»

از دو غول اینترنتی چینی دیگر، Tencent احتمالا خطرناک‌تر است. این شرکت در حال حاضر درآمد و سود بالاتری نسبت به علی‌بابا دارد. ارزش بازار این شرکت به دنبال افزایش تبلیغات در WeChat، رو به رشد است. سلاح اصلی Tencent در برابر علی‌بابا، سهامش در JD.com است؛ دومین شرکت بزرگ تجارت الکترونیک چین که از سوی «ریچارد لیو» یکی از فعال‌ترین و موفق‌ترین کارآفرینان چینی اداره می‌شود. JD.com یک مدل تجاری پر هزینه مبتنی بر دارایی‌های سنگین و مشابه شرکت آمازون در آمریکا را به‌کار گرفته است. با این اوصاف سرمایه‌گذاری گسترده این شرکت در انبارها، تدارکات و پیک‌ها از جایی نزدیک به سرنگونی علی‌بابا نمی‌آید. با این حال این شرکت در سال گذشته شاهد افزایش درآمد به 5/ 37 میلیارد دلار از 28 میلیارد دلار در سال 2015 بوده است. سهم این شرکت از بازار تجارت مصرفی چین به 25 درصد در سال 2016 افزایش پیدا کرده، در حالی که این رقم در سال 2014 برابر 18 درصد بود. اگر سرمایه‌گذاری ریچارد لیو در بخش زیرساخت شروع به سودآوری کند، بیشتر رشد آینده علی‌بابا در بازار بومی و داخلی در خطر خواهد بود.

این تهدید احتمالا دلیل این را که چرا جک ما از سهم 70 درصدی علی‌بابا از بازار تجارت الکترونیک داخلی راضی نیست، توجیه می‌کند. این شرکت در سال 2016 یک میلیارد دلار برای برنده شدن در رقابت به‌دست آوردن کنترل Lazada بزرگ‌ترین شرکت تجارت الکترونیک جنوب شرق آسیا، هزینه کرد. در ماه مارس Lazada سرویس جدیدی را برای سنگاپوری‌ها معرفی کرد که به کمک آن امکان خرید مستقیم از Taobao یکی از دو پلت‌فرم داخلی تجارت الکترونیک علی‌بابا، را خواهند داشت. سال گذشته جک ما سران کشورهای اجلاس G20 را متقاعد کرد تا طرح پیشنهادی‌اش برای یک پلت‌فرم تجارت جهانی الکترونیک (eWTP) را تایید و حمایت کنند تا به کمک آن تجارت در سراسر مرزهای جهان برای بنگاه‌های تجاری کوچک راحت‌تر شود. ماه گذشته علی‌بابا یک منطقه آزاد تجاری دیجیتال را به‌عنوان بخشی از اقدامات ابتکاری‌اش در مالزی معرفی کرد. این شراکت عمومی-خصوصی که ساده کردن هر دو تدارکات و پرداخت‌ها را هم شامل می‌شود، به تاجران و بازرگانان خرد کمک خواهد کرد.

سلاح اصلی جک ما برای جهانی شدن اما Ant Financial است که به افزایش گردش مالی علی‌بابا تا پیش از ورودش به بازار بورس نیویورک در سال 2014 کمک بزرگی کرد. این بخش در چین خدمات مختلفی از بانکداری آنلاین تا سرمایه‌گذاری در تولید محصولات متفاوت را ارائه می‌دهد و حتی در شرکت‌های پرداخت آنلاین محلی در کشورهای تایلند، فیلیپین، سنگاپور و کره جنوبی هم سرمایه‌گذاری می‌کند. شرکت Tencent خریدهای تجاری مختلفی در خارج از مرزهای چین انجام می‌دهد. کنسرسیومی به رهبری این شرکت در سال گذشته میلادی شرکت فنلاندی Supercell را به مبلغ 6/ 8 میلیارد دلار خرید؛ معامله‌ای که Tencent را به بزرگ‌ترین تامین‌کننده بازار بازی‌های آنلاین در جهان تبدیل کرد. این شرکت همچنین سال گذشته به همراه شرکت Foxconn تایوان 175 میلیون دلار در Hike Messenger که یک اپلیکیشن پیام‌رسان هندی و وابسته به شرکت آمریکایی WhatsApp است، سرمایه‌گذاری کرد. Tencent همچنین یکی از اولین سرمایه‌گذاران اپلیکیشن پیام‌رسان آمریکایی محبوب Snapchat –که در ماه مارس امسال به بازار بورس رفت- بوده است.

منبع : اکونومیست / دنیای اقتصاد