امیر نیری – سردبیر تحریریه: وزارت ارتباطات ایران بار دیگر مذاکرات خود با تلگرام و چند پلتفرم خارجی دیگر را با هدف تحقق شروط شش‌گانه مصوبه شورای عالی فضای مجازی آغاز کرده است. به گزارش خبرگزاری مهر، در صورت تحقق این شروط، امکان بازگشایی این پیام‌رسان و سایر پلتفرم‌های فیلتر شده فراهم خواهد شد. این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که نزدیک به یک سال و نیم از آغاز به کار دولت پزشکیان گذشته است و با وجود وعده‌های انتخاباتی این دولت برای رفع فیلترینگ، تا کنون اقدام قابل توجهی در این راستا صورت نگرفته است. تنها واتساپ و گوگل پلی که کمترین اولویت را برای کاربران ایرانی داشتند، رفع فیلتر شده‌اند.
در گزارش خبرگزاری مهر آمده است که این شروط شش‌گانه شامل افزایش سرمایه اجتماعی و رضایت مردم، تقویت حکمرانی قانونمند، تأمین امنیت روانی جامعه، رعایت الزامات امنیت ملی، حفظ استقلال کشور و عدم آسیب به سکوهای داخلی است. این شروط در زمستان سال ۱۴۰۳ به تصویب شورای عالی فضای مجازی و سران قوا رسید و سازوکاری نیز برای مذاکره با پلتفرم‌های فیلتر شده مشخص شد. وزارت ارتباطات مسئولیت اصلی مذاکره با تلگرام و دیگر پلتفرم‌ها را برعهده دارد و تلاش می‌کند تا با تحقق این شروط، فیلترینگ برخی از این سکوها را رفع کند.
بازی تکراری شروط و بی‌عملی در رفع فیلترینگ
این رویکرد دولت در قبال پیام‌رسان‌ها، یادآور سناریوی تکراری سال‌های گذشته است. از مدت‌ها پیش، دولت‌های مختلف در ایران همواره شروط خاصی را برای رفع فیلتر پلتفرم‌های خارجی مطرح کرده‌اند؛ اما در نهایت، اعلام شده که این پلتفرم‌ها شرایط ایران را نپذیرفته‌اند و رفع فیلتر ممکن نیست. این چرخه تکراری، نه تنها اعتماد عمومی را کاهش داده، بلکه بسیاری آن را صرفاً بهانه‌ای برای ادامه سیاست‌های فیلترینگ می‌دانند. سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا واتساپ و گوگل پلی، دو پلتفرم آمریکایی که اخیراً رفع فیلتر شده‌اند، شرایط ایران را پذیرفته‌اند؟ اگر چنین نیست، چرا این دو استثناء شده‌اند و تلگرام همچنان در انتظار مذاکره باقی مانده است؟
فیلترینگ؛ شکست سیاست و آسیب به شبکه ارتباطی
از سوی دیگر، کارشناسان بارها اعلام کرده‌اند که سیاست‌های فیلترینگ در ایران شکست خورده است. برآوردها نشان می‌دهد که بیش از ۸۰ درصد مردم با استفاده از وی‌پی‌ان‌ها به پلتفرم‌های فیلتر شده دسترسی دارند. این روند علاوه بر آسیب جدی به شبکه ارتباطی کشور و افزایش احتمال نفوذ خارجی از طریق وی‌پی‌ان‌ها، به رونق تجارت غیرقانونی فروشندگان این ابزارها منجر شده است. دولت بارها به مضرات فیلترینگ و خطرات استفاده گسترده از وی‌پی‌ان‌ها برای امنیت ملی اذعان داشته، اما همچنان رفع فیلترینگ را به پذیرش شروط توسط پلتفرم‌ها گره زده است.
نتیجه‌گیری: سیاست‌هایی ناکارآمد و چرخه‌ای بی‌پایان
مذاکرات جدید با تلگرام و سایر پلتفرم‌ها، نه تنها گرهی از مشکلات فعلی باز نمی‌کند، بلکه تکرار سناریویی است که در سال‌های گذشته بارها آزموده شده و نتیجه‌ای در بر نداشته است. ادامه این روند، تنها به سود مافیای وی‌پی‌ان و به ضرر کاربران ایرانی و شبکه ارتباطی کشور خواهد بود. در شرایطی که دسترسی به پلتفرم‌های فیلتر شده به هر حال با وی‌پی‌ان امکان‌پذیر است، انتظار می‌رود دولت به جای تداوم این سیاست‌های ناکارآمد، به دنبال راه‌حل‌های عملی‌تر و بلندمدت‌تری باشد تا مشکلات ارتباطی و اجتماعی کشور را کاهش دهد.
