معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فضایی ایران اعلام می‌کند در حال‌حاضر ارائه اینترنت ماهواره‌ای در پوشش وسیع، اولویت این سازمان در دولت سیزدهم نیست و اگر قرار باشد ایران وارد حوزه اینترنت ماهواره‌ای شود، حتما این کار را از طریق مشارکت‌های بین‌المللی انجام خواهد داد. همچنین حسن سالاریه تاکید کرده که ارائه اینترنت ماهواره‌ای از سمت شرکت‌هایی خارجی مانند استارلینک بیش از اینکه جنبه خدماتی و اقتصادی داشته باشد، بیشتر مقاصد امنیتی را دنبال می‌کند.
به گزارش آی‌تی ایران، یکی از بحث‌های داغ یک سال اخیر ، توسعه و ورود اینترنت ماهواره‌ای به کشور بوده است. با انتشار خبرهای مختلف در مورد ورود اینترنت ماهواره‌ای شرکت‌هایی خارجی مانند استارلینک به ایران، مقامات حاکمیتی و دولتی اظهار نظرهای مختلفی در مورد توسعه و ارائه اینترنت ماهواره‌ای در کشور بیان کردند. اظهارنظرهایی که بیشتر هدفشان جلوگیری و مقابله با اینترنت ماهواره‌ای از نوع خارجی آن بوده است.
برای نمونه اواخر بهمن ماه سال ۱۳۹۹ خبرگزاری مهر به نقل از ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی از تشکیل کارگروه مواجهه با اینترنت ماهواره‌ای خبر داد. فیروزآبادی در این گفت‌وگو از ارائه مجوز و تدوین مقررات استفاده از اینترنت ماهواره‌ای هم خبر داده و گفته بود: «برای شرکت‌هایی که نسبت به ارائه خدمات منظومه‌های ماهواره‌ای اقدام می‌کنند باید مقرراتی تدوین شود تا کسانی‌که می‌خواهند در کشور از طریق این شبکه‌های دسترسی فعالیت کنند حتما مجوز اخذ کنند.»
اما چند هفته بعد و به دنبال انتقاد رسانه‌ها، فیروزآبادی در گفت‌وگو با ایرنا این گفته‌های خود را تکذیب و اعلام کرد که این خبر بد منعکس شده و او مخالفتی با توسعه اینترنت ماهواره‌ای ندارد. او در این گفت‌وگو اعلام کرد که نگاه شورا برای این تحول بزرگ که در دنیا اتفاق میفتد این است که تمهیدات مناسبی برای آن در کشور پیش‌بینی شود. فیروزآبادی در این مورد توضیح داده بود: «ما موظف هستیم هم راستا با این تحول بزرگ در کشور، آماده‌سازی‌های مناسب را انجام دهیم. این آماده‌سازی هم در حوزه مقررات‌گذاری است و هم در حوزه فنی. در حوزه فنی ما در دو بعد در حال مطالعه هستیم. یک بعد شبکه ثابت است که این شبکه باید به مراتب سرویس‌های بهتری از منظومه‌های ماهواره ای به مردم کشور ارائه کند.»
چندی بعد از این اظهارات نمایندگان مجلس وارد میدان شدند و در مصوبه بودجه ۱۴۰۰ برنامه ویژه برای مقابله با اینترنت ماهواره‌ای خارجی در نظر گرفتند. نمایندگان مجلس در مصوبه بودجه سال ۱۴۰۰، مخابرات را موظف کردند که ضمن توسعه ایترنت پرسرعت، باید امکان مقابله با تهدیدات اینترنت ماهواره‌ای توسط کشورهای خارجی دیگر در حریم کشور نیز مورد استفاده قرار گیرد را داشته باشد. دستوری که در نهایت گزارشی از خروجی آن منتشر نشد.
در نهایت بعد از انتشار این خبرها در اسفند سال ۱۳۹۹ علی ربیعی، سخنگوی دولت دوازدهم، در یکی از نشستهای خبری خود، اینترنت ماهواره‌ای را ضرورت عصر اقتصاد دیجیتال دانست و اعلام کرد هر شرکت بین‌المللی برای ارائه خدمات می‌تواند پس از اخذ مجوز، در ایران خدمت رسانی کند و دولت نگاه تهدید محوری به این فناوری ندارد.
توسعه خدمات اینترنت ماهواره‌ای درفاز مطالعاتی
با سپری شدن بیش از دو سال از این اظهارت اما تکلیف توسعه اینترنت ماهواره‌ای در کشور یا امکان ارائه اینترنت ماهواره‌ای شرکت‌های بین‌المللی در ایران هنوز مشخص نیست. به تازگی حسن سالاریه، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فضایی ایران در گفت‌وگو با سایت راه پرداخت تلویحا به این موضوع اشاره کرده که اولویت دولت سیزدهم توسعه اینترنت ماهواره‌ای در پوشش وسیع نیست. همچنین او گفته که ورود اینترنت ماهواره‌ای شرکت‌های خارجی منوط به تصمیم شورای عالی فضای مجازی است.
سالاریه در توضیح این سوال که دولت سیزدهم چه دیدگاهی به فعالیت اینترنت ماهواره‌ای بین‌المللی دارد و آیا در این زمینه برنامه‌ای در نظر گرفته شده گفته است:
«این موضوع دو جنبه مختلف دارد. یک جنبه بهره‌برداری از شرکت‌های خارجی است که امکان سرویس‌دهی در این زمینه را به کاربران دارند. که این بخش در شورای عالی فضای مجازی در حال بررسی است. جنبه دوم این اتفاق ساخت منظومه‌های ماهواره‌ای بومی یا مشارکتی برای ارایه خدمات پهن باند اینترنت است.»
او توضیح داده است که بحث ساخت ماهواره و ریزماهواره‌ها به صورت جدی در برنامه ۱۰ ساله فضایی کشور و بازنگری این برنامه دیده شده است. سالاریه در این زمینه هم ابراز امیدواری کرده که با تامین مالی مناسب، این سازمان بتواند در این حوزه گام بردارد. سالاریه در این زمینه گفت: «در حال‌حاضر در فاز مطالعاتی و امکان‌سنجی در زمینه تامین و ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای قرار داریم. مطالعات و امکان‌سنجی ما که تمام شود اطلاعات دقیق‌تری در اختیار خواهیم داشت که چه مداری مناسب خدمات اینترنت ماهواره‌ای در ایران است، چه تعداد ماهواره در این زمینه مناسب کشور است و چه تعداد کاربر را در فاز نخست ساخت این منظومه ماهواره می‌توانیم پوشش دهیم. به محض پایان بررسی‌های لازم در این زمینه بدون معطلی به سمت ساخت این ماهواره‌ها خواهیم رفت.»
ورود اینترنت ماهواره‌ای خارجی با تصمیم شورای عالی فضای مجازی
به جز ساخت و توسعه اینترنت ماهواره‌ای در داخل کشور، یکی دیگر از بحث‌ها در این زمینه امکان فعالیت سرویس اینترنت ماهواره‌ای شرکت‌های خارجی در ایران است. سالاریه در گفت‌وگوی خود تاکید کرده که در این زمینه شورای عالی فضای مجازی در حال پیگیری است و هر جا لازم باشد این سازمان به شورای عالی فضای مجازی در خصوصی بهره‌برداری از سرویس‌های اینترنت ماهواره‌ای شرکت‌های خارجی مشورت لازم فنی را خواهد داد.
او در پاسخ به این سوال که آیا برنامه‌ای وجود دارد که به شرکت‌های خارجی برای ارائه سرویس اینترنت ماهوراه‌ای در کشور مجوزی داده شود گفت: «این موضوع را شورای عالی فضای مجازی باید پاسخ دهد. در اینجا ما متولی نیستیم. یک موضوعی که باید به آن توجه شود این است که در زمینه ارائه اینترنت ماهواره‌ای یک مقایسه اشتباهی بعضا بین ایران و سازندگان فعال بین‌المللی در این زمینه صورت می‌گیرد.» او در این مورد توضیح داد: «شرکت‌های فعال در خصوص منظومه‌های ماهواره‌ای مرزی بابت همکاری نمی‌شناسند و با کشورهای مختلف در این زمینه هم به لحاظ فنی و هم به لحاظ مالی همکاری دارند. از سراسر دنیا این قبیل پروژه‌ها به طرق مختلف تامین مالی می‌شوند. ما وقتی از منظومه ماهواره‌ای صحبت می‌کنیم، باید دقت کنیم که منظومه ماهواره‌ای به تنهایی توسط یک کشور ساخته نمی‌شود، چون در این زمینه بحث‌های اقتصادی سنگینی در کنار مسایل امنیتی و نظامی مطرح است تا اینکه اینترنت ماهواره‌ای بتواند در رقابت با خدمات اینترنتی مبتنی بر فیبر دوام بیاورد.»
سالاریه در پاسخ به این سوال که آیا ایران در نظر دارد در مورد ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای با کشوری وارد مذاکره و همکاری شود اعلام کرد: «در بحث ماهواره‌های منظومهای حتما مشارکت ضروری است و برای هیچ کشوری به تنهایی ساخت این نوع ماهواره‌ها صرف اقتصادی ندارد. کشورهایی مانند چین و روسیه از جمله کشورهایی هستند که سال‌هاست سابقه پرتاب ماهواره و ماهواره‌سازی دارند. حتی این کشورها به تنهایی وارد پروژه‌هایی نظیر منظومه ماهواره‌ای نمی‌شوند تا همه دنیا را تحت پوشش دربیاورند. این کشورها هم برای ساخت ماهواره‌ای برای ارائه خدمات پهن باند اینترنت ماهواره‌ای با کشورهای دیگر مشارکت می‌کنند و به تنهایی وارد کار نمی‌شوند، مگر اینکه بخواهند ماهواره را در مدار‌های خاص و ارتفاع‌های بالا قرار دهند و یک سرویس موضعی و پشتیبان برای منطقه خودشان ارایه دهند.» به گفته او سرویس اینترنت ماهواره‌ای مانند استارلینک در رقابت با سرویس‌های اینترنتی مانند فیبر است.
سالاریه تاکید کرده که در بسیاری از کشورها وقتی ورود به حوزه اینترنت ماهواره‌ای بررسی می‌شود متوجه می‌شوند که ورود به این حوزه به تنهایی به صرفه نیست. او در این مورد گفت: «باید یک کشور مدل اقتصادی یا مقاصد خیلی خاصی داشته باشد تا اقدام به راه‌اندازی اینترنت ماهواره‌ای قابل قیاس با سرویس‌های زمینی کند. در مورد استارلینک مقاصد امنیتی آن بیشتر از اهداف اقتصادی آن است.»
او تاکید می‌کند که ارائه اینترنت ماهواره‌ای چون به لحاظ سرعت دسترسی و سرعت ارتباطی قابل قیاس با فیبر نیست، به عنوان پشتیبان سیستم‌هایی فیبر یا استفاده در نقاط صعب‌العبور و شرایط اضطرار که امکان سرویس‌دهی معمولی اینترنت وجود ندارد مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین به باور او از اینترنت ماهواره‌ای می‌توان برای ارائه سرویس برای ارگان‌های خاص که دارای اطلاعات حساس و امنیتی هستند مانند نهادهای نظامی استفاده کرد.
ورود به حوزه اینترنت ماهواره‌ای فعلا امکان‌پذیر نیست
از صحبت‌های سالاریه می‌توان این گونه نتیجه گرفت که در حال‌حاضر سازمان فضایی برنامه جدی برای توسعه اینترنت ماهواره‌ای به معنای پوشش سراسری ندارد و اگر قرار باشد ایران وارد این حوزه شود این پروژه را با همکاری کشورهای دیگر انجام خواهد داد.
سالاریه در این مورد توضیح داد: «پوشش تمام کاربران در ایران به کمک اینترنت ماهواره‌ای کاملا بومی با سرعت دسترسی قابل قیاس با فیبر که طبیعتا نیاز به منظومهای با تعداد زیاد ماهواره در ارتفاع پایین است در کوتاه مدت ممکن نیست. حتما نیاز به مشارکت بین المللی دارد.» او ادامه داد: «چیزی که در گام نخست برنامه داریم ساخت منظومه ماهواره‌ای با قابلیت ارایه سرویس به تعداد کاربر محدود است که می‌تواند به عنوان سیستم پشتیبان سرویس اینترنت فیبرنوری و ارایه سرویس به طور مثال در مناطق صعب‌العبور نیز مورد استفاده تعداد محدود کاربر قرار بگیرد یا برای ارائه سرویس امن به نهادهای خاص و حساس در دسترس باشد.» به باور او تحقق این گام و جلب مشارکت‌های بین‌المللی می‌توان به هدف رسیدن به پوشش سراسری و بدون محدودیت و سرعت بالای اینترنت ماهواره‌ای رسید.
