مهر- جنگ میان نرم افزارهای “منابع باز” و نرم افزارهای دارای لیسانس از سال 1975 آغاز شد و در یکسال اخیر با توسعه سکوهای آندروئید و گوگل کروم به اوج خود رسیده است که تحلیلگران معتقدند سرانجام با پیروزی نرم افزارهای آزاد به پایان خواهد رسید.
مبارزه میان دو تیم “بازها” و “بسته ها” با یک نامه آغاز شد. نامه ای که “بیل گیتس” در سال 1975 به برنامه نویسان یک باشگاه فناوری در سیلیکون ولی نوشت و آنها را “سارق” یکی از نرم افزارهایش خواند.
بنیانگذار غول نرم افزاری دنیا در این نامه نوشت: “بسیاری از شما دزد هستید! یادگرفته اید که پول سخت افزار را بپردازید اما نرم افزار چیزی است که ترجیح می دهید رایگان به اشتراک بگذارید.”
بیل گیتس از تیم “بسته ها” روش بازی حریف را خوب می دانست: اشتراک گذاشتن و تبادل برنامه ها تنها روشی بود که در سپیده دم انقلاب انفورماتیک، شیفتگان رایانه برای تجربه کردن، آزمودن و بهتر کردن قابلیتها و برنامه های خود در اختیار داشتند.
30 سال بعد، تیمی که بعدها “منابع باز” (open source ) نامیده شد و خط مشیء آن کمی به عادات قدیمی طرفداران آزادی گرایش داشت به یک مدل واقعی تبدیل شد.
اصول این تیم بسیار ساده اس: اگر همه برای ورود به کدی که با آن یک برنامه نوشته می شود آزاد باشند می توانند آن را تغییر دهند و برنامه تصحیح شده را با دیگران مبادله کنند. به این ترتیب نرم افزار روز به روز بهتر می شود.
امروز در آمریکا بیشتر تلفنهای همراه هوشمندی که به فروش می رسند به جای اینکه مجهز به سیستم عامل iOS (سیستم عامل آی- فن) باشند از نرم افزار آندورئید برخوردارند. آندروئید، سیستم عامل محصول گوگل و “منابع باز” است و بنابراین برای تیم “بازها” بازی می کند. گسترش این نرم افزار که کمتر از یکسال قبل وارد بازار شد بسیار سریع و شگفت انگیز است.
اگر هنوز درباره اینکه تا چه حد تهدیدی که سیستم عامل گوگل می تواند بر شرکت اپل برجای بگذارد تردیدهایی وجود دارد کافی است که به سخنان “استیو جابز” که چند روز قبل بیان داشت گوش سپرد: “مبارزه بسته ها در مقابل بازها تنها، دودی در برابر چشمان است و بنابراین قرار نیست همیشه سیستمهای باز پیروز باشند.”
پرتاب توپ با این شدت تقریبا همیشه بدان معنی است که می خواهی تمام قدرت خود را به حریف نشان دهی. به طوریکه مایکروسافت نیز هفته گذشته بر روی کانال خود در یوتیوب فیلمی را به بسته “آفیس” تقدیم کرد. در این ویدیو که به سبک فیلمهای ژانر وحشت ساخته شده است نسخه منابع باز آفیس به نام “اپن آفیس” با ارائه 17 سند توسط معملان، مدیران و کاربران مورد استهزاء قرار می گیرد.
یکی از این کاربران می گوید: “با استفاده از OpenOffice مشکلات بسیاری پیدا کرده ام. بنابراین مسئول IT من، به من توصیه کرد که از مایکروسافت اکسل استفاده کنم.”
“اپن آفیس” شاید تهدیدی آنچنان بزرگ که مایکروسافت می خواهد ما بارور کنیم نباشد اما این شرکت تقریبا به این نتیجه رسیده که در مبارزه با “منابع باز” تقریبا بازی را باخته است.
هر چند میلیونها نسخه از مرورگر اینترنت اکسپلورر همراه با سیستم عاملهای ویندوز در سراسر دنیا توزیع شده اند باوجود این، تحلیلهای موسسه “استات کانتر” نشان داد که در ماه سپتامبر برای اولین بار سلطه این مورگر مایکروسافت در بازار نرم افزارهای جستجو در اینترنت به رقم زیر 50 درصد کاهش یافت.
علاوه بر فایرفاکس که “منابع باز” است تهدید قویتر دیگر در این میدان مبارزه، نرم افزاری به نام “کروم” است که گوگل آن را توسعه داده است.
صعود آندروئید و در اندازه های کوچکتر، صعود کروم و فایرفاکس نشان می دهند که وقتی شرکتها کمر به همت توسعه یک محصول منابع باز می کنند محصول به مرور برنده خواهد شد.
“منابع باز” در این رقابت می تواند برنده شود چون مدلش به گونه ای است که سرنوشتی جز پیروزی نخواهد داشت.
همانطور که “دیوید یوفی” از مدرسه بازرگانی هاروارد درخصوص آندورئید به نیویوک تایمز گفت طبیعی است فکر کنیم که در یک محیط باز، نوآوریها به روشی سریعتر پا می گیرند.
در دهه 80 دنیای انفورماتیک در انحصار بازارهای تک قطبی قرار داشت اما امروز الگوی فناوری اطلاعات تغییر کرده و به نظر می رسد حتی مایکروسافت نیز متوجه این “افتادن توپ در زمین حریف” شده است به طوریکه “ری اوزی” یک مدیر ارشد مایکروسافت دقیقا پنج سال قبل اظهار داشت: “درحالی که ما نتایج خوبی از بسیاری جهات به دست می آوریم اما یکسری از رقبای قوی همانند یک پرتو لیزر بر روی سرویسهای اینترنتی تمرکز کرده اند.”
شاید به خاطر همین دیدگاه انتقادی “ری اوزی” نسبت به استراتژیهای داخلی مایکروافت بود که وی هفته گذشته از کار خود استعفاء داد.
