نام نویسنده: مینو مومنی
تكنولوژي SMS در سال 1991 در اروپا و با شبكه GSM تولد يافت همان پديده‌اي كه به كاربران اجازه مي‌دهد پيغام‌هاي كوتاه، به صورت متن را از طريق تلفن همراه ارسال و دريافت كنند. از آن جا كه SMS در قاره اروپا متولد شده است به همين علت اين وسيله ارتباطي در اين قاره با رشد چشمگيري روبه‌رو بوده و به مرور زمان استفاده از آن در ديگر كشورها نيز رواج يافته است . اين رواج و علاقمندي در ديگر قاره‌ها همچون آسيا به شدتي افزون بوده كه طبق آمارها گفته مي‌شود در حال حاضر فيليپين در صدر فهرست كشورهاي جهان ا نظر تعداد پيامهاي ارسالي به ازاي هر مشترك تلفن همراه است. اما داستان ورود SMS به كشورمان مانند ديگر وسيله‌هاي ارتباطي با تاخير چندساله همراه بود تا آنجا كه در اواخر سال 81 درست زماني كه در اكثر نقاط جهان SMS به عنوان يك سرويس كامل و جانبي تلفن همراه شناخته شده بود اين وسيله قدم به كشور ما گذاشت و به نوعي به بهره‌برداري رسيد. گرچه اين ورود با تاخير بسيار مصادف شد اما علاقمندي ايرانيان به استفاده از اين سيستم پيام كوتاه به حدي پرشور بود كه شركت ارتباطات سيار به خاطر مهيا نبودن زيرساخت‌هاي لازم مجبور به اعمال محدوديت در ارايه اين سرويس شد تا آنجا كه اين وزارتخانه اعلام كرد مشتركين از اين پس براي برخورداري از اين سرويس بايد در نوبت انتظار بمانند. به هرحال با تمامي اين محدوديدها باز هم كاربران تلفن همراه همچنان شيفته و معتاد اين وسيله ارتباطي هستند و بنا بر آمارها روزانه 20 ميليون پيام كوتاه توسط 11 ميليون مشترك تلفن همراه ارسال مي‌شود و با اين حساب بايد گفت موج ميلياردها SMS بر فراز ايران جاري است.
پيام كوتاه و امكانات گسترده
گرچه در ماههاي نخست ورود SMS به كشورعمده استفاده آن صرف تبادل احوالپرسي معمولي روزانه و كسب اخبار از دوستان و آشنايان مي‌شد تا آنجا كه به دليل همين استفاده‌ها اين سيستم پيام‌گير جزو حريم خصوصي افراد به حساب مي‌آمد
و به طور كلي هر زنگ پيام كوتاه اعلام كننده خبري از دوست يا آشنايي بود كه به نوعي شماره آنها در ليست تلفن موجود بود.اما رفته رفته با روشن شدن گستردگي اين وسيله ارتباطي ديگر زنگ پيام كوتاه تنها به شماره‌هاي آشنا و احوال‌پرسي‌هاي معمولي ختم نمي‌شد چرا كه مي‌توانست يك پيام كوتاه مشتركين را به خريد فلان كالاي تبليغاتي يا اطلاع از تاريخ قرعه‌كشي بانكي مطلع سازد.
گفته مي‌شود اولين بار اين پيامهاي تبليغاتي يكسان از شماره تلفن 985005 براي مشتركين ارسال شده بود. شماره‌اي كه در حقيقت متعلق به مركز SMS مخابرات كشور بود و از طريق آن به مناسبت‌هاي مختلف براي مشتركين پيام‌هايي با موضاعات مذهبي،تبريك و يا تسليت ارسال مي‌كرد اما چندي بعد مخابرات براي كسب درآمد بيشتر،محتواي پيامهاي ارسالي خود را تنها اختصاص به اين گونه پيام‌ها نداد و رفته رفته پيامهاي كوتاه، خاص مناسبت‌هاي مختلف جاي خود را به تبليغات رنگارنگ داد و در همين راستا مسئول مرکز SMS مخابرات طي مصاحبه اي رسما اين موضوع را تاييد و اعلام كرد که شركت مخابرات در ازاي دريافت مبلغي اقدام به ارسال SMS در سطح وسيع كرده است. به عقيده او ارسال SMS تبليغاتي به تلفن‌هاي همراه مشترکان منع قانوني ندارد چرا که تلفن همراه مطلقا جزو مالکيت مشترکان محسوب نمي‌شود و به همين علت مخابرات حق دارد پيامهاي تبليغاتي براي مشترکان ارسال کند و از اين راه به درآمدزايي بپردازد. اين اظهار نظر با خود موجي از اعتراضات را به همراه داشت و عده‌اي از اين معترضين اعتقاد داشتند اين كار خلاف حقوق شهروندي است و اگر ارسال SMS حق مخابرات باشد بنابراين بايد بتواند شکل مشابهي از تبليغات را نيز درباره تلفن‌هاي ثابت به کار بگيرد به اين صورت كه در حين مکالمه با تلفن ثابت مکالمه را قطع و به ارايه پيام تبليغاتي بپردازد. دامنه اعتراضات به هر گستردگي بود اما نتوانست جلوي روند اين گونه تبليغات را بگيرد و مخابرات نيز پس از مدت زماني روش تبليغاتي خود را بهبود بخشيد. به طوري كه براي استفاده بهينه از سرويس پيام كوتاه و به نوعي درآمدزايي طي برگزاري مناقصه‌اي سه شركت رهياب،مگفا وآتيه‌پرداز برنده نهايي مناقصه اعلام شدند و به اين ترتيب قرار بر آن شد كه اين سه شركت با امكان اتصال به مركز پيام كوتاه شركت ارتباطات سيار مبتني بر پروتكل SMPP كليه پيامهاي تبليغاتي را براي مشتركين ارسال كنند.
توجه به اين نكته ضروري است كه گرچه ارسال پيامهاي تبليغاتي از طريق تلفن همراه خاص كشور ما نيست اما نحوه ارسال اين گونه پيام‌ها در ديگر كشورها كاملا متفاوت از ما در حال اجرا است به اين صورت كه در کشورهاي اروپايي عمده SMS هاي از اين دست توسط برخي شرکت‌هاي خاص تبليغاتي ارسال مي شود. اين شرکت‌ها با استخراج شماره تلفن‌هاي افراد و ارزيابي شغل آنان تبليغات مربوط به شغل و يا زندگي آنان را به دستگاه تلفن همراهشان ارسال مي کنند كار اصولي و مطالعه شده‌اي كه متاسفانه در كشور ما به آن توجه‌اي نشده است.
به طور كلي ارسال پيامهاي تبليغاتي توسط تلفن همراه باعث شد نگاه جدي‌تري به اين وسيله ارتباطي صورت بگيرد و بسياري از امكانات خوب آن شناخته شود تا آنجا كه امروزه از طريق پيام كوتاه مي‌توان به امكانات بسياري چون وضعيت آب و هوا، مطلع شدن دانشجويان و دانش‌اموزان از وضعيت تحصيلي، نجات جان مصدومين در حوادث، وضعيت ترافيك، موجودي‌حساب‌ها و دهها مزاياي ديگر دسترسي داشت. همچنين سازمان‌‌هاي مختلف كه به نوعي با ارباب رجوع بسياري سروكار دارند از اين وسيله ارتباطي جهت تسريع در كارهاي خود استفاده كرده‌اند. به عنوان نمونه عبدالنبي غيبي معاون قضايي دادگستري فارس اعلام كرده است كه به لحاظ حجم سنگین اوراق قضائی (اخطار، احضار، دادنامه)، کمبود نیروی انسانی و پراکندگی حوزه‌ها‌ی قضائی طی یک ماه آینده ابلاغ‌ها‌ی خود را از طریق پیام کوتاه و ایمیل به مخاطبان انتقال می‌دهيم و افراد می‌توانند پس از دریافت پیام کوتاه با مراجعه به سایت اینترنتی دادگستری فارس و وارد کردن گذر واژه که از قبل در اختیار آنان قرار داده شده علاوه بر مشاهده ابلاغ‌ها از محتویات پرونده خود نیز مطلع شوند در ضمن با توجه به مشکلات احتمالی که ممکن است در روند ابلاغ‌ها‌ی اینترنتی پیش آید با استفاده از نرم افزار مناسب گزارش ارسال پیام‌های کوتاه به پرونده مربوطه ضمیمه خواهد شد.
پيام كوتاه و مشكلات بي‌شمار
شركت ارتباطات سيار تنها سرويسي را كه تا كنون روي تلفن همراه در كشور ارايه كرده است همان سرويس پيام كوتاه متني است.سرويسي كه در سالهاي ابتدايي با محدوديت‌هاي فراوان و با درخواست كتبي مشتركان و دريافت مبلغي واگذار مي‌شد و بالاخره طلسم آن شكسته و به مانند ديگر كشورها اين سرويس از همان ابتدا روي سيم كارت واگذار مي‌شود.
در حالي كه در ديگر كشورها سرويس‌هاي همچون MMS ،ارسال فايل،موسيقي و عكس كاملا گسترش پيدا كرده و كاربران به راحتي از اين سرويس‌هاي پيشرفته استفاده مي‌كنند در كشور ما همين سرويس ابتدايي SMS به شكل با ثباتي ارايه نمي‌شود. به طوري كه مشتركين براي ارسال چند خط تكست بايد چندين بار تلاش كنند و در برخي موارد ارسال SMS بيش از يك روز به طول مي‌انجامد تا به مقصد برسد و گاهي اوقات وقتي احساس مي‌كني پيامت در ارسال با خطا مواجه شده و درصدد ارسال دوباره آن هستي از سوي گيرنده پيام تماسي صورت گفته مي‌شود كه يك پيام شما را بيش از ده بار دريافت كرده است. اين گونه اختلال‌ها در مناسبت‌هاي مختلف چون اعياد مذهبي و ملي آنقدر شديد است كه به عبارتي بايد بگويم سيستم پيام كوتاه به كما كامل فرو مي‌رود. وقتي هم كه علت اين مسئله را جويا شوي، مسئولين اينگونه پاسخ مي‌دهند كه سيتسم در حال ارتقا است. البته جاي سوال دارد كه هر ماه، چند بار سيستم SMS كشور ما در حال ارتقا است و اين ارتقا تا كي ادامه خواهد داشت.
به هرحال اين روزها علاوه بر معضل‌‌هاي هميشگي و تكراي ارسال پيام كوتاه در داخل كشور با ايجاد بستر رومينگ به نوعي مشكلات ديگري نيز گريبانگير SMS كشور شده است. در همين راستا عده‌اي از مشتركين از نحوه ارسال SMS به خارج از كشور به شدت گلايه دارند چرا كه گفته مي‌شود در اكثر مواقع براي پيام ارسالي از سوي اپراتور رسيدي جهت ارسال موفق پيام صادر نمي‌شود كه به اين وسيله مشترك متوجه شود كه پيام او به مقصد رسيده يا اينكه ارسال پيام با شكست مواجه شده است. مشكل بعدي اختصاص به عدم ارسال SMS به كشورهاي دارد كه عليرغم وجود آنها در ليست رومينگ نمي‌توان به آنها پيام ارسال كرد. براي يافتن پاسخ مناسب اين مشكلات مثل هميشه با تلفن مهندس رستمي مسئول مركز SMS امام خميني تماس گرفته مي‌شود اما ديگر از جوابگوي صريح خبري نيست چرا كه اين مدير بدون هماهنگي ا مسئولين بالاتر حق گفت‌وگو با هيچ رسانه‌اي را ندارد. وقتي سوال مي‌شود كه حتي براي دادن يك آمار ساده هم نياز به هماهنگي است جواب مي‌شنوي بله و لحظه‌اي بعد صداي بوق ممتد پاسخي نه چندان مناسب براي سوالات است.
به هر حال تماس‌هاي مكرر با دفتر مديرعامل و روابط عمومي شركت ارتباطات سيار عاقبت به آنجا ختم مي‌شود كه فردي البته بدون آنكه نام او در گزارش قيد شود حاضر به دادن آمار مي‌شود كه در حال حاضر ايران با 160 اپراتور توانسته 78 كشور را در ليست رومينگ قرار دهد و ارسال SMS به تمامي اين 78 كشور بدون مشكل امكان‌پذير است و روي جمله بدون مشكل هم پافشاري خاصي دارد. حتي وقتي مشكلاتي مانند عدم دريافت رسيد نيز مطرح مي‌شود باز هم اين مسئله را با جديت رد مي‌كند عاقبت زماني كه براي نمونه مشكلات پيش‌رو در ارسال پيام كوتاه در داخل كشور مطرح مي‌شود تا بلكه مشكلات ارسال پيام در سيستم رومينگ به نتيجه برسد اينگونه پاسخ مي‌شنوي كه اگر دنبال سوالات خاص هستيد بايد اجازه مصاحبه داشته باشيد. بنابراين براي اينكه حداقل پاسخي براي سوالات داشته باشيم يكي از اظهارنظرهاي رستمي در گفت‌وگو با يكي از رسانه‌ها را كه حتما با اجازه كتبي بوده را نقل مي‌كنيم. مسوول مركز SMS امام خميني در اين گفت‌وگو در مورد مشكل اختلالات شبكه پيام كوتاه مي‌گويد،از لحاظ فن پیام کوتاه و مکالمه هر دو با سیگنالینگ ارسال می شوند و زمانی که شبکه با ترافیک زیادی روبرو شود، ارسال سیگنالینگ، مکالمه را نسبت به صوت ترجیح می دهد که موجب عدم ارسال پیام کوتاه در شبکه می شود با اين حال تنها 6 درصد از اختلالات شبکه مربوط به سیستم پیام کوتاه است چرا كه سایر اختلالات به رفتار مشترکین برمي‌گردد. متاسفانه درمورد اين اختلال رفتاري مشتركين توضيح خاصي ارايه نشده است كه حداقل مشتركين با رعايت آن بتوانند بهبودي در اين سرويس ايجاد كنند.
***به هرحال با تمامي مشكلاتي كه در ارايه اين سرويس پيام كوتاه به مشتركين وجود دارد باز هم شاهد هستيم كه SMS نزد عمم مردم از محبوبيت بالاي برخورد دارد است تا آنجا كه به گفته وحيد صدوقي مديرعامل شركت ارتباطات سيار تنها در عيد غدير خم بالغ بر 72 ميليون پيام كوتاه تلفن همراه در روز ارسال شده است و اين تعداد SMS در دنيا يك ركورد محسوب مي‌شود و در اين زمينه ايران بالاترين ضريب سرانه را دارا است. به عقيده بسياري از مردم محبوبيت استفاده از پيام كوتاه به دليل ارزان بودن آن است در حاليكه طبق ارايه گزارشي از سوي تحريريه فناوران اين گفته صحت ندارد در اين گزارش آمده است كه يك SMS ظرف 3 تا 5 ثانيه ارسال مي‌شود كه به طور ميانگين بايد گفت ارسال يك پيام كوتاه 4 ثانيه از پهناي باند شبكه را اشغال مي‌كند. حال اگر اين رقم براساس تعرفه يك دقيقه مكالمه 447 ريال محاسبه شود. حداكثر هزينه ارسال هر SMS،29/8 ريال خواهد شد. البته اين تنها هزينه شركت سرويس‌دهنده نيست و هزينه‌هاي ديگري هم وجود دارد كه بايد در تعرفه لحاظ شوند. كارشناسان رقم اين هزينه‌ها را بيش از 30 ريال نمي‌داند و با اين وجود مي‌توان گفت حداكثر هزينه‌اي كه ارتباطات سيار ايران بابت ارسال هر SMS پرداخت مي‌كند به رقم 60 ريال نيز نمي‌رسد.نتايج اين بررسي نشان مي‌دهد كانال ارتباطي كه اپراتور اول براي ارايه خدمات پيام‌كوتاه به مشتركان از آن استفاده مي‌كند. همان بستر ارسال سيگنال‌‌هاي شبكه براي برقراري تماس صتي است. بر اين اساس مخابرات ايران بايد مبلغي را كه بابت سرويس SMS از مشتركان خود دريافت مي‌كند بر مبناي ميزان اشغالي خطوط ارتباطي محاسبه كند. اما تعرفه 140 ريالي اين اپراتور بابت سرويس SMS تناسبي با آنچه گفته شد، ندارد.
بعد از وزارت نفت دومين رتبه از نظر درآمدزايي متعلق به وزارت ارتباطات است و اين وزارتخانه عمده درآمد خود را از اين سرويس پول‌ساز يعني همان پيام‌كوتاه دريافت مي‌كند. شايد با دانستن اين موارد اين سئوال در ذهن عموم مطرح شود كه چرا با اين حجم درآمدزايي و استقبال مشتركين باز هم سرويس پيام كوتاه در كشورمان دچار نابساماني است.
منبع : روزنامه سرمایه
