نام نویسنده: مريم عسگري
براي بسياري از مصرف‌كنندگان كالاهاي مختلف، اين سوال مطرح است كه چه تفاوتي بين شيوه خريد مصرف‌كنندگان در كشورهاي توسعه‌يافته و مصرف‌كنندگان ايراني وجود دارد و مصرف‌كنندگان در خارج از كشور، از چه تسهيلات خاصي براي خريد كالا استفاده مي‌كنند؟
اين اواخر هم با انتشار زمزمه‌هايي در مورد اجراي طرح «تامين» حتما اين سوال براي شما پيش آمده است كه آيا اين طرح مي‌تواند كمكي به مصرف‌كنندگان براي خريد راحت‌تر با شرايط بهتر باشد يا خير؟ و در كل، تسهيلتي كه شامل حال مصرف‌كنندگان مي‌شود در چه حدي است؟
كارشناسان معتقدند مصرف‌كنندگان در خارج از كشور با استفاده از ابزارهاي اعتباري مي‌توانند خريدي راحت‌تر و كم‌دردسر‌تر داشته باشند تا مصرف‌كنندگان ايراني كه ناچارند بابت خريد كالا از پول نقد يا نهايتا چك استفاده كنند. مصرف‌كنندگان در كشورهاي اروپايي و آمريكايي و حتي برخي از كشورهاي آسيايي مي‌توانند ظرف مدت كوتاهي با استفاده از كارت‌هاي اعتباري كه پس از اعتبار سنجي از طرف بانك‌ها و يا شركت‌هاي توليدكننده انجام مي‌شود، تمام لوازم مورد نياز خود را خريداري كرده و هزينه آن را به طور اقساطي پرداخت كنند. البته به اين شرط كه مشتريان خوش حسابي باشند.
اما در كشور ما، مصرف‌كنندگان علاوه بر اينكه از اين نعمت محرومند، بلكه با محدوديت‌هاي ديگري نيز مواجهند. البته برخي از شركت‌هاي عرضه‌كننده در كشور ما، فروش اقساطي را در برنامه خود دارند. ولي معمولا حدود 10 تا 20 درصد، بسته به كالاي مورد نظر روي قيمت كالا مي‌كشند و مبلغي را كه حدود 30 تا 50 درصد از مبلغ كل كالا است را نيز به عنوان پيش پرداخت از مشتري دريافت مي‌كنند. اين را هم اضافه كنيم كه بابت هر قسط هم مشتري بايد يك فقره چك به شركت عرضه كننده ارائه كند. اما در ساير كشورها تمام اين موارد به دليل استفاده از كارت اعتباري حذف مي‌شود و شركت عرضه‌كننده بر مبناي اعتبارسنجي كه از مشتري كرده است به وي اعتماد مي‌كند.
مسوول فروش يكي از نمايندگي‌هاي فروش محصولات سوني نيز در اين‌باره گفت، در حوزه لوازم خانگي و به ويژه لوازم صوتي و تصويري مصرف‌كنندگان ايراني در محدوديت بيشتري از لحاظ انتخاب برند، مدل و… مواجه هستند. در حالي‌كه در ساير كشورها، به ويژه كشورهاي اروپايي، آمريكايي و حتي برخي از كشورهاي آسيايي مصرف‌كنندگان قدرت انتخاب بيشتري در اين رابطه دارند. شايد اين موضوع در نگاه اول چندان مهم جلوه نكند، ولي تنوع بالاي برند در ساير كشورها باعث شده است رقابت بين برندها بيشتر شود و در نتيجه عرضه‌كنندگان كالا براي جلب‌نظر مشتري قيمت‌هاي منطقي‌تري ارائه دهند يا پروموشن‌هاي بهتر و بيشتر و همچنين خدمات پس از فروش بهتري ارائه دهند. اين در حالي است كه مصرف‌كنندگان در كشور ما با محدوديت بيشتري در زمينه برند به ويژه در زمينه لوازم صوتي و تصويري مواجه هستند و همچنين سرعت ورود تكنولوژي هاي جديد به كشور در مقايسه با ساير كشورها كمتر است.
يكي از توليدكنندگان تلويزيون نيز در اين باره گفت، معمولا مصرف‌كنندگان در كشورهاي توسعه‌يافته از تسهيلات زيادي براي خريد كالا استفاده مي‌كنند. به عنوان مثال در برخي از كشورهاي اروپايي، شركت‌هاي توليدكننه با توجه به اعتبار فرد مورد نظر و بررسي سابقه پرداخت صورتحساب‌هاي وي امكان خريد اعتباري را براي وي فراهم مي آورد و خريدار مي‌تواند كالاي مورد نظر را با يك پيش پرداخت 10 درصدي و در اقساط 6 تا 12 ماهه خريداري كند.
البته در صورت خريد اقساطي مبلغي حدود 10 تا 20 درصد روي قيمت كالا كشيده مي‌شود.
به گفته وي، در برخي از كشورها، شركت هاي عرضه كننده كالا به جاي ارائه پروموشن به مصرف‌كنندگان امكانات ويژه‌اي مي‌دهند. به عنوان مثال برخي از توليدكنندگان امكان تعويض كالاي كاركرده را با كالاي جديدتر و تكنولوژي‌هاي نوين به خريداران مي‌دهند. به عبارتي خريدار كالايي كه مثلا 6 ماه يا يك‌سال قبل از يك شركت خريداري كرده است را مي‌تواند با پرداخت مبلغ مابه‌التفاوت با يك كالاي جديدتر تعويض كند.
توسلي مديرعامل شركت صاايران با بيان اين مطلب كه براي حذف واسطه‌ها و عرضه كالاها با قيمت منطقي‌تر گام‌هايي برداشته شده است به اجراي «تامين»اشاره كرد و گفت: اجراي اين طرح كمك زيادي به مصرف‌كنندگان در جهت انتخاب راحت كالا با قيمت مناسب خواهد بود.
الگو برداري آري يا خير
اين اواخر وزارت صنايع، با اجراي طرح تامين گام‌هاي ابتدايي را براي تغيير شيوه خريد مصرف‌كنندگان در حوزه لوازم خانگي و صوتي و تصويري برداشته است كه البته هدف مهم‌تر ين طرح حمايت از توليدكنندگان داخلي و كاهش قيمت‌ها در راستاي طرح هدفمند‌كردن يارانه‌ها است. كارشناسان معتقدند، طرح «تامين» الگو برداري از ساير كشورها است و براي موفقيت اين طرح بايد قبل از اجرا زيرساخت‌هاي لازم براي اجراي اين طرح فراهم شود.
ابراهيم درستي رييس اتحاديه لوازم صوتي و تصويري در اين باره گفت: در اينكه طرح «تامين» الگوبرداري از سيستم فروش ساير كشورها است شكي نيست. چرا كه ما براي ايجاد تغيير در بازار نياز به يك نمونه و الگو داريم كه در كشورهاي ديگر موفق بوده باشد. اما اين طرح داراي نواقصي است كه اميدواريم با گذشت زمان اين نواقص رفع شود.
به گفته ي، وزارت صنايع هيچ‌گونه تعاملي با اتحاديه‌هاي استاني و كشوري در زمينه اجراي اين طرح نداشته است و به همين دليل تعداد شركت‌هايي كه در اين طرح همكاري مي‌كنند محدود به چند برند توليدكننده است. اين درحالي است كه ساير برندها تمايل خود را براي عضويت در اين طرح به اتحاديه اعلام كرده‌اند.
درستي معتقد است، در حال حاضر درجه كيفي محصولات توليدي ايران در حوزه تلويزيون c است. اين درحالي است كه بايد اين درجه كيفي افزايش يابد تا در مصرف انرژي صرفه‌جويي شود. پس بايد شرايط براي ارتقاي سطح كيفي محصولات فراهم شود. وي در مورد تاثير اجراي اين طرح روي بازار سنتي گفت: قطعا اجراي ين طرح روي بازار سنتي ما تاثير مي‌گذارد و بايد براي جلوگيري از لطمه وارده به حداقل ده هزار واحد صنفي در سطح تهران اقدامات اساسي صورت گيرد. اين درحالي است كه شهيدي، دبير انجمن توليدكنندگان لوازم صوتي و تصويري در اين باره مي‌گويد، از آنجا كه شركت‌هاي عرضه‌كننده براي همكاري در اين طرح مختار هستند ما نمي‌توانيم آنها را مجبور به همكاري با اين طرح كنيم و به اين ترتيب بازار سنتي ميزبان عرضه اين محصولات خواهد بود. ضمن اينكه ما در نظر داريم از ساير برندها براي همكاري با ما دعوت به عمل آوريم. به گفته شهيدي، به طور يقين برنامه‌اي براي جلوگيري از صدمه به بازار خواهيم داشت. وي كه ادعاي الگوبرداري اين طرح از ساير كشورها را به شدت تكذيب مي‌كند، گفت: اين طرح به هيچ عنوان الگوبرداري از ساير كشورها نيست. چرا كه ما نه تنها كالا را به طور اقساطي به مصرف كننده عرضه مي‌كنيم، بلكه قيمت‌ها را نيز كاهش داده‌ايم. به گفته وي، در حال حاضر 90 درصد تلويزيون‌هاي توليدي كره و چين در كشور ما توليد مي‌شوند و تنها يكي دو برند هستند كه در كشور توليد داخلي ندارند. پس در آينده مي‌توان شاهد تنوع بيشتر محصولات در اين طرح بود.
توسلي، مدير عامل شركت صاايران نيز با بيان اين مطلب كه طرح «تامين» الگوبرداري از كشورهاي ديگر نيست، گفت: كشورهاي ديگر به دنبال بحث عدالت اجتماعي نبوده و اين طرح مختص كشور ما است. وي افزود: طي سه ماه آينده اين طرح بدون نقص و ايراد اجرا مي‌شود و در حال حاضر مشكلات احتمالي به دليل نوپا بودن طرح است.
