نام نویسنده: حميد ضيايی پرور
خبرنگار – اينترنت در ايران
اشکال، حمله، هک، ترمينيت، مسدود کردن، بلوک کردن، داون شدن، اسمش را هرچه که بگذاريم، فرقى نمى‌کد. سايتهاى ايرانى هر از چند گاهى توسط يک يا چند شرکت آمريکايى غيرقابل دسترس مى‌شوند، ماجراى شرکت The planet آمريکايى که سال گذشته سرورهاى ايسنا را مسدود کرد و متعاقب آن انسداد سايتهايى که از شرکت قاصدک‌هاست گرفته بودند، هنوز از ياد نرفته است.
هاست چيست؟
براى راه‌اندازى هر سايت اينترنتى، 3 چيز لازم است: دامين، هاست، ديزاين، اولى همان نام سايت يا دامنه است که تحت مقررات ICANN اين نام اخذ مى‌شود، علت تمرکز ثبت دامنه‌ها در ايکان خيلى روشن است، هيچ نام يا آدرس سايتى نبايد در اينترنت تکرارى باشد. حتى پسوندهاى ملى مثل ir نيز بايد در ايکان ثبت شوند منتهى ثبت ملى آنها تحت نظارت يک سازمان تخصصى داخلى است.
هاست يا فضا، ميزان فضايى است که يک سايت در يک سرور پرقدرت متصل به بک بون اينترنت براى خود به مدت معين اجاره مى‌کند، هاست را معمولا براساس مگابايت مى‌سنجند، بک بون، همان ستون فقرات اصلى اينترنت است و يک سرور هاستينگ براى ترانسفر ديتا يا همان انتقال اطلاعات در حجم بالا و پاسخگويى مداوم به مراجعان سايت بايد از قابليتهاى بالايى برخوردار باشد. چون ستون فقرات اينترنت در آمريکا قرار دارد، ارزان‌ترين و قوى‌ترين سرورهاى هاستينگ در آمريکا مستقر است به همين دليل ديگر سرورها قدرت کمى براى رقابت با سرورهاى آمريکايى دارند. ديزان همان طراحى قالب سايت است که توسط يک متخصص برنامه‌نويس نوشته مى‌شود و فعلا به بحث ما ارتباط چندانى پيدا نمى‌کند.
پيشينه قطع سايتهاى ايرانى
14 ژانويه 2004 مطابق 25 دى ماه 1383، در ساعت 11 به وقت آمريکا، ايميلى از طرف شرکت The planet به ايسنا ارسال شد که در آن اعلام شده بود به دليل شرايط وقوانين موجود، اين خبرگزارى بايد طى 48 ساعت آينده سرور The planet را ترک کند، در ايميل تصريح شده بود که اين ايميل برگشت‌ناپذير بوده و قابل مذاکره نيست. ايسنا 7 ايميل به The planet ارسال کرده و خواستار اعلام دليل اين برخورد شد. اما هيچ جوابى دريافت نکرد و در نهايت سايت ايسنا پس از 53 ساعت ترمينت شد. البته ايسنا به دليل پيش‌بينى چنين امرى، قبلا سرور ديگرى از شرکت Hostway اجاره کرده بود که بلافاصله به آن منتقل شد، شرکتى که بخت بر قضا، آن هم آمريکايى بوده و ديتاسنتر آن در شهر شيکاگو قرار داشت،
در اول آذر 1384، موج جديدى از تحريم‌هاى اينترنتى عليه سايتهاى ايرانى به راه افتاد، اين بار علاوه بر آمريکايى‌ها، کانادايى‌ها هم وارد عمل شده بودند، بر اثر اين اقدام، سرورهاى يک ميزبان ايرانى به نام قاصدک مسدود شد که به اين خاطر 4 هزار سايت ايرانى از دسترس خارج شدند از جمله خبرگزارى موج و سايت بورس. اين بار مسدودکنندگان حتى اجازه بک‌آپ‌گيرى هم به سايتها نداده بودن بنابراين بسيارى از سايتهاى ايرانى مى‌بايستى فعاليت خود را از صفر شروع مى‌کردند.
اين محدودسازى در سال 84 فقط شامل هاستينگ سايتها نبود، جلوگيرى از دسترسى به سايتها و نرم‌افزارهاى اينترنتى توسط کاربران ايرانى که با IP ايرانى آنها را درخواست مى‌کنند و اجازه ندادن به خريد و فروش اينترنتى موارد جديدى بود که دامن کاربران ايرانى را نيز گرفت، به اينها اضافه کنيد سرعت پايين دسترسى به اينترنت در ايران و فيلترينگ نابسامان سايتها و فقدان ديتاسنتر ملى، به قول دکتر على‌اکبر جلالى با اين وضعيت آيا براى کاربر ايرانى، کار به جز چت کردن قابل انجام است؟
شرکت CIHOST سرويس‌دهنده فضاى اينترنتى در آمريکا نيز بدون هيچ‌گونه هشدار و يا ارائه دليلى سرورهاى ايرانى خود را در 3 ماه گذشته مسدود کرده است. گفته مى‌شود ميزبانى سايت يکى از شخصيت‌هاى سياسى ايران دليل اين امر بوده است.
چرا آمريکا؟
با اينکه شرکتهاى ايرانى مى‌دانند که ممکن است هر لحظه سرورهاى آمريکا سايتها را مسدود کنند اما به دليل ارزان بودن وسرعت بالا اين ريسک را مى‌پذيرند، يک سرور آمريکايى با مشخصات ثابت 280 دلار در سال و همان سرور با همان مشخصات در اروپا 600 دلار در سال اجاره دارد، اگرچه چند سالى است که صحبت از انتقال سايتهاى ايرانى به سرورهاى کشورهايى همچون استراليا، شرق آسيا، اروپا و حتى روسيه هست، اما بخش خصوصى به دلايل مذکور از اين ايده استقبال نکرده است، به گفته مطلعين IT يکى از شرکتهاى ايرانى که سال گذشته سعى کرد چنين روش جايگزينى را در پيش بگيرد ورشکست شد، بنابراين راه چاره در جاى ديگرى است.
چه بايد کرد؟
بايد بپذيريم که اينترنت، اصولا يک پديده آمريکايى است، اين را هم بايد بدانيم که گروه نئومحافظه‌کار حاکم بر آمريکا، کنترل بسيارى از شرکتها و شبکه‌هاى اينترنتى را در آمريکا در اختيار دارد. شبکه‌هايى نظير Co-Location، Hostway، The planet، every one، Rackpspace تنها راه براى فرار از زير سلطه سرورهاى آمريکا، هاستينگ ملى درايران است. براى راه‌اندازى هاستينگ ملى، دولت بايد يک برنامه ملى داشته باشد و براى آن بودجه ملى در نظر بگيرد، اتکا به بخش خصوصى به دليل «به صرفه نبودن» امکان‌پذير نيست.
ايجاد مراکز ديتاسنتر IDC، Internet Data center اولين گام است، بعد از آن بايد با استفاده از لينکهاى پرقدرت ماهواره‌اى و يا با تکيه بر شبکه فيبر نورى و توسعه آن، بيشترين سطح دسترسى به اينترنت را ايجاد کرد. 3 شرکتى که مجوز IDC دريافت کرده‌اند تاکنون موفق نبوده‌اند، وزير هم به آنها انتقاد کرده پس وقت آستين بالا زدن است هيچ پروژه‌اى براى کشور در زمينه ICT از هاستينگ ملى واجب‌تر نيست.
