نبرد میلیاردرها برای متاورس به روایت اکونومیست

مسابقه فضایی را فراموش کنید، رقابت کنونی بر سر سفر بردن انسان به فراسوی واقعیت‌هاست. در ماه اکتبر، زمانی که مارک زاکربرگ- موسس فیس‌بوک از تغییر نام این شبکه اجتماعی به «متاپلتفرم» خبر داد تا به ایجاد یک واقعیت دیجیتال جایگزین، موسوم به متاورس، کمک کند، بی‌رحمانه مورد تمسخر قرار گرفت. برای برخی این تغییر نام تنها هاله‌ای برای این شبکه اجتماعی بود تا خود را از جنجال‌های سیاسی دور کند، گروهی نیز بر این باور بودند که او به عنوان یک میلیاردر میانسال تنها در پی تحقق برخی از فانتزی‌های دوران کودکی خود است؛ درست همان کاری که جف بزوس و ایلان ماسک با موشک‌های فضایی انجام دادند.  

با این حال زمان بندی مارک زاکربرگ بی‌عیب و تقص بود. از ماه اکتبر، جستجوها در گوگل برای عبارت «متاورس» افزایش چشم گیری پیدا کرد و وال استریت تبلیغات خود را برای آن افزایش داد. بنا به گفته برنشتاین، یک کارگزار، عبارت متاورس در تماس‌های دریافتی در سه ماهه سوم سال ۴۴۹ برابر بیشتر شده است. او بر این باور است که بازارهایی با درآمد سالانه ۲ تریلیون دلاری ممکن است به دست متاورس مختل شوند. جف‌ریز، یک بانکدار نیز می‌گوید که اگرچه ممکن است بیش از یک دهه با این پدیده فاصله داشته باشیم، اما متاورس این پتانسیل را دارد که «تقریباً همه چیز زندگی انسان» را مختل کند.

دیگر غول‌های فناوری چون مایکروسافت، برنامه‌های خود را حرکت به سوی متاورس تنظیم کردند. مارک زاکربرگ اما با دارایی خالص نزدیک به ۱۲۵ میلیارد دلار و کنترل شرکتی به ارزش ۹۰۸ میلیارد دلار، برجسته‌ترین سرمایه گذار در این بازار است. افرادی چون جن سون هوانگ از کمپانی انویدیا، سازنده پردازنده‌های گرافیکی به ارزش ۷۲۲ میلیارد دلار، پونی ما، از غول چینی فناوری تنسنت به ارزش ۵۵۰ میلیارد دلار و تیم سونی موسس کمپانی اپیک از دیگر افرادی هستند که جذب این بازار شدند. تیم سونی به تازگی در گفتگو با بلومبرگ تاکید کرده بود که متاورس یک فرصت چند تریلیون دلاری است و شرکت‌های بزرگ در رقابت هستند تا به یک میلیارد کاربر دسترسی پیدا کنند و در طراحی قواعد متاورس برای آینده نقش داشته باشند. اکنون نبردی میان میلیاردرها در حال شکل گیری است که شبیه مسابقه فضایی بزوس و ماسک است. تنها با این تفاوت که به جای موشک، سلاح این جنگ، بلک چین‌ها، رمز ارزها و قدرت شگفت انگیز محاسبات است.  

اینکه دقیقا کارویژه متاورس چیست، هنوز به طور دقیق مشخص نیست و مبهم‌تر از آن این است که آیا کاربران اینترنت در آینده، مجذوب رویای میلیاردرهای حوزه فناوری خواهند شد یا خیر. آیا متاورس یک دنیای آینده نگر و همه‌گیر از واقعیت مجازی، آواتارها و امکانات آنلاین خواهد بود که در مقایسه با دنیای واقعی کسل کننده است یا نسخه‌ای غنی‌تر و جامع‌تر از آنچه در حال حاضر وجود دارد، است؛ چیزی فراتر از خرید و بازی آنلاین و راهی برای معاشرت در دنیای روزمره و عادی.

با نگاهی به جاه‌طلبی‌های متا، انویدیا، اپیک و تنسنت می‌توانیم کمی از ابعاد این پدیده را درک کنیم. هر کدام از این کمپانی‌ها مسیر خود را در این جهان خواهند داشت. مارک زاکربرگ در سال جاری متعهد شده است که ۱۰ میلیارد دلار بیشتر برای توسعه هدست‌ها و عینک‌های واقعیت مجازی اختصاص دهد. انویدیا بر چیزی تمرکز دارد که omniverse می‌نامد، فناوری مبتنی بر تراشه‌هایی که مهندسان را طراحان را به‌طور مجازی گرد هم می‌آورد تا کالاهای صنعتی تولید کنند. اپیک سال‌هاست که دنیاهای مجازی از جمله Fortnite را ایجاد کرده اما در متاورس، اپلیکیشن قاتل اپیک ممکن است Unreal Engine باشد، پلتفرمی که به خود و سایر توسعه دهندگان توانایی ایجاد تجربیات سه بعدی از جمله بازی، فیلم، مدل‌های معماری و طرح‌های صنعتی را می‌دهد. برنامه محبوب WeChat پلتفرمی چون WeChat Payدارد که در حال حاضر یک نسخه دو  بعدی از آنچه متاورس می‌تواند در فضای سه بعدی باشد، است

با این حال، پشت جاه‌طلبی‌های آینده نگرانه این کمپانی‌ها، تجربیات مشترکی نهفته است. نخست آنکه عصر اینترنت موبایل در حال پایان است. در اروپا و آمریکا، قواعد و قوانین سخت‌گیرانه‌ای علیه انحصار و سو استفاده از حریم خصوصی به ویژه در رابطه با فیس‌بوک و گوگل در جریان است. در چین نیز، صنایع از هجوم دولت گریزان هستند. جای تعجب نیست که نسل اول کارآفرینان فناوری در آمریکا و چین در حال ترک این دو کشور هستند. کسانی که در این آشفته بازار دوام می‌آورند به یک داستان جذاب و جدید برای گفتن نیاز دارند.  

دوم آنکه، این کمپانی‌ها در جهانی با محدودیت‌های بسیار فعالیت می‌کنند. آیفون از تنظیمات حریم خصوصی در سیستم عامل ios خود برای کنترل میزان فروش تبلیغات دیجیتال توسط فیس بوک استفاده می‌کند. در سوی دیگر اپیک درگیر یک نبرد ضدتراست با اپل بر سر هزینه‌هایی که اپل استور بر توسعه دهندگان بازی تحمیل می‌کند، است. به همین دلیل است که طرفین به شدت در تلاش هستند تا قابلیت همکاری (یعنی عدم وجود سیستم بسته) و همچنین استانداردهای مشترک را ارتقا دهند. چرا که این کمپانی‌ها در سودای آنند تا معمار سیستم عامل‌های آینده باشند.

اپل، اگرچه تا کنون در مورد متاورس ساکت بوده، اما بدون شک در حال آماده سازی یک حمله است. شرکت‌های مخابراتی با سرمایه‌گذاری هنگفت بر روی طیف ۵G در پی آنند که به سرعت از این موضوع استفاده کنند و پلت فرم‌هایی چون Roblox با جذب ۲۰۰۰میلیون کاربر در ماه به شدت در حال تسخیر قلب جوانان است. با این حال متاورس مخالفانی نیز دارد به ویژه میان طرفداران فناوری Web3. این گروه بر این باور است که بلاک چین‌ها و ارزهای دیجیتال موارد استفاده بهتری نسبت به متاورس در جهان واقعی پیدا خواهند کرد.  

بن تامپسون، یک کارشناس فناوری استدلال می‌کند که «ایلان ماسک می‌خواهد به ماه برود و مارک زاکربرگ در تمنای خلق ماه‌های جدید در فضای دیجیتال است» اما همانطور که فضا بستری برای مسابقه بود، متاورس نیز یک مسابقه است. زاکربرگ، هوانگ، سوینی و ما ممکن است آینده‌ای را برای اینترنت نوید دهند که بازتر، فراگیرتر و جذاب‌تر از تلفن همراهی باشد که امروزه وجود دارد اما هرکدام می‌خواهد سریعتر قله را فتح کند تا بتوانند قوانین را به نفع خود تعیین کنند