ایسنا – با پرتاب نخستين ماهواره‌ى ايرانى به ماوراى جو طى دو ماه آينده، جمهورى اسلامى ايران با اتكا بر قدرت علمى و تكنولوژيك متخصصان و پژوهشگران داخلى از مرزهاى فضا عبور مى‌كند.
به گزارش خبرگزارى دانشجويان ايران(ايسنا)، با موفقيت پژوهشگران و متخصصان ايرانى در طراحى و ساخت ماهواره‌ى «مصباح»، ايران به جمع معدود كشورهاى پيشرفته صاحب فناورى ساخت ماهواره پيوست.
ماهواره‌ى مخابراتى «مصباح» كه نخستين ماهواره ساخت ايران است، اوايل مهر ماه سال جارى با موشك روسى «Kosmos-3M» از پايگاه فضايى «Plesetsk» به مدارى در هزار كيلومترى زمين پرتاب مى‌شود.
ماهواره مصباح كه كاربرى مخابراتى داشته و براى انتقال اطلاعات از نقطه‌اى به نقطه ديگر به كار خواهد رفت، 75 كيلوگرم وزن دارد و ابعاد آن 50 در 50 در 70 سانتيمتر مكعب است.
عمر مفيد اين ماهواره سه سال است و پيش‌بينى مى‌شود كه تا پنج سال قابل استفاده باشد.
ماهواره‌ى مصباح پس از استقرار در مدار 14 بار در شبانه روز دور زمين مى‌چرخد و سه تا چهار بار از طريق ايستگاه‌هاى زمين قابل مشاهده است.
ناحيه‌ى اصلى فعاليت ماهواره‌ى مصباح ايران است، اما امكان ارائه خدمات در اروپا و آمريكا نيز دارد.
ايستگاه‌هاى اصلى كنترل ماهواره در سازمان پژوهش‌ها و مركز تحقيقات مخابرات مستقر است و يك ايستگاه كنترل نيز به عنوان پشتيبان در شهر ميلن ايتاليا قرار دارد.
اين ماهواره با سرمايه‌گذارى بالغ بر 10 ميليارد تومان با همكارى مركز تحقيقات مخابرات و سازمان پژوهش‌هاى علمى و صنعتى ايران به نمايندگى از وزارتخانه‌هاى علوم، تحقيقات و فناورى و ارتباطات و فناورى اطلاعات ساخته شد.
موافقتنامه ساخت ماهواره مصباح در سال 1376 ميان وزارتخانه‌هاى علوم و ارتباطات به امضاء رسيد و ساخت نمونه آزمايشگاهى اين ماهواره طى سال‌هاى 1378 تا 1380 با همكارى سازمان پژوهش‌هاى علمى و صنعتى ايران و مركز تحقيقات مخابرات انجام شد.
ساخت مدل مهندسى و فضايى ماهواره مصباح نيز با همكارى يك شركت ايتاليايى توسط نيروهاى متخصص داخلى با موفقيت انجام شده است.
وزير ارتباطات و فناورى اطلاعات گفت: خوشحاليم از اين كه با اجراى پروژه‌ى ماهواره‌ى مصباح به كشورهاى صاحب فناورى ماهواره مى‌پيونديم.
به گزارش خبرنگار سرويس ارتباطات خبرگزارى دانشجويان ايران (ايسنا)، دكتر «احمدمعتمدى» در مراسم پرده‌بردارى از ماهواره‌ى مصباح كه در مركز تحقيقات مخابرات برگزار شد، اظهار داشت: رويكرد ما در سال 75 در سازمان پژوهش‌هاى علم و صنعت اين بود كه آغاز و طرح پروژه‌هاى بزرگ، مناسب‌تر از طرح پروژه‌هاى كوچك است از اين رو طرح ماهواره‌ى مصباح با وجودى كه ماهواره‌ى كوچكى است آغاز گرديد و وزارت ارتباطت و وزارت علوم – تحقيقات و فناورى در يك حركت مشترك طرح ماهواره‌ى مصباح را به اجرا درآوردند.
وى افزود: زمينه‌هاى تخصصى مختلف از جمله الكترونيك، مخابرات، مكانيك و متالوژى، فيزيك، علوم فضايى و غيره در ماهواره‌ى مصباح با ده‌ها تخصص در هر زمينه به كار رفته و ساخت نمونه‌ى زمينى آن كه در معرض قضاوت متخصصان خارجى قرار گرفت و مورد تاييد واقع شد، نشان دهنده‌ى پتانسيل قوى در داخل كشور است.
وى با تصريح بر اين كه طرح مصباح حدود 10 ميليارد تومان هزينه داشته كه رقم بالايى در طرح‌هاى تحقيقاتى به شمار مى‌رود افزود: در حال حاضر كمتر از 15 كشور در جهان صاحب دانش فنى برا ساخت و طراحى ماهواره به صورت مستقل هستند و عموما ماهواره‌ها به شكل مشاركتى ساخته و يا خريدارى شده‌اند و خوشحاليم از اينكه با اجراى پروژه‌ى مصباح به كشورهاى صاحب فناورى ماهواره مى‌پيونديم.
وى با بيان اينكه در ساخت ماهواره‌ى زهره نيز سه شركت ديگر حضور دارند، افزود: استفاده از تجربيات ديگران از محاسن كار به شمار مى‌رود.
وى در ادامه با اشاره به شكل‌گيرى و تصويب سازمان فضايى وشوراى عالى فضايى در دو سال اخير اظهار داشت: براى گام‌هاى بلند بعد مى‌توان با يك مديريت به طور موردى حركت كرد لذا انجام كار در درازمدت نيازمند ساختارهاى لازم بود و به همين خاطر در شرح وظايف وزارت ICT كه به نظر ما از بهترين تغييرات ساختارى به شمار مى‌رود، بحث فضايى مطرح شد كه در غيراين صورت نبايد منتظر حركت‌هاى جدى بود.
وى افزود: در جلسه‌ى شوراى عالى فضايى، موافقت شد تا به دنبال ماهواره‌ى مصباح ماهواره‌هاى ديگرى طراحى و ساخته شوند. همچنين پيگيرى پروژه‌هاى زهره و يك ماهواره‌ى چند ماموريتى نيز در دستور كار سازمان فضايى قرار گرفت و قرار شد تا اقدامات بيشترى در مورد زهره‌ى دو صورت گرفته و ماهواره‌ى ديگرى مانند مصباح در برنامه‌هاى اين سازمان قرار گيرد.
وى تصريح كرد: طبق برنامه‌ريزى‌هاى صورت گرفته در برنامه‌ى چهارم توسعه مى‌توان بطور متوسط يك ماهواره از ماهواره‌هاى نامبرده را به فضا پرتاب كرد.
وزير علوم، تحقيقات و فناورى نيز در مراسم پرده‌بردارى از ماهواره مصباح گفت: با ديدن اين موفقيت به انسان احساس غرور دست مى‌دهد و مطمئنم كه جوانان ما نيز از اين كه كشورشان را در آستانه‌ى توسعه يافتگى مى‌بينند احساس افتخار مى‌كنند.
به گزارش خبرنگار سرويس ارتباطات خبرگزارى دانشجويان ايران (ايسنا)، دكتر «توفيقى» در مراسم پرده‌بردارى از ماهواره‌ى مصباح اظهار داشت: بدون ترديد انجام اين پروژه آغازى براى توسعه‌ى فناورى و توليد دانش فنى و ايجاد توان ساخت در داخل كشور است و آينده نشان خواهد داد اين قبيل دستاوردها به كرات در كشور اتفاق خواهد افتاد و با اين تحول با توجه به همكارى ميان دانشگاه و صنعت شاهد تحولات و نوآورى بسيارى از اين قبيل خواهيم بود.
وى تصريح كرد: قبل از انقلاب در بخش صنعت و توسعه‌ى صنعتى بيشتر تكيه بر واردات فناورى و ورود دانش فنى خارج كشور قرار داشت و عمده‌ى تلاش براساس وارد كردن تكنولوژى‌هاى خارجى بود و اين تكيه دو معضل عمده ايجاد كرد.
وى ادامه داد: اولين معضل اينكه خريد دانش فنى بخش مهمى از منابع را از كشور خارج كرده و با عث بالا رفتن هزينه‌هاى صنعتى، توليد كالا و خدمات شده و همواره ما را به دانش فنى و صاحبان آن وابسته نگاه مى‌داشت.
وى افزود: معضل دوم انتقال سهمى از فعاليت‌هاى علمى كشور به خارج بود اين نكته در حالى بود كه توسعه‌ى فناورى و توليد دانش فنى مستلزم حجم عظيمى از فعاليت‌هاى فنى است و كشورهايى برندگان اين قضيه هستند كه به آن اهتمام دارند و همين بحث يكى از دلايل مهاجرت و جذب نخبگان به كشورهايى بود كه به اين مباحث اهتمام داشتند.
وى با بيان اين كه نقش ما به پول دادن و خريد خلاصه شده و باعث ركود و عدم رشد جريان‌هاى علمى در كشور شده بود، تصريح كرد: پس از انقلاب، كشور متوجه اين قضيه شد و با سرعت خوب به سمت توسعه‌ى فناورى و ايجاد نهادهايى براى توليد دانش فنى و عزم جدى براى جبران اين عقب‌ماندگى حركت كرد.
وى ادامه داد: امروز مراكز دانشگاهى و تحقيقاتى و در بخش صنعت اهتمام خوبى به توليد دانش فنى و بدست آوردن طراحى و ساخت دارند و شاهد هستيم كه دانش فنى داخلى جايگزين دانش خريدارى از خارج كشور مى‌شود. اما اين حركت به معناى بى‌نيازى از مبادلات علمى با خارج نيست و همواره بايد جزء خريداران، فروشندگان و صادركنندگان دانش فنى باشيم كما اينكه در حال حاضر نيز در برخى از بخش‌ها به ساير كشورها دانش فنى صادر مى‌كنيم.
وى با تاكيد بر اينكه پس از انقلاب دو مانع بزرگ مواجه بوديم، افزود: كسب نيروهاى انسانى متخصص به عنوان محورهاى اصلى وسعه‌ى فناورى و علمى از آن جمله بود كه اين عقب‌ماندگى با جهش كمى تا حد زيادى مرتفع شده، تعداد دانشجويان در پايان سال 83 به دو ميليون و 300 هزار نفر رسيده است بنابراين مانع اول با برخوردارى از نيروهاى خلاق و نوآور پشت سر گذاشته شد.
وى ضعف بنيان‌هاى پژوهشى كشور را مانع دوم خواند وافزود: توسعه‌ى فناورى بدون برخوردارى از زيرساخت‌هاى پژوهشى قوى نمى‌تواند اتفاق بيافتد، بنابراين براى قدم برداشتن به سمت توسعه‌ى دانش فنى بايد بنيان‌هاى پژوهشى را تقويت كرد.
وى تصريح كرد: امروز مراكز پژوهشى در كشور پيشتاز هستند بگونه‌اى كه از يك ميليون نفر جمعيت حدود 700 محقق حضور دارند و اين تعداد تا پايان برنامه‌ى چهارم توسعه بايد افزايش يابد.
وى با اشاره به اينكه، امروز شاهد شكل‌گيرى بنيان‌هاى فناورى دركشور هستيم اظهار داشت: شكل‌گيرى مراكز رشد و پارك‌هاى علوم و فناورى به سرعت در حال گسترش است و نسل جديدى از نيروهاى خلاق و با استعداد كشور در اين مراكز مشغول به فعاليت هستند كه نمونه‌ى آن را در اين تشكل شاهد هستيم كه نمونه‌اى از فناورى‌هاى نو را به كشور عرضه مى‌كنند، اين توان در دنباله‌ى زنجيره‌ى تحقيقات مى‌توان سرعت پيشرفت را صدها برابر كند.
وى در پايان اظهار داشت: با ديدن اين موفقيت به انسان احساس غرور دست مى‌دهد و مطئنم جوانان، نيز از اينكه كشورها را در آستانه‌ى توسعه‌يافتگى مى‌بينند احساس افتخار مى‌كنند.
مجرى پروژه‌ى ماهواره‌ى مصباح گفت: پايگاه پرتاب موشكى كه ماهواره‌ى مصباح با آن پرتاب مى‌شود در شمال مسكو واقع شده و مصباح اواخر مهر ماه سال جارى به فضا پرتاب خواهد شد.
به گزارش خبرنگار سرويس ارتباطات خبرگزارى دانشجويان ايران (ايسنا)، مهندس «حسن انتظارى» در مراسم پرده‌بردارى از ماهواره‌ى مصباح اظهار داشت: اين طرح نتيجه‌ى همكارى موفق گروهى از متخصصانى است كه صميمانه با هدف ارتقاء سطح فناورى در كشور تلاش كردند و اميدواريم پروژه‌ى مصباح چراغى براى پروژه‌هايى از اين نمونه در آينده باشد.
وى نمادسازى و ايجاد زيرساخت جهت اجراى پروژه‌ها و طراحى و ساخت ماهواره‌هاى كوچك، اجراى پروژه‌ى انتقال دانش فنى طراحى و ساخت نمونه‌هاى مهندسى و فضايى پرتاب و آموزش نيروى انسانى و كسب توانايى متخصصان و پژوهشگران كشور را از جمله اهداف اجراى طرح مصباح دانست و افزود: طرح ماهواره‌ى مصباح جهت دستيابى به فناورى فضايى، ماموريت انتقال داده ميان ايستگاه‌هاى زمينى به صورت ذخيره و ارسال را انتخاب كرده و طرح، شامل مراحل ساخت، پرتاب، استقرار در مدار و بهره‌بردارى است.
وى با اشاره به اين كه پايگاه پرتاب موشكى كه مصباح همراه با آن ه فضا پرتاب خواهد شد در شمال مسكو قرار گرفته اظهار داشت: در راستاى ساخت مدل فضايى ماهواره از دانش فنى شركت CGS ايتاليا استفاده شده است، همچنين سازه‌ى ماهواره كه از تكنولوژى بالايى برخوردار است در داخل كشور ساخته شد و طبق توافق با شركت ايتاليايى مقرر شد اگر استانداردهاى لازم رعايت شده باشد همان سازه به عنوان سازه‌ى اصلى در فضا استفاده شود.
وى ادامه داد: از جمله كاربردهاى پيشنهادى براى ماهواره‌ى مصباح، قرائت كنتور از راه دور، جمع‌آورى اطلاعات جوى از ايستگاه‌هاى هواشناسى و مانيتورينگ شرايط محيطى و اندازه‌گيرى ميزان فشار است.
انتظارى ادامه داد: ماهوار در مدار ارتفاع پايين (LEO) مى‌باشد و ارتفاع مدار ماهواره هزار كيلومتر است همچنين تعداد دور ماهواره در شبانه روز 14 دور و طول مدت رويت ماهواره در شبانه روز 45 دقيقه است. طول عمر مفيد ماهواره در مدار حدود سه سال و ناحيه‌ى سرويس دهى اصلى ايران بوده كه در اروپا و آمريكا نيز قابليت رويت و سرويس‌دهى خواهد داشت.
وى تصريح كرد: اميدواريم با اين پروژه، ساخت ماهواره در كشور بومى شود.
وى ادامه داد: ماهواره‌ى مصباح كه در راستاى عمليات مربوط به طراحى و ساخت آن حدود 60 نيرو با تركيب‌هاى مختلف حضور داشتند، اواخر شهريور آماده‌ى پرتاب خواهد بود اما پرتاب آن اواخر مهرماه انجام خواهد شد.
دكتر «سيد حميد فتحى» رييس سازمان پژوهش‌هاى علمى و صنعتى ايران در گفتوگو با خبرنگار خبرگزارى دانشجويان ايران (ايسنا)، در زمينه‌ى كاربرى ماهواره‌ى مصباح اظهار داشت: اين ماهواره‌ى مخابراتى اطلاعات را از يك نقطه دريافت و ذخيره كرده و در نقطه ديگرى به يك نقطه از سطح زمين ارسال مى‌كند، به عنوان مثال اطلاعات هواشناسى را از نقاط مختلفى كه سنسورهاى اطلاعات جوى سازمان هواشناسى نصب شده دريافت كرده و پس از قرار گرفتن در موقعيت مناسب آنها به ايستگاه‌هاى زمينى ارسال مى‌كند. به اين ترتيب امكان انتقال اطلاعات بين نقاطى كه در سطح زمين امكان ارتباط مسقيم بين آنها وجود ندارد فراهم مى‌شود.
ارسال و دريافت پيغام‌هاى كوتاه مانند فاكس، ذخيره و ارسال ديتاى شبكه‌هاى هوايى مانند گاز، آب و برق، امكان قرائت كنتور از راه دور و دريافت اطلاعات مربوط به حمل و نقل و وضعيت راه‌هاى كشور از ديگر كاربردهاى اين ماهواره است.
وى در خصوص مشخصات ماهواره مصباح گفت: اين ماهواره كوچك كه كمتر از 100 كيلوگرم وزن دارد و در ارتفاع حدود 1000 كيلومتر در مدار زمين قرار مى‌گيرد.
دكتر فتحى با اعلام اين كه اين ماهواره هم اكنون وارد ايران شده است، گفت: ماهواره در حال حاضر در ايران است و به زودى مراحل انتقال آن براى انجام تست‌هاى نهايى و آماده‌سازى براى پرتاب از روسيه انجام خواهد شد و احتمالا تا اوائل مهرماه عمليات پرتاب آن از طريق يك موشك روسى انجام خواهد شد.
وى هزينه ساخت اين ماهواره را حدود 10 ميليارد تومان عنوان كرد و با اشاره به سازمان‌هاى كه در ساخت آن شركت داشتند، گفت: مراحل آزمايشگاهى ماهواره مصباح در سازمان پژوهش‌هاى علمى و صنعتى ايران به صورت يك پروژه تعريف و اجرا شد و پس از اين مرحله بين سازمان پژوهش‌هاى علمى و صنعتى و مركز تحقيقات مخابرات قرار داد همكارى بسته شد.
در حقيقت سازمان پژوهش‌هاى علمى صنعتى ايران به عنوان مجرى و سازنده اين ماهواره و مركز تحقيقات مخابرات به عنوان كارفرما و صاحب ماهواره ساخته شده در اين طرح همكارى دارند. علاوه بر همكارى اين دو سازمان، مشاوره‌هايى نيز از يك شركت ايتاليايى دريافت شده است.
رييس سازمان پژوهش‌هاى علمى و صنعتى ايران در گفتوگو با ايسنا خاطرنشان كرد: تيمى كه در ساخت اين ماهواره شركت دارند بهره‌بردارى از آن را هم دنبال خواهند كرد.
همچنين ايستگاه‌هاى اصلى در سازمان پژوهش‌ها و مركز تحقيقات مخابرات پيش‌بينى خواهد شد كه يك ايستگاه كمكى هم در ايتاليا بر عملكرد ماهواره نظارت خواهد داشت.
از سوى ديگر براى اين كار افرادى را تربيت خواهيم كرد تا بهره‌بردارى از آن را بر عهده بگيرند در عي حال درباره كاربردهاى ماهواره به سازمان‌هاى مختلف كشور اطلاع‌رسانى شده تا در صورت نياز خدماتى را از ماهواره مصباح دريافت كنند.
دكتر فتحى در پايان با اعلام اين كه اين پروژه در فازهاى بعدى نيز ادامه خواهد يافت، افزود: در حال حاضر ما به دانش فنى و تخصصى لازم در زمينه طراحى و ساخت ماهواره رسيده‌ايم . در ابتداى كار به علت نداشتن دانش و اطلاعات موجود در اين زمينه از شركتهاى خارجى به عنوان مشاور استفاده كرديم و آنها با راهنمايى‌هاى خود نقاط ضعف ما را متذكر شدند به هر حال اين ماهواره توسط ايران ساخته شده و در آينده مى‌توانيم ماهواره‌هاى بعدى را با اتكاى هرچه بيشر به توان و تجربه نيروهاى متخصص فعال در اين پروژه در كشور طراحى كرده و بسازيم.
