نام نویسنده: محیا برکت
سرويس گزارش- هنوز جند صباحی بیشتر از هشدار محمود احمدي‌نژاد به کرسينشينان مجلس نمي‌گذرد که گفته بود “ديگر نه لايحه اصلاح هدفمند کردن يارانه‌ها را ارايه مي‌دهم و نه پيگير طرح نمايندگان در اين زمينه مي‌شوم” اين هشدار که از سويي طنين‌انداز صداي اعتراض دولت بود و از سوي ديگر طعم تلخ تهديد را براي بهارستاني‌ها مزه مزه مي‌کرد تا مدت‌ها درصدر اخبار کشور قرار داشت و تا آخرين روزهاي فروردين چانه‌زني بر سر برگزاري رفراندوم و بررسي راه‌هايي که از طرف دولت و مجلس براي رسيدن به يک نتيجه مشخص براي رفع اختلاف نظرهاي دو قوه صورت گيرد در هاله‌اي از ابهام قرار داشت.
تا اين‌که 29 فروردين‌ماه پاسخ مثبت مجلس به اجراي” قانون هدفمند کرن يارانه‌ها در کم‌تر ازيکسال “اعلام شد و با اين پاسخ، شمارش معکوس براي جراحي بزرگ اقتصادي آغاز شد. اين جراحي اقتصادي در حالي قرار است صورت گيرد که هنوز چشم‌انداز روشني از تبعات آن بر خدمات فناوري اطلاعات و ارتباطات ايراني وجود ندارد.
حذف يارانه با آي‌سي‌تي چه مي‌کند؟
کم‌تر کسي معتقد نيست که با اجراي طرح هدفمند کردن يارانه‌ها چه تورمي بر پيکره اقتصادي کشور وارد مي‌شود حتي وزير نفت پيشنهاد کرد قيمت هر متر مکعب گاز خانگي از 10 توماني فعلي به 90 تا 100 تومان افزايش يابد. در صورت افزايش قيمت گاز بايد قيمت حامل‌هاي جايگزين همچون برق، نفت، گاز و بنزين هم فزايش يابد اما آنچه در ميان تغيير تعرفه‌ها و افزايش قيمت‌ها بعد از اجراي اين طرح پيش‌بيني شده افزايش قيمت در بخش انرژي و حامل‌هاي آن است و امکان تاثير حذف يارانه‌ها بر خدمات آي‌سي‌تي آنچنان روشن نيست.
در صورت اجراي طرح هدفمند کردن يارانه‌ها چه هزينه‌هايي برعرصه فناوري‌هاي وارداتي ارتباطات و فناوري اطلاعات و خدمات ارتباطي تحميل مي‌شود؟ اين سوالي است که در راهروهاي مجلس از محمدرضا خباز- عضو کميسيون اقتصادي مجلس – پرسيديم. او مي‌گويد: تلفن از يارانه استفاده نمي‌کند. در واقع هيچ گاه يارانه‌اي به تلفن ثابت و همراه تعلق نگرفته است. از سوي ديگرمخابرات از بودجه عمومي‌هم استفاده نمي‌کند و مي‌توان گفت مخابرات صرفا از جيب مردم تامين مي‌شود بر همين اساس کم‌ترين اثر منفي حذف يارانه‌ها بر مخابرات خواهد بود.
خباز معتقد است از آنجا که اکنون بر خدمات پستي يارانه تعلق مي‌گيرد با اجراي اين طرح به مرور زمان يارانه بر پست قطع مي‌شود و مرسولات پستي با قيمت بيشتري جا‌به‌جا خواهند شد.
مهرداد لاهوتي- نماينده لنگرود و عضو هيات رييسه کميته عمران- با تاکيد بر اين‌که شما نبايد نگران باشيد، مي‌گويد: حذف يارانه‌ها بر همه سطوح قيمت‌ها تاثير مي‌گذارد اما جاي نگراني ندارد.
براساس قانون هدفمندکردن يارانه‌ها، 50 درد از درآمد حاصل از اصلاح قيمت حامل‌هاي انرژي به مردم ( به صورت يارانه نقدي و غير نقدي)، 30درصد به توليدکنندگان و 20 درصد به دولت به منظور جبران آثار آن بر اعتبارات هزينه‌اي و تملک دارايي‌هاي سرمايه‌اي اختصاص مي‌يابد.
لاهوتي معتقد است: اگر در تعرفه‌هاي پستي نيز افزايش قيمتي به وجود آيد از محل 20 درصدي درآمد دولت تامين مي‌شود. از سوي ديگر به مرور زمان و با اصلاح روش‌ها هزينه‌ها پايين مي‌آيد. مثلا اگر نحوه پرداخت پستي از طريق دستگاه‌هاي الکترونيکي صورت بگيرد در هزينه‌ها صرفه‌جويي مي‌شود.
اما نمايندگان ديگر مجلس که قرار بود پاسخگوي اين سوال باشند نگاهي کاملا خوش‌بينانه به اجراي طرح هدفمند کردن يارانه‌ها و اثر آن بر خدمات ارتباطي داشتند به طوري‌که تقي‌پور -عضو کميسيون اقتصادي مجلس- در اين خصوص، گفت: ما در هيچ يک از خدمات سه‌گانه ارتباطي(تلفن،اينترنت،پست) افزايش قيمت نخواهيم داشت. حتي ممکن است به خاطر رقابتي شدن فضا شاهد کاهش قيمت هم داشته باشيم.
غير مستقيم جان مي‌گيرد
اگرچه برخي معتقدند با اجراي طرح هدفمند کردن يارانه‌ها آب در دل کسي تکان نخواهد خورد و پيامدهاي آن آنقدر خفيف است که تاثير ملموسي بر زندگي شهروندان نخواهد داشت اما ديدگاه واقع‌بينانه ديگري نيز وجود دارد.
علي‌اصغر يوسف‌نژاد- مخبر کميسيون صنايع و معادن مجلس شوراي اسلامي– در حالي‌که از کميسيون خارج شده بود و عقربه‌هاي ساعت عدد 12 را نشان مي‌داد و چند تن از نمايندگان انتظار او را مي‌کـشيدند به اين پرسش که حذف يارانه‌ها بر فناوري اطلاعات و ارتباطات چه تاثيري دارد پاسخ داد. او مي‌گويد: حذف يارانه‌ها دو اثر دارد، يکي مستقيم و ديگري غيرمستقيم. اثر مستقيم حذف يارانه‌ها بر همه چيز اعم از خانوار، توليد، خدمات و دولت مشخص است. اما اثر غيرمستقيم آن افزايش سطح عمومي قيمت‌هاست و انتظار مي‌رود با اجراي اين طرح شاهد افزايش قيمت‌ها در همه سطوح باشيم. بنابراين هر کالا و خدماتي تحت تاثير يکي از اين اثرات قرار مي‌گيرد و خدمات آي‌تي نيز مستثني نيستند.
يوسف‌نژاد در ادامه مي‌گويد: از سوي ديگر تزريق پول در جامعه موجب افزايش تقاضا مي‌شود. من فکر مي‌کنم ما در حوزه قبوض تلفن افزايش قيمت خواهيم داشت.
به گفته او تغيير در قيمت نهايي خدمات پستي بر عهده دولت است، زيرا اختيار با دولت است که تعيين کند کداميک از موارد 10گانه که مشخص شده‌اند براي تغيير با شيب بيشتر اولويت دارند. از سوي ديگر وقتي ما شاهد افزايش قيمت در انرژي و به تبع آن صنعت حمل و نقل باشيم خدمات پستي با حمل و نقل بيگانه نيست و از افزايش قيمت حمل و نقل تاثير مي‌پذيرد.
اثر غير مستقيم حذف يارانه برخدمات مخابراتي مي‌تواند به مثابه حذف يارانه در صنعت فولاد عمل کند.
بسياري از کارشناسان صنعت فولاد نيز معتقدند فولاد در دنيا جزو صنايع انرژي بر محسوب مي‌شود؛ بدين معنا كه توليد فولاد نياز شديد به انرژي از جمله برق و انرژي‌هاي فسيلي دارد و سهم عمده‌اي از قيمت تمام شده آن مربوط به قيمت انرژي است. از اين رو است كه ايران به خاطر دسترسي آسان به انرژي ارزان همواره جزو بهترين مناطق توليد فولاد است در صورت حذف يارانه‌ها اثر غيرمستقيم تاثير عميقي بر صنعت فولاد و سرمايه‌گذاري بر آن خواهد داشت. مخابرات نيز بي‌ارتباط با انرژي برق نيست وبه نظر مي‌رسد افزايش قيمت برق بي‌تاثير در خدمات مخابراتي نخواهد بود.
علي مطهري- عضو کميسيون صنايع و معادن مجلس- نيز معتقد است از آنجا که از گذشته بر خدمات ارتباطي مانند اينترنت و قبوض تلفن يارانه‌اي تعلق نمي‌گرفته اجراي طرح هدفمند کردن يارانه‌ها تاثير مستقيمي بر اين مساله ندارد اما ممکن است اثر غيرمستقيم خود را داشته باشد.
او مي‌گويد: اگر از زيرساخت‌هاي ارتباطي به درستي بهره‌برداري شود بسياري از مشکلات برطرف مي‌شود اگر بخواهيم واقع‌بينانه نگاه کنيم حداقل از 30 درصد بسترهاي ارتباطي در کشور ما استفاده نمي‌شود مثلا تلفن‌همراه صرفا براي مکالمه نيست. در دنيا مکالمه با تلف‌همراه يک خدمت فراموش شده محسوب مي‌شود زيرا از ديگر قابليت‌هاي تلفن‌همراه استفاده مي‌شود اما ما در اينجا از همه بسترها استفاده نمي‌کنيم.
بنابراين بايد از نظر فني و فرهنگي فضاهايي ايجاد کنيم تا از امکانات موجود که سرمايه‌گذاري شده استفاده شود. مثلا اگر در يک زمينه 100 تومان سرمايه گذاري شده و تاکنون از 20 تومان آن استفاده شده ديگر نيازي به سرمايه‌گذاري مجدد نيست بايد از همان سرمايه‌گذاري که انجام شده به درستي استفاده کرد.
مديران چه مي‌گويند؟
همانطور که اجراي صحيح و کارآمد طرح هدفمند کردن يارانه‌ها مي‌تواند باعث کاهش نابرابري درآمد در ايران شد اجراي نامناسب آن نيز ممکن است هيچ دستاوردي در زمينه کاهش نابرابري درآمدي به همراه نداشته باشد.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، چهارشنبه گذشته و در گفت‌وگو با ایرنا اعلام کرد: با اجرای هدفمندکردن یارانه‌ها نه تنها تعرفه‌های خطوط واگذاری بلکه قیمت خدمات تلفن‌همراه، ثابت و اینترنت نیز تغییری نخواهد کرد با وجود این مسعود داوري نژاد – نخستين رييس سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي- بر تورم حاصل از اجرا شدن طرح هدفمند کردن يارانه‌ها اشاره کرده و مي‌گويد: قطعا اين قضيه تورم‌زا خواهد بود و بر تعرفه‌هاي خدمات مخابراتي نيز اثر مي‌گذارد. همين حالا نيز زمزمه افزايش قيمت پالس شنيده مي‌شود اما به نظرمي‌آيد اثرات آن در بلند مدت مشخص شود.
داوري‌نژاد در ادامه مي‌گويد: اجراي اين طرح منفي نيست همه چيز بستگي به برنامه‌هاي دولت دارد. اگر دولت برنامه درستي داشته باشد مشکلي پيش نمي‌آيد، اما تاکنون برنامه‌اي مشاهده نکرديم.
به گفته نخستين رگولاتور ايران که حالا در سمت مشاوره قرار دارد اجراي طرح هدفمند کردن يارانه‌ها بر واردات تجهيزات خارجي اثرگذار نخواهد بود اما احتمال افزايش قيمت تجهيزات داخلي و زيرساخت‌ها وجود دارد.
تاکنون دو مدير ديگر نيز در خصوص اجراي طرح هدفمند کردن يارانه و تاثيري که بر خدمات آ‌سي‌تي خواهد داشت نظر داده‌اند. يکي مسعود مقدس -رييس اسبق هيات مديره شرکت مخابرات ايران- که در زمستان 88 و در گفت‌وگو با سايت اطلاع‌رساني موبنا به اين نکته اشاره کرد که هدفمند کردن يارانه‌ها تاثير مستقيمي بر سرويس‌هاي آي‌سي‌تي ندارد.
او معتقد است قيمت تکنولوژي‌هاي جديد در کشور ما گرانتر از نرخ بين‌الملل است. به همين دليل دولت نمي‌تواند با اجراي طرح هدفمند کردن يارانه‌ها، تعرفه‌هاي اين بخش را از اين بالاتر ببرد.
بر سرويس‌هاي ICT ممکن است دولت بخواهد در هزينه‌هاي تمام شده شبکه‌هاي انتقال، قيمت‌ها را افزايش دهد. اما بايد توجه داشت به دليل رقابت ين‌المللي روي ترافيک بايد بتواند با آن‌ها رقابت کند. در هر صورت مصرف‌کننده از اين افزايش قيمت چيزي احساس نمي‌کند.
مسعود مقدس معتقد است: بخشي از هزينه‌هاي کشور در مخابرات مربوط به تلفن ثابت است که تعرفه آن از قديم پايين بوده و قرار بود سالي 20 درصد طبق برنامه‌هاي توسعه افزايش يابد که در اين صورت تعرفه مکالمات داخلي بايد افزايش مي‌يافت اما اين اتفاق نيفتاد چون بازار کشش افزايش تعرفه را نداشت.
او با تاکيد بر اين‌که در طرح هدفمند کردن يارانه‌ها، بخش انرژي بيشتر مدنظر دولت است و دولت خيلي علاقه‌مند به افزايش تعرفه‌هاي مخابرات نيست، ادامه داد: اگر تعرفه مخابرات گران شود مردم به سمت استفاده از ديگر ابزارهاي تکنولوژيک حرکت مي‌کنند. وجود شبکه‌هاي موازي باعث شده کاربر از شبکه‌هاي مقرون به صرفه استفاده کند.
به جز مسعود مقدس، صابر فيضي- مدير شرکت مخابرات- نيز از حذف يارانه‌ها در جلسه مجمع عادي شرکت مخابرات در حضور خبرنگاران، گفت: سود پيش‌بيني شده شركت براي سال 89 مبلغ 214 ريال است. اجراي قانون هدفمند كردن يارانه‌ها اين پيش‌بيني را تغيير مي‌دهد. اگر قانون به هدف خود برسد، درآمد شركت به سمت مثبت مي‌رود، درغير اين صورت افزايش حامل‌هاي انرژي تاثير منفي در سودآوري شركت دارد بنابراين بعد از اجراي اين قانون رقم اصلي و دقيق برآورد شده و به اطلاع سهامداران مي‌رسد.
اما بهمن برزگر- کارشناس مخابرات و مدير مسوول ماهنامه دنياي مخابرات و ارتباطات- ديدگاهي متفاوت‌تر دارد. او اجراي طرح هدفمند کردن يارانه‌ها را به نفع مخابرات مي‌داند و مي‌گويد: اگر در کشور رويکرد استفاده از آي‌تي وجود داشته باشد، اثرات منفي اجراي اين طرح به مراتب کم‌تر خواهد شد و اجراي اين طرح بيشترين اثر خود را بر حوزه انرژي خواهد گذاشت و در حوزه مخابرات اثر کم‌تري خواهد داشت.
او در پاسخ به اين‌که بالا رفتن قيمت برق مي‌تواند در مخابرات تاثير داشته باشد، مي‌گويد: مهم‌ترين مساله‌اي که قابل تامل است افزايش قيمت برق در حوزه مخابرات است. اما اين به معناي آسيب رساندن نيست بلکه بايد بتوان با مديريت صحيح و استفاده از تجهيزاتي که مصرف برق کم‌تري دارند برخي از خدمات را ارايه داد.
افزايش تعرفه مشخص نيست
ابهامات درخصوص نحوه اجراي طرح هدفمند کردن يارانه‌ها شرايطي را به‌وجود آورده که تنها اين پاسخ «تا اجرا نشود مشخص نمي‌شود.» در جواب سوال ما تکرار شد. پس تا زماني‌که طرح هدفمند کردن يارانه‌ها اجرا نشود مشخص نمي‌شود چه ميزان افزايش قيمت در بهره‌مندي از خدمات فناوري اطلاعات و ارتباطات ايراني خواهيم داشت. تقريبا همه متفق‌القولند که افزايش قيمت در بخش پست محسوستر و بارزتر از مخابرات و اينترنت است. هرچند که خدمات مخابراتي و اينترنتي نيز به دليل هزينه‌هاي سربار اين طرح رو به فزوني خواهد داشت.
اما حميدرضا فولادگر- رييس کميسيون نظارت بر اصل 44 – معتقد است در شرايط فعلي به بسياري از تعرفه‌هاي مخابراتي و ارتباطي يارانه تعلق نمي‌گيرد اصلاح تعرفه‌هاي مخابراتي شامل طرح هدفمند کردن يارانه‌ها نمي‌شود. او در پاسخ به اين‌که ميزان افزايش تعرفه‌هاي پستي بعد از اجراي طرح هدفمند کردن يارانه چقدر خواهد بود، مي‌گويد: هنوز مشخص نيست. فقط بر اساس برنامه، هدف اين است که بعد از پنج سال به قيمت تمام شده برسد.
از سوي ديگر فرزين- سخنگوي کارگروه تحول اقتصادي- نيز پيش از اين درباره زمان اجراي قانون هدفمند کردن يارانه‌ها، گفته بود: فرض کنيد همين الان قيمت‌ها را اعلام کردم چه مشکلي از مردم حل مي‌شود؟ اگر شما مسوول طرح بوديد اجازه مي‌داديد اين مسائل در آستانه اجرا مطرح شود؟ زود است که قيمت‌ها اعلام شود هر زمان که از افتتاح حساب از سوي مردم مطمئن شديم قيمت‌ها را هم در آستانه اجراي طرح اعلام مي‌کنيم.
از همين رو بايد منتظر بود تا دقيقه 90 فرا برسد آنگاه برنده و بازنده اين بازي مشخص مي‌شود.
منبع : عصر ارتباط
