سلاح جدید امارات در رقابت جهانی هوش مصنوعی

امارات متحده عربی دومین کشوری است که مدلی به نام K2 عرضه کرده است؛ مدلی که هم‌نام با محصول چینی «Kimi K2» است. این مدل که K2 Think نام دارد، توسط دانشگاه محمد بن زاید در ابوظبی (MBZUAI) توسعه یافته و یک سیستم کارآمد در حوزه استدلال (Reasoning Model) محسوب می‌شود. این مدل مشابه «o1» اوپن‌ای‌آی و «r1» شرکت دیپ‌سیک، مسأله‌ها را گام‌به‌گام حل می‌کند و به‌ویژه در ریاضیات و کدنویسی عملکرد خوبی دارد. هرچند به پای مدل‌های پیشرفته گوگل و اوپن‌ای‌آی نمی‌رسد، اما نسبت به بسیاری از مدل‌های متن‌باز بهتر عمل می‌کند.

K2 Think کوچک‌تر از بسیاری از مدل‌های قبلی است (۳۲ میلیارد پارامتر) و با قدرت محاسباتی اندک نیز سریع اجرا می‌شود. این سرعت با استفاده از تراشه‌های شرکت آمریکایی Cerebras که در مرکز داده MBZUAI نصب شده‌اند، بیشتر هم شده است. این تراشه‌ها (به بزرگی یک بشقاب غذا) برای اجرای مدل‌ها بهینه‌سازی شده‌اند و باعث می‌شوند چت‌بات هزاران کلمه در ثانیه تولید کند. اریک شینگ، رئیس MBZUAI، این را آغاز «عصر جدیدی از هوش مصنوعی کم‌هزینه، بازتولیدپذیر و پاسخ‌گو» می‌داند.

مدل اماراتی ربطی به نسخه چینی «Kimi K2» ندارد، اما ریشه‌های چینی دارد: این مدل بر پایه Qwen 2.5، محصول شرکت علی‌بابا ساخته شده است. به این ترتیب، دانشگاه محمد بن زاید از هزینه و دشواری ساخت یک مدل پایه از صفر عبور کرده و روی مرحله پساتربیت (Post-training) تمرکز کرده است. نکته مهم این است که K2 Think کاملاً متن‌باز است: هم مدل، هم کد و هم داده‌های تربیتی در اختیار عموم قرار گرفته‌اند.

انتخاب یک مدل چینی به‌جای گزینه‌های آمریکایی مانند Llama متا، نشان‌دهنده سیاست دقیق امارات در موازنه میان قدرت‌های جهانی در عرصه هوش مصنوعی است. در ماه مه، امارات نخستین کشور پس از آمریکا بود که به پروژه Stargate اوپن‌ای‌آی پیوست؛ اکنون کشورهایی مانند بریتانیا و نروژ هم ملحق شده‌اند. همچنین، امارات قصد دارد در ۲۰۲۶ یک مرکز داده ۲۰۰ مگاواتی راه‌اندازی کند و آن را تا ظرفیت یک گیگاوات توسعه دهد.

با این حال، هدف اصلی امارات ایجاد یک بخش کاملاً بومی هوش مصنوعی است. پنگ شیائو، مدیرعامل G42 و عضو هیئت‌مدیره MBZUAI، مدل K2 Think را نمونه‌ای دانست که نشان می‌دهد «مدل‌های کوچک‌تر و منابع‌محور می‌توانند با بزرگ‌ترین سیستم‌های استدلال رقابت کنند». این جهت‌گیری مشابه اهداف ملی امارات و رقبای منطقه‌ای آن از جمله عربستان است.

در کنار K2 Think، دانشگاه MBZUAI مدل‌هایی مانند Jais (مدل زبانی عربی) و Nanda (مدل زبانی هندی) را هم عرضه کرده است. این مدل‌ها که وارد رقابت مستقیم با محصولات آمریکا و چین نمی‌شوند، بهترین امید امارات برای ایجاد بازاری مستقل پیرامون محصولات بومی هوش مصنوعی هستند. افزون بر این، نام‌هایشان هم اصیل‌تر از K2 به نظر می‌رسد