نام نویسنده: علیرضا شیرازی
در هفته های اخیر فعالیت برخی از شخصیتهای سیاسی در فیسبوک، احتمال رفع فیلتر آن یا حداقل بررسی مجدد این مسئله و رفع فیلتر یک شبه این سایت در برخی از شرکتهای سرویس دهنده بحث فیسبوک را بار دیگر نقل رسانه ها کرده است.
در این میان سوالی که مطرح می شود این است که چرا فیس بوک؟ چرا سیاستمداران و بسیاری از اشخاص مطرح کشور در فیسبوک فعالیت میکنند و آیا نمیتوان در سایتهای مشابه یا نسخه های بومی مشابه ان سایت فعالیت داشت؟ پاسخ به این سوال را شاید در اشاره ای به ماهیت شبکه های اجتماعی پیدا کرد.
سایتهایی مانند فیسبوک ماهیت خاصی دارند، برخلاف بسیاری از سایتها (مانند سرویسهای ایمیل،سرویس وبلاگ، فوتوبلاگ و…) دسترسی به محتوا و فعالیت در این سایتها به شکل خاصی محدود به کاربران این سایتها شده است. شما و دوستانتان میتوانید از سرویسهای مختلفی خدمات ایمیل دریافت کنید و یا در سرویس های میزبانی وبلاگ متفاوتی نظرات و عقاید خود را منتشر کنید و این مسئله هیچ محدودیتی در ارتباط شما با دوستانتان ایجاد نمی کند، اما در سایتهای مانند فیسبوک اوضاع به شکل دیگری است. کاربران یس بوک برخلاف خوانندگان وبلاگها هر روز به صفحات دوستان خود سر نمی زنند که از نوشته ها، عکسها و یا وضعیت آنها با خبر شوند. آنها هر روز آدرس صفحات خاصی را در این سایت تایپ نمی کنند تا محتوای آنرا مطالعه کنند، در فیسبوک آخرین نوشته ها، تصاویر دوستانتان در آنچه تایم لاین خوانده می شود نمایش داده شده و کاربران برای اطلاع از آنچه اشاره شد جز ورود به سایت لازم نیست کار دیگری انجام دهند. در عین حال اساس کار شبکه های اجتماعی ارتباط است و شما جهت تعیین هویت و اثبات ارتباط خود با دیگران و همچنین هرگونه تعامل و ارتباطی با دیگران (مانند ارسال پیام، لایک یا درج نظر) نیازمند ثبت نام در این سایتها هستید.
بنابراین و براساس آنچه اشاره شده ارتباط و تعامل در هر سایت شبکه اجتماعی محدود به کاربران همان سایت است. رفتار کاربران اینترنتی نشان داده است که کاربران با توجه به شکل ارتباط و کاربری مورد انتظار خود تنها در چند شبکه اجتماعی خاص حضور دارند. اکثر کاربران دلیلی برای فعالیت موازی و ارتباط با افراد خانواده یا دوستان نزدیک خود در چند شبکه اجتماعی نمی بینند. حضور در یک شبکه اجتماعی متفاوت مانند حضور در یک جزیره یا کشور دیگر است و از نظر کاربران بایستی دلیل خوبی برای حضور و فعالیت دراین جزیره جدید وجود داشته باشد. اینگونه است که یک شبکه اجتماعی برای ارتباط با دوستان، یکی برای ارتباطهای کاری یا اشتراک گذاری تصاویر و… انتخاب می شود. همین مسئله باعث شده است که با وجود انگیزه زیاد(به دلیل موفقیت این سایتها) و توان فنی موجود و حتی نرم افزارهای کدباز رایگان که خدمات مشابهی را فراهم میکنند،در دنیا شاهد حضور معدود شبکه های اجتماعی پرقدرت باشیم.
حال فرض کنید که تصمیم گرفته اید که در شبکه های اجتماعی حضور داشته باشید، انتخاب شما کدام خواهد بود؟ اگر قصدتان ارتباط با دوستان قدیمی یا آشنایان باشد قطعا انتخاب اول شما جایی است که دوستان شما آنجا حضور دارند. هیچ کس دوست ندارد در سایت یک شبکه اجتماعی عضو شود در حالیکه تک و تنهاست و خبری از آشنایی نیست. اگر حتی قصدتان آشنایی با افراد جدید باشد باز هم و به احتمال زیاد انتخاب شما جایی است که افراد بیشتری وجود دارند و درعین حال کم و بیش هویت آنها مشخص تر باشد و اگر قرار باشد به عنوان مدیر یک شرکت یا هنرمند یا سیاستمدار قصد حضور در شبکه های اجتماعی جهت معرفی کار یا افکار خود دارید بی تردید جایی را انتخاب میکنید که افراد بیشتری آنجا حضور دارند. ترجیح هر سخنرانی این است که در یک سالن پرجمعیت سخنرانی کند تا در یک اتاق کوچک با اندک شنونده احتمالی!
در دنیا فیسبوک در بین شبکه های اجتماعی موقعیت ممتازی دارد. فاصله این سایت حتی با دومین رقیب خود بسیار زیاد است و در ایران نیز فیس بوک بیش از هر شبکه اجتماعی دیگر مورد استقبال کاربران قرار گرفته است. بخشی از کاربرانی از سرکنجکاوی و با توجه به مطرح شدن نام این سایت در رسانه های خارجی در این سایت عضو شدند. عده ای دیگر از ایرانیان مقیم خارج از کشور بودند و در آخر موج بزرگی از ایرانیان که احتمالا تجربه سایتهایی مانند اورکات یا یاهو 360 را داشتند و حال با افول آنها به فیس بوک مهاجرت کردند. بی تردید فیسبوک تجربه متفاوت و قوتی تر از اورکات را فراهم میکند و چه از لحاظ سرگرمی و چه از لحاظ دسترسی به اخبار یا محتوا ساختار و بستر قدرتمندتری نسبت به سایتهای مشابه قدیمی تر دارد و همین مسئله تداوم حضور کاربران در این سایت را بیشتر میکند.
فیسبوک با وجود فیلتر بودن سایتی آشنا برای ایرانیان است اگر امروز از اطرافیان خود سوال کنید آنهایی که تجربه حضور در شبکه های اجتماعی را داشته اند برایشان فیسبوک نامی آشناست در حالیکه برای بسیاری از کاربران (بخصوص کاربران غیرحرفه ای) سایتهایی مانند گوگل پلاس و یا نسخه های بومی شبکه های اجتماعی غریب است. کافیست به نگاهی به تعداد اعضای برخی صفحات فارسی فیس بوک و یا تعداد هوادران یا علاقمندان برخی اشخاص حاضر در این شبکه داشته باشید تا متوجه نفوذ این شبکه در بین ایرانیان شوید.گای اوقات تعداد این افراد از تعداد کل کاربران فعال یک شبکه اجتماعی بومی بیشتر است. در چنین شرایطی کاملا معقول است که هنرمندان یا سیاستمداران سایت شبکه اجتماعی با جمعیت و کاربران فعال بیشتر و بستری مطمئن تر را برای فعالیت کنند.
