نام نویسنده: سونيتا سراب‌پور
اين روزها دنياي اينترنت با تحولات گسترده‌اي همراه است و هر روز هر يك از ما با تغييرات بزرگ و بنيادي در اين حوزه روبه‌رو مي‌شويم.
يكي از جديدترين و بزرگ‌ترين تحولات اين حوزه اختصاص به تصميم جديد سازمان بين‌المللي ثبت دامنهها و نام دامنه‌هاي اينترنتي يعني آيكان دارد.
به گفته كارشناسان تصميمات جديد آيكان براي تسهيل ثبت اسامي دامنه و كاهش سخت‌گيري در اين زمينه باعث بزرگ‌ترين تحول در اينترنت از زمان ايجاد آن تا به حال خواهد شد.
در مصوبه جديدي كه در اجلاس آيكان پاريس برگزار شده بود، آمده است كه اين سازمان براي دگرگوني سيستم نامگذاري دامنه به اراد و شركت‌ها اين امكان را مي‌دهد تا بتوانند دامنه اينترنتي با پسوند دلخواه خود را ايجاد كنند كه اين كار به نوبه خود باعث رونق گرفتن هرچه بيشتر كسب‌و‌كار ثبت دامنه در فضاي مجازي خواهد شد. به عنوان مثال بيل‌گيتس رييس سابق مايكروسافت مي‌تواند دامنه‌اي به آدرس www.gates.msn را به طور شخصي براي خود ثبت كند.
اين طرح نيز مانند ديگر طرح‌ها در كنار موافقان، مخالفان را نيز به دنبال داشته است و اين مخالفان بر اين باورند كه اين طرح باعث هرج‌و‌مرج و بر هم خوردن نظم كنوني اينترنت مي‌شود. براي آشنايي بيشتر با تصميم جديد آيكان و وضعيت موجود نام دامنه‌هي اينترنتي ايران با دكتر سياوش شهشهاني رييس واحد ثبت دامنه‌هاي اينترنتي «ir.» و «.ايران» و از اعضاي شركت‌كننده در اجلاس اخير آيكان در يكي از روزهاي گرم تابستان در ساختمان مركز تحقيقات فيزيك نظري به گفت‌و‌گو نشسته‌ايم:
* در چند روز اخير خبرهايي در خبرگزاري‌ها مبني‌بر اجلاس آيكان و مصوبات جديدش ديده مي‌شد- شما به عنوان يكي از اعضاي حاضر در اين مراسم كمي در مورد تصميمات اين سازمان توضيح دهيد.
اجلاس جديد آيكان، مراسمي بود كه اخيرا در پاريس برگزار شد. همان طور كه مي‌دانيد آيكان هر سال 3 اجلاس برگزار مي‌كند هرچند تصميم دارد اين اجلاس‌ها را از 3 تا به دو اجلاس كاهش بدهد، اما هنوز موفق نشده است. در اجلاس دوم آيكان در سال 2008 تعدادي مصوبه و تصميمات اتخاذ شد كه تعدادي از آنها بسيار موردتوجه و مهم بودند.
* و اين مصوبه‌هاي مهم در چه زمينه‌هايي بودند؟
در واقع اجلاسي بود براي فراخواني در زمينه نام دامنه‌هاي اينترنتي جديد البته نام دامنه عمومي نه كشوري در واقع پيشنهاد نهايي اين طرح سال گذشته ميلادي توسط يكي از سازمان‌هاي تابعه آيكان ارائه و در هيات‌مديره سازمان نيز تصويب شد همچنين آيين‌نامه اجراي آن نيز تا سال 2009 به كشورها ابلاغ خواهد شد. دومين مورد ديگر كه بايد به آن اشاره كنم نام دامنه‌هاي بومي كشوري است مثل «.ايران». در حال حاضر دامنه «.ايران» را وقتي ثبت مي‌كنيم به طور نامرئي در طرف راستش يك نام ir.ir هم مي‌آيد و اين به اين دليل كه هنوز نام دامنه بومي كشورها در كارگزار ريشه‌اي دنيا شناخته شده و هنوز خط بومي در كارگزار جهاني جا نيفتاده است و بهتر بگويم اصلا در كارگزار جهاني چنين نام دامنه‌اي نيامده است. چيزي كه در اين اجلاس تصويب و مشخص شد وضعيت اين نام دامنه‌هاي بومي بود يعني يك سري قوانين و ضوابط تصويب شد
كه البته اين قوانين بايد از طرف خود كشورها و شركت‌ها ثبت دامنهها نيز مورد تاييد قرار بگيرد.
*در مورد سوءاستفاده‌هايي كه در حال حاضر از نام دامنهها مي‌شود در يكان طرحي تصويب نشد؟
چرا و آن مساله Domain tasting يعني چشيدن دامنه بود. الان در مورد دامنه عمومي يك قاعده هست و آن اينكه اگر كسي نام دامنه‌اي را خريداري مي‌كند مي‌تواند ظرف 5 روز آن را پس بدهد بدون اينكه پولي را پرداخت كند. ايده چنين طرحي براي اين بود كه اگر كسي اشتباه تايپي كرد بتواند آن نام دامنه را ظرف 5 روز تصحيح كند ولي با گذشت زمان اين طرح تبديل شد به مساله‌اي براي سوء استفاده بعضي افراد به اين صورت كه در حال حاضر درصد بزرگي از دامنهها كه ثبت شده‌اند، موقتند. به اين ترتيب كه يك فرد با سازمان تعداد زيادي دامنه را مي‌خرد و مي‌خواهد به اصطلاح دامنهها را بچشد و ببيند كدام از نظر تجاري بهتر است. براي اين كار آنها تعداد زيادي از دامنهها را خريداري مي‌كنند و طي 5 روز بررسي مي‌كنند كه كاربران از كدام نام دامنه بيشتر استفاده مي‌كنند. پس نام دامنه‌هاي اضافي را پس از همان نام دامنه پربازديد استفاده مي‌كنند.
اين شرايط عملا باعث مي‌شود يك تعداد نام دامنه مورد نياز افراد ديگر، غيرقابل دسترس باشد. چرا كه در رزرو افراد ديگري است. از طرف ديگر خود شركت‌هاي ثبت نيز سوء استفاده‌هايي مي‌كنند؛ چرا كه اين شركت‌ها خودشان درگير اين كارها هستند و حتي مي‌بينند يك نام دامنه داراي محبوبيت زيادي است آن را براي خودشان نگهداري مي‌كنند و بعد به قيمت گزافي مي‌فروشند. با اين شرايط آيكان در اجلاس اخير تصويب كرد كه هيچ محل ثبتي حق ندارد بيش از 10درصد دامنهها يا 50دامنه را برگرداند و با اين كار جلوي بسياري از سوءاستفاده‌ها گرفته مي‌شود.
*اين امكان وجود ندارد كه طرح جديد آيكان باعث يك نوع هرج و مرج و به وجود آمدن بي‌نظمي شود؟
به اين سادگي‌ها هم نيست. يك سري شرايط و ويژگي‌هايي براي گرفتن نام دامنه‌هاي جديد وجود دارد به اين صورت كه شما بايد يك پولي را در خدمت آن شركت يا سازماني كه دامنه را ثبت مي‌كند بگذاريد كه اين پول حالت وديعه ندارد و غير قابل بازگشت است. رييس آيكان هم قيمت تقريبي اين مبلغ را 100هزار دلار عنوان كرد. همچنين در اجراي طرح بررسي‌هايي وجود دارد و آن اين است كه فردي كه مي‌خواهد آن نام دامنه را خريداري كند بايد ثابت كند توانايي مالي و فني را براي اداره آن نام دامنه دارد. علاوه بر اينها يك آيين‌نامه 19ماده‌اي تصويب شده كه شرايطي را احراز مي‌كند.
*يعني ممكن نيست فردي از اسم يك شركت معتبري مثل ايران خودرو استفاده و دست به كلاهبرداري بزند؟
خير، به هيچ وجه چرا كه همانطور كه اشاره كردم گرفتن اين نام دامنهها شرايط خاصي مي‌خواهد و تازه اگر كسي بخواهد به اسم شركتي مثل
ايران خودرو نام دامنه‌اي بگيرد بر اساس آيين‌نامه از آن شركت استعلم مي‌شود كه آيا اين فرد جزو زيرمجموعه شركت شما است و اينكه شما با گرفتن اين نام دامنه توسط آن فرد موافق هستيد يا خير. بنابراين به اين صورت نيست كه هر كسي به راحتي بيايد و نام دامنه‌اي بگيرد.
*در كل علت ارائه همچنين پيشنهادي از طرف سازمان آيكان چه بود؟
قبلا اين بحث مطرح بود كه علت هجوم به دامنه‌هاي com. به خاطر اين است كه مردم انتخاب كافي ندارند. هميشه سازمان آيكان در نظر داشت كه تعداد دامنهها را توسعه بدهد. در مرحله بعد اين نكته وجود داشت كه بعد از توسعه چه ضوابطي را بگذارند. با دو بار آزمايشي كه در سال 2000 و 2003 در زمينه نام دامنه‌هاي جديد انجام دادند يكسري ضوابط به خودي خود متبلور و اشكالات نيز معلوم شد. در نتيجه اميد مي‌رود كه با شفاف‌سازي و استفاده از روش‌هاي مطلوب نامگذاري به شيوه بهتري اجرا شود.
* سهم ايران از دامنه‌هاي اينترنتي و مخصوصا ir. چه قدر است؟
از نظر رتبه بين نام دامنه‌هاي كشور كه بيش از 240 رتبه است، ايران در جايگاه 40 ايستاده است كه اين در زمينه رتبه دامنه‌هاي عمومي هم به همين شكل است. در حال حاضر تعداد نام دامنه‌هاي «ir.»ه91هزار و 900 دامنه است كه من پيش‌بيني مي‌كنم اين رقم تا اواخر تابستان به 100هزار دامنه برسد و رتبه ما هم در سطح جهان به رتبه 35 برسد.
* و از نظر رشد دامنههاir .چه جايگاهي داريم؟
از نظر رشد دامنهها هم ما رشد قابل توجهي داشتيم و در حال حاضر در جدول رشد، ما مقام چهارم را به خود اختصاص داده‌ايم. رتبه اول تا سوم هم مربوط به كشورهاي چين، اسپانيا و ويتنام است.
* به نظر شما چه عواملي در رشد سريع دامنه‌هاي كشوري موثر است؟
عواملي زيادي در رشد دامنه‌هاي كشور موثر هستند كه از جمله آن نفوذ اينترنت، افزايش تعداد فعالان در حوزه آي‌تي، رونق تجارت الكترونيك و غيره است. به عنوان مثال علت رشد نام دامنه‌هاي كشور چين اين است كه اين كشور در چند سال اخير كار غريبي انجام داد و آن اينكه نام دامنه‌هاي كشوري خودش را به شكل غيرقابل باوري توسعه و با قيمت ارزاني در خدمت كاربران قرار داد يا اسپانيا در چند سال گذشته قوانين سخت دست‌وپاگيري را براي كاربران گذاشته بود، اما در حال حاضر خيلي از اين قوانين را ساده كرده و به همين دليل هجوم زيادي به طرف نام دامنه‌هاي كشوراسپانيا سرازير شده است.
* چه عواملي در رشد نام دامنه‌هاي ir. موثر بوده است؟
در كشور ما همانطور كه مي‌دانيد تجارت الكترونيك و صنعت IT پيشرفت چشمگيري نداشته است، اما دو دليل عمده باعث رشد نام دامنه‌هاي ir. شده است. يكي نفوذ اينترنت و دوم جمعيت بزرگ جوان اينترنت كار و اينكه بعضي افراد به خاطر بينش اقتصادي كه دارند گرفتن نام دامنه را يك نوع سرمايه‌گذاري مي‌انند. البته تحريم و امنيت قضايي نيز يكي از دلايل رشد اين نام دامنهها است.
* منظور شما از امنيت قضايي چيست؟
يكي از مسائلي كه به نفع كاربران ايران تمام خواهد شد اين است كه از دامنه ir. استفاده كنند. به دليل امنيت قضايي گاهي اوقات يكسري مناقشات سر يك نام دامنه پيش مي‌آيد به اين صورت كه يك نام دامنه ثبت شده و فرد ديگري مدعي مي‌شود كه نام دامنه متعلق به او است. اين افراد براي حل اختلاف خود بايد به مراكز حل اختلاف بين‌المللي مثل سازمان حقوق مالكيت معنوي مراجعه كنند تا بتوانند حق خودشان را بگيرند. اين مساله اگر در مورد يك دامنه عمومي براي كاربران ايراني رخ دهد، نمي‌توانند به اين راحتي حق خودشان را بگيرند چون كه به دليل تحريم، مركزي به عنوان نماينده براي ثبت دامنه‌هاي com .در ايران وجود ندارد. بنابراين فرد شاكي بايد مسافت زيادي را تا ژنو طي كند يا از طريق نام‌نگاري، اينترنت و وقت طولاني بگذارند تا مشكلاتشان حل شود، اما اگر از دامنه‌هاي كشوري استفاده كنند و اگر به مشكل بر بخورند با مراجعه به دادگاه حل اختلاف داخل كشور مي‌توانند مشكل خود را برطرف كنند.
*پس به نظر شما تحريم هم در ميزان رشد نام دامنه‌هاي كشوري يا عدم رشد آن موثر است؟
نه به صورت خيلي قابل توجهي درواقع تحريم تاثير زيادي روي دامنه‌هاي اينترنتي نمي‌گذارد اگر تحريم رخ دهد مشكل اصلي در زمينه ارتباطات ديده خواهد شد.
*همانطور كه در گفته‌هاي قبلي خود نيز اشاره كرده بوديد سرور مادر نام دامنه ايران در داخل كشوراست اما بديل‌هاي آن در كشورهاي ديگر قرار دارند به نظر شما اين مساله در آينده نمي‌تواند براي كشور مشكل‌ساز باشد؟
قطعا، خيلي خوب است كه بديل‌ها هم در داخل كشور باشند و ما تا به حال پيشنهادات زيادي داده‌ايم ولي مخابرات خيلي پا پيش نگذاشته و همكاري لازم را نكرده و درواقع علت اين حركت را هم بايد از خود مسوولان مخابرات پرسيد.
*در پايان پيش‌بيني‌شما از طرح جديد آيكان چيست؟
در اينجا پيش‌بيني كه مي‌شود اين است كه نظام پيشنهادي براي نام دامنه‌هاي جديد فضا را خيلي شفاف‌تر و نظام‌مندتر خواهد كرد؛ چرا كه در گذشته مشكلات و بي‌نظمي‌هايي ديده مي‌شد كه سازمان را با مشكل مواجه كرده بود، اما با تصويب آيين‌نامه جديد باعث مي‌شود شرايط خيلي شفاف‌تر و دقيق‌تر بشود. همچنين مي‌توان اين ادعا را هم داشت كه تعداد خيل بيشتري از افراد نسبت به گذشته براي ثبت‌نام دامنه جديد اقدام كنند.
در حال حاضر پيشنهاد براي گرفتن دامنه عمومي 20دامنه است كه اين تعداد با پيشنهاد جديد آيكان ممكن است به 200 تا 300دامنه برسد. البته بايد اين اطمينان را هم دوباره بدهم كه اين طرح هيچ بي‌نظمي را به وجود نخواهد آورد؛ چرا كه اگر اين‌گونه بود آيكان اصلا آن را قبول نكرده و با آن مخالفت مي‌كرد.
منبع : دنيای اقتصاد
