نام نویسنده: مهناز رئوف
سرعت پيشرفت فناوري هر روز بيش‌تر از روز قبل مي‌شود و اين سرعت، گاهي چنان است كه ما نيز از آن عقب مي‌مانيم و هنوز با كاربري فناوري جديدي خوب آشنا نشده‌ايم كه با فناوري جديدتري روبه‌رو مي‌شويم. در عصر سرعت، انسان به محصولات و فناوري‌هايي نياز دارد كه او را در انجام کارهايش با دقت و سرعت و بهره‌وري بيش‌تري ياري کنند و يكي از آنها RFID است.
RFID از فناوري‌هايي است كه سال‌هاست بشر آن را به خدمت گرفته، اما توجه چنداني به آن نداشته است و در واقع چيز چندان جديدي نيست. براي توضيح عملكرد آن مي‌توانيد فروشگاه بزرگي را در نظر بگيريد كه با هزاران نوع کالاي مختلف سروكار دارد و به راحتي مي‌تواند ورود و خروج اجناس خود را تنها با نصب يك تراشه كوچك و ساده روي آنها كنترل كند.
امروزه با سيستم‌هاي شناسايي و جمع‌آوري اطلاعات مختلفي سروكار داريم و البته ممكن است با قضاياي پشت پرده برخي از آنها چندان آشنا نباشيم؛ فناوري‌هايي همچون OMR (Optical Mark Reader) كه يكي از موارد كاربري آن تصحيح برگه‌هاي امتحانات 4 جوابي کنکور است، OCR (Optical Character Recognition) كه كار آن تشخيص هوشمند دست‌نوشته‌ها است و در سال‌هاي اخير در ثبت‌نام آزمون ورودي رشته‌هاي تحصيلي مقاطع عالي به كار گرفته مي‌شود، کارت‌هاي هوشمند، بارکد، سيستم‌هاي شناسايي اشخاص از طريق صوت، اسکن مردمك چشم و بعضي از فناوري‌هاي بيومتريک ديگر، همه و همه ابزارهايي هستند كه به بشر در كار شناسايي و جمع‌آوري اطلاعات كمك مي‌كنند. RFID نيز يكي از همين موارد است.
RFIDچيست؟
RFID مخفف عبارت Radio Frequency Identification و به مفهوم «شناسايي از طريق فرکانس راديويي» است. از اين فناوري در شناسايي خودكار کالاها، حيوانات، انسان‌ها و غيره استفاده مي‌شود. شيوه به‌كارگيري آن نيز به زبان ساده نصب تراشه‌اي كوچك روي اين اشياست كه فركانس راديويي اختصاصي خود را دارند و تنها با دريافت اين فركانس توسط دستگاه گيرنده و تطبيق آن در بانك اطلاعاتي شي شناسايي شده و يا شي مورد نظر رديابي مي‌شود.
RFID را مي‌توان نسل تكامل يافته باركد دانست، زيرا از باركد نيز براي همين نوع شناسايي استفاده مي‌شود و البته اين فناوري هنوز نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد. باركد رديفي متشكل از 12 خط عمودي به ظاهر نازك و كلفت است كه معرف عددي 12 رقمي بوده و در سراسر جهان به‌طور انحصاري نمايانگر کالايي خاص است. باركد توسط دستگاه اسکنر بارکد خوانده شده و بدين ترتيب نوع كالا توسط سيستم بدون نياز به انسان شناسايي مي‌شود. اين فرايند از خطاهاي ورود دستي اطلاعات توسط کاربر نيز مي‌كاهد. اما باركد كاستي‌هايي نيز دارد. به‌طور مثال، در سيستم باركد فقط کد شناسايي وارد مي‌شود و اطلاعات ديگري راجع به کالا نمي‌توان در آن جاي داد. از ديگر موارد ضعف بارکد اين که اسکنر فقط زماني قادر به خواندن صحيح آن است که دقيقا در ديد مستقيم اسکنر قرار گرفته باشد و اگر شما بخواهيد آمار کالاهاي زيادي را مثلا در يك انبار يا فروشگاهي بزرگ ثبت کنيد، حتما بايد تک تک کالاها را روبه‌روي اسکنر بگيريد تا کد آنها اسكن شود كه كاري است بس دشوار، خسته کننده و زمن‌بر.
در RFID از تراشه‌اي به نامTAG يا همان برچسب استفاده مي‌شود، اين قطعه در واقع يک فرستنده راديويي است که از يک ميکروچيپ، يک آنتن و يک برد الکترونيکي تشکيل شده است. در اين TAG مي‌توان اطلاعاتي راجع به کالا، حيوان يا انساني که TAG روي آن نصب مي‌شود، قرار داد. اين اطلاعات مي‌تواند، اطلاعاتي ساده مثل اسم و آدرس صاحب يک حيوان و يا اطلاعات پيچيده‌اي نظير چگونگي مونتاژ يک خودرو باشد. اين اطلاعات از طريق امواج راديويي منتشر و توسط آنتن گيرنده RFID دريافت و وارد سيستم مي‌شود. حال اگر در همان فروشگاه بزرگ تعداد زيادي کالا خريداري کرده باشيد، با نزديک شدن سبد کالا به صنوق که محل نصب آنتن گيرنده RFID است، تمام کالاهاي خريداري شده به‌طور خودكار توسط صندوق شناسايي مي‌شود و با رسيدن شما به صندوق، فاكتور كالاها نيز آماده جهت پرداخت است. با اين كار ضمن صرفه‌جويي در زمان، از ازدحام در محل صندوق فروشگاه‌ها نيز جلوگيري مي‌شود. همه اينها دست به دست هم داده و كم‌كم واژه احترام به مشتري را از حالت حرف به اجرا نزديك مي‌كند.
البته اين نمونه‌اي ساده از خدمات اين فناوري بود كه فقط براي روشن شدن قضيه گفته شد. هم‌اكنون پاسگاه‌هاي مرزهاي زميني آمريكا به اين فناوري مجهز شده‌اند و كارت شناسايي جديد شهروندان آمريكايي نيز به‌طور متقابل مجهز به RFID شده و ساده‌ترين تصوري كه از اين تعامل مي‌توان داشت، اين است كه با نزديك شدن شهروندان به مرز هنگام خروج يا ورود به كشور، كليه كار شناسايي و انجام امور گمركي آنها نيز انجام شده و اين فرد بدون هيچ توقفي به راحتي از مرز عبور مي‌كند، البته اگر ورود يا خروج وي از نظر دولت مانعي نداشته باشد!
در حالتي ديگر مي‌توان شركتي بزرگ را در نظر گرفت كه كليه كاركنان آن به RFID مجهز بوده و ضمن انجام خودكار ورود و خروج اشخاص، محل دقيق اين افراد نيز در طبقات و واحدهاي مختلف به‌سرعت و به‌راحتي قابل شناسايي است. شيوه كار نيز بدين ترتيب است كه با نصب آنتن‌هاي گيرنده RFID در نقا مختلف شركت، به راحتي با يك جست‌وجوي ساده مي‌توان از روي آنتن دريافت‌كننده امواج شخص، محل وي را نيز تشخيص داد. همين كار را نيز مي‌توان براي شناسايي و كنترل ورود و خروج وسايط نقليه شركت انجام داد.
کنترل ترافيک شهرهاي بزرگ، کنترل ورود و خروج خودروها در پارکينگ‌ها و بزرگراه‌ها، کنترل موجودي انبارهاي بزرگ، استفاده در قفل ضد سرقت خودروها و …، همه و همه تنها مي‌تواند مواردي از هزاران مورد كاربري RFID باشد.
كيفيت کارايي و نحوه عملکرد RFID به عوامل مختلفي از قبيل کيفيت ساخت، نوع پروتکل به کار گرفته شده، طراحي نوع آنتن، كيفيت واحد بسته‌بندي کالا (در صورت استفده از RFID براي شناسايي آن کالا) وابسته است.
تاريخچه RFID
تصور بسياري از افراد اين است که RFID يك فناوري نوظهور و نوپا است. علت اين تصور نادرست اين است که فناوري RFID به تازگي توسعه داده شده است. RFID از دهه 70 ميلادي وجود تجاري داشته اما به دليل هزينه بالايش در پياده‌سازي تاکنون گسترش چنداني پيدا نکرده است. اکنون با پيشرفت فناوري در زمينه سيستم‌هاي اطلاعاتي، ظهور ريزپردازنده‌هاي قدرتمند و نسبتا ارزان و … مي‌توان با هزينه‌هاي کم‌تري RFID را پياده‌سازي كرد و چون دنياي تجاري امروزي نياز حياتي‌تري نيز به اين‌گونه سيستم‌ها دارد، مي‌توان آن را راحت‌تر در حوزه تجارت گسترش داد.
اگر به مفهوم RFID دقت كنيم، مي‌توان ادعا کرد که از زمان جنگ جهاني دوم اين فناوري حضور داشته است. سيستم مشابهي در آن زمان براي شناسايي هواپيماهاي خودي و تفكيك آنها از هواپيماهاي دشمن توسط انگليسي‌ها ساخته شده بود كه IFF نام داشت. IFF اختصار عبارت Identify Friend or Foe به مفهوم تشخيص دوست از دشمن است و مكانيزم آن نيز شبيه RFID است.
در سال 1945 ميلادي نيز فردي به نام لئون ترمين دستگاهي جاسوسي اختراع كرد كه فناوري آن مشابهRFID است.
و در نهايت اينكه RFID شکل امروزي توسط مخترعي به نام ماريو كاردلو ساخته شد كه به علت گراني بسيارش تا سال 1970 استفاده‌اي از آن در تجارت نشد.
اساس شكل‌گيري RFID به کشف انرژي الکترومغناطيس توسط فارادي در سال 1846 برمي‌گردد. راداري که در سال 1935 ساخته شد نيز مي‌تواند يک RFID مقدماتي باشد. کاربرد RFID براي شناسايي حيوانات نيز در سال 1979 آغاز شد. در حدود سال 1987 نيز كار جمع‌آوري عوارض خودروهاي ايالات متحده توسط اين فناوري آغاز شد و از سال 1994 به بعد نيز كل خودروهاي اين كشور با استفاده از فناوري RFID شناسايي مي‌شود. بيش‌ترين استفاده از RFID از سال 2000 به بعد انجام شده است، مثلا در سال 2003 شناسايي کانتينرها در جنگ آمريكا و متحدان عليه عراق به كمك RFID انجام مي‌شد.
اکنون نيز در سيستم زنجيره تامين محصولات تجاري شركت‌هي پيشرفته، از مرحله قبل از توليد كالا تا تحويل آن به مشتري از RFID استفاده مي‌شود.
و سخن پاياني اينكه اشاره‌اي تيتروار داشته باشيم به مزاياي استفاده از RFID:
بي‌نيازي قطعه Tag به قرار گرفتن در معرض ديد مستقيم گيرنده (امتيازي عمده در مقايسه با باركد).
نداشتن استهلاک و فرسودگي به دليل بي‌نيازي از تماس مستقيم.
توانايي عبور سيگنال‌هاي راديويي از ميان مواد غير فلزي، هواي باراني و مه‌آلود و برفي و حتي محيط‌هاي کثيف و سطوح رنگ شده.
توانايي قرائت هزاران Tag در ثانيه توسط دستگاه کدخوان RFID .
افزايش ضريب امنيت، كنترل امور غير قابل رويت و …
منبع : فناوران
