نام نویسنده: آرام حيدرى
همکاران سیستم – ذ بشر از مدت‌ها پيش پى به اهميت آموزش برد و در اين راستا سعى در برداشتن موانع موجود بر سر راه اين مهم كرده است. مثلا” سعى در پيدا کردن راهى داشتند که نياز به حضور معلم و متعلم هر دو در يک مکان نباشد، بلکه از راه دور بتوان شخصى را آموزش داد. اين مسأله آموزش از راه دور (distant learning) در دنياى امروزى که دنياى اطلاعات و فناورى اطلاعات گفته مى‌شود، به صورت E-Learning يا آموزش الکترونيکى در آمده است. از طرف ديگر لزوم اين مسأله را نميتوان فقط به دليل وجود تکنولوژى اينترنت دانست، بلکه فرهنگ و نحوه رندگى امروزى اين چنين ايجاب ميکند.
يکى از نمونه‌هاى آموزش الکترونيکى تأسيس دانشگاههاى مجازى‌ست که تدريس از طريق اينترنت انجام مى‌گيرد. در اين مقاله ابتدا به مسايلى که در تأسيس و اداره دانشگاههاى مجازى به آنها برميخوريم و بايد در نظر گرفته شود، ميپردازيم. سپس اهميت و لزوم تأسيس چنين دانشگاه‌‌هايى و تأثيراتى که وجود اين دانشگاهها در جامعه‌ى امروزى بشر ميگذارد را، بررسى ميکنيم.
کلمات کليدى: آموزش الکترونيکى، دانشگاههاى مجازى، سيستم‌‌هاى مشاور، امنيت اطلاعات، کارگروهى
1- مقدمه
آموزش از ديرباز يکى از مسايل جوامع بشرى بوده است که در راستاى همگانى کردن آن، دانشگاهها تأسيس شدند. در دنياى الکترونيکى امروز، دانش آموزى نيز به صورت الکترونيکى امکان پذير گشته است و در اين راستا دانشگاههاى مجازى تأسيس شده اند. از مزاياى يک محيط آموزشى تحت web مى توان به مسايلى همچون امکان ارايه حجم زيادى از اطلاعات توسط استادان بر روى web و امکان استفاده online براى دانشجويان اشاره کرد. به اين ترتيب، دانشجويان از هر جاى دنيا، مى وانند با کم‌ترين هزينه به اين مطالب دسترسى پيدا کنند. اما در محيط آموزشى مانند دانشگاه، بايد در نظر داشت که هدف، يادگيرى دانشجويان است و نه فقط ارايه مطالب. بنابراين بايد در کنار ارايه مطالب، امکان فعاليت‌هاى آموزشى ديگر و ارتباط دو طرفه‌ى دانشجو و استاد را براى تک تک درس‌هاى ارايه شده، به وجود آورد.]4[
از جمله مسايل ديگرى که در طراحى و پياده سازى يک دانشگاه اينترنتى (و به اصطلاح معروف مجازى) بايد در نظر گرفت، مسايل امنيتى (security) است. در اين زمينه مى‌توان آموزش از طريق Internet را با آموزش‌‌هاى الکترونيکى قديمى که از طريق CD صورت مى‌گرفته، مقايسه کرد. تهيه CD، مشکلاتى از قبيل هزينه توليد، توزيع و به روز نگه داشتن اطلاعات CDها را دربردارد؛ و بنابراين فقط از عهده شرکت‌‌هاى بزرگى همچون شرکت‌‌هاى هواپيمايى برمى‌آيد. اما امروزه استفاده از web هزينه‌‌هايى همچون توزيع و به‌روزگردانى را بسيار کاهش مى‌دهد. اما در کنار اين مسايل، استفاده از web، در نظر گرفتن نکات ايمنى (security) را ايجاب مى‌کند. مسايل امنيتى در تکنولوژى اطلاعات را مى‌توان در دو گروه دسته‌بندى کرد: (1) مکانيسم‌‌هاى امنيت اطلاعاتى، که شامل ذخيره سازى و پردازش امن اطلاعات است (مثلا” authentication، authorization، کنترل دسترسى و …)؛ و (2) مکانيسم‌‌هاى امنيت در ارتباطات، يعنى امنيت در انتقال اطلاعات (پروتوکل‌‌هاى مطمئن براى لايه‌‌هاى مختلف، distributed authentication، public-key infrastructure و …). ]2[
از طرف ديگر، دانشگاهها بايد با مسأله زياد شدن تعداد دانشجويان و افزايش ناهمسانى آنها نيز دست و پنجه نرم کنند؛ در عين حال که بايد بازار جذب دانشجو را از دست ندهند. ]3[
در اين مقاله به يک بررسى کلى بر روى مسايل فوق، مشکلات موجود و برخى راه حل‌‌هاى ارايه شده فعلى مى‌پردازيم.
در بخش 2، به بررسى دلايلى که تأسيس دانشگاههاى مجازى را ايجاب ميکند، ميپردازيم. در بخش 3، به مسأله اهميت امنيت اطلاعات قرار داده شده بر روى web و همچنين راهکار‌هايى براى برقرارى ين امنيت ارايه ميشود. در بخش 4، به بررسى اجمالى يک تکنولوژى به نام Coimbra که به اين منظور ايجاد شده، ميپردازيم. در بخش 5، در مورد لزوم داشتن سيستم‌‌هاى مشاور در دانشگاههاى مجازى بحث ميشود. در بخش 6، نياز به دسترسى هدايت شده دانشجويان به اطلاعات موجود بر روى web مورد بررسى قرار ميگيرد. در بخش 7، تأثيرات اجتماعى وجود اين چنين دانشگاه‌‌هايى از جنبه‌هاى مختلف، بررسى ميشود؛ و در بخش 8 به بررسى يک کارگروهى انجام شده در يک دانشگاه مجازى ميپردازيم.
