گزارش سومین رویداد پیش‌کمپ کارآفرینی اجتماعی «باغچه»

سومین رویداد از سلسله همایش‌های پیش‌کمپ کارآفرینی اجتماعی باغچه با عنوان «بازارهای پنهان، مشتریان وفادار» در مرکز نوآوری ایران‌زمین برگزار شد.

در ابتدای این رویداد، کارگاه «روشن‌سازی طرز تلقی واقعیت‌های پنهان» با پرسش سوال‌هایی در زمینه: خیریه‌ها، افراد دارای معلولیت، سالمندان و زنان و بحث پیرامون آن‌ها برپا شد. هدف از برپایی این کارگاه بررسی باورها و واقعیت‌هایی بود که درست یا نادرست به بخشی از رفتار و عادت اجتماعی ما در زندگی روزمره تبدیل شده است!

امید هاشمی، روزنامه‌نگار و کنش‌گر در حوزه ترویج طراحی دسترسی‌پذیر و فناوری‌های ویژه نابینایان، اولین سخنران رویداد «بازارهای پنهان، مشتریان وفادار» گفت: «همه ما چه بدون معلولیت و چه با معلولیت، توان‌خواه و توان‌یاب هستیم. بنابراین بهترین واژه، برای نامیدن افرادی که با نوعی از معلولیت مواجه هستند، «افراد دارای معلولیت» است. یعنی ابتدا به بعد انسانی و فردی توجه شود و بعد ویژگی معلولیت مدنظر قرار شود!»

هاشمی معتقد است که طبق آمار، در دنیا 11 تا 15 درصد از افراد دچار نوعی از اختلال یا معلولیت هستند. وی با این استدلال از حاضران پرسید: «آیا تا‌به‌حال فکر کرده‌اید که یک فرد نابینا چطور از یک سایت یا کامپیوتر استفاده می‌کند؟» و ادامه داد: «نابینایان با استفاده از اسکرین‌ریدر، محتوای صفحات وب را می‌بینند و دیگر نیاز نیست فرد دیگری به آن‌ها کمک کند، اما نکته مهم این است که وب‌سایت‌ها برای نابینایان مناسب‌سازی شود، برای این‌کار عبارت WCAG را در گوگل جستجو کنید، یک دستورالعمل ساده چند صفحه‌ای است که به شما کمک می‌کند.»

امید هاشمی با بیان اینکه،کشور ما بابت جنگ و سایر بلالای طبیعی یکی از بالاترین آمارهای افراد دارای معلولیت را در اختیار دارد و از این بابت حوزه مناسبی برای سرمایه‌گذاری است، ابراز کرد: « متاسفانه نگاه جامعه به حوزه افراد دارای معلولیت، نگاهی نادرست و خیریه‌ای است! با این تفسیر که افراد دارای معلولیت، عموما افرادی نیازمند به لحاظ اقتصادی هستند و باید خدمات مالی را به شکل خیریه دریافت کنند!»

هاشمی که خود نابینا است به عنوان یک فرد دارای معلولیت با رد این فرضیه، گفت: «جامعه افراد دارای معلولیت هم مثل هر جامعه دیگری، پراکندگی خاص خودش را دارد، دارا و ندار، بیکار و شاغل و …، بنابراین نگاه خیریه در این حوزه را باید کنار گذاشت و به عنوان یک کسب‌وکار به آن نگاه کرد. افراد دارای معلولیت مشکلی با دریافت خدمات در ازای پرداخت هزینه ندارند!

دومین سخنران رویداد «بازارهای پنهان، مشتریان وفادار» سرکاکتوس‌بان، وحید حجه‌فروش بود، او صحبت‌هایش با چند سوال آغاز کرد: با پولی که یک بانک صرف تبلیغ تلویزیونی مدرسه‌ای که در یک منطقه محروم ساخته است، چند مدرسه دیگر می‌توانست بسازد؟ به نظر شما ساخت یک مدرسه در یک منطقه محروم چقدر هزینه دارد؟ ساخت و پخش یک تبلیغ تلویزیونی، چقدر هزینه دارد؟

حجه‌فروش در ادامه با توضیح در خصوص مسئولیت اجتماعی شرکتی گفت: « مسئولیت اجتماعی شرکتی، چگونگی مدیریت فرآیندهای تجاری یک سازمان برای ایجاد اثر مثبت در جامعه است. در پیاده‌سازی مسئولیت اجتماعی، نگاه سازمان باید بیشتر به درون خود باشد تا بیرون، در واقع سازمان باید تصمیم‌ها، روش‌ها، فرآیند‌ها و شبکه ذی‌نفعان خود را به گونه‌ای مدیریت کند که در عین دنبال کردن اهداف تجاری خود، بتواند اثر مثبتی هم در جامعه ایجاد کند.»

حجه‌فروش با معرفی نمونه‌های موفق مسئولیت اجتماعی، به دسته‌های بازی شرکت مایکروسافت اشاره کرده و گفت: «مایکروسافت نوعی دسته بازی برای کسانی که محدودیت‌های جسمی و حرکتی در ناحیه دست دارند، طراحی کرده و ساخت. اگر این اتفاق بنا بود در کشور ما بیفتد، اولین سوالی که مدیر ایرانی می‌پرسید این بود: مگر چند نفر این‌طور هستند؟! این‌همه هزینه طراحی، خط تولید برای چند نفر؟!
اما مایکروسافت این دسته‌ها را طراحی و به بازار عرضه کرد، همراه با یک شعار بی‌نظیر: «وقتی همه بازی می‌کنند، همه برنده‌اند!» و جایزه اول جشنواره شیرهای طلایی کن را به خود اختصاص داد.
در واقع مایکروسافت، با ساخت محصولی که دغدغه‌ای را برای گروهی رفع می‌کرد، در دنیا دیده شد و با یک شعار زیبا خود را تبلیغ کرد! مهم این است، باید آن‌قدر هوشمند باشیم که از بودجه‌ای که بر آن برچسب حل مشکلات اجتماعی زده‌ایم، بتوانیم برای تبلیغات‌مان استفاده کنیم.»

وحید نصرتی، ﻃﺮاح و ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﻨﺪه ﻣﺤﺼﻮل و ﮐﺴﺐوﮐﺎر،  نیز به عنوان سومین سخنران رویداد در زمینه طراحی فراگیر صحبت کرد. وی در ابتدای صحبت‌هایش اظهار کرد: «اولین گام مهم در طراحی فراگیر شناختن موانع و عواملی است که دسترسی برای افراد را محدود می‌کند.
inclusion به معنای فراگیری و exclusion به معنای عدم دسترسی عده‌ای به چیزی است، که این موضوع، تجربه خطرناکی است، چرا که گروهی را از دسترسی به نوعی از محصول یا خدمات محروم می‌کند.»

به اعتقاد نصرتی، هر یک از ما با هر ویژگی که داریم، با یک مشکل اساسی در جامعه مواجه هستیم و آن، نپذیرفته شدن در جامعه است!

وحید نصرتی گفت: «در طراحی فراگیر حتما لازم نیست از تکنولوژی‌های جدید استفاده کنیم، کافی است با همین تکنولوژی‌های موجود، مشکلات را شناسایی کنیم. مثلا زیرنویس به اقشار مختلفی کمک کرده و صرفاً مختصّ ناشنوایان نیست، بلکه برای کم‌شنوایان و کسانی که در اماکن شلوغ مثل فرودگاه‌ها هستند، نیز مفید بوده است.»

در کارگاه پایانی رویداد «بازارهای پنهان، مشتریان وفادار»، مانوئل اوهانجانیانس، مربی و مشاور ایجاد و توسعه استارتاپ‌ها و کسب‌و‌کارها به بررسی بوم کسب‌وکار و ارتباط آن با موضوع رویداد پرداخت.

اوهانجانیانس تأکید کرد، در طراحی این بوم هیچ گروهی نباید نادیده گرفته شود.

لازم به ذکر است، رویداد «بازارهای پنهان، مشتریان وفادار» توسط «مرکز توسعه فراگیرسازی باغچه» در مرکز نوآوری ایران زمین برگزار شد.