دنیای اقتصاد – داشتن يك مغازه در بازار پايتخت، داشتن يك شركت كامپيوترى در تهران، واردات قطعات كامپيوتر از خارج و چندين شغل ديگر از آرزوهايى هستند كه هر تكنسين كامپيوتر براى رسيدن به آنها تلاش مى‌كند. بسيارى از افراد هم به اين آرزو دست مى‌يابند و پيشرفت مى‌كنند ولى تعدادى ديگر پشيمان مى‌شوند يا اينك دوست دارند زمينه فعاليت خود را تغيير دهند.
بعضى ها هم كه سرمايه چنين كارى را ندارند براى كار كردن در چنين مكان‌هايى تلاش مى‌كنند. بعضى‌ها با 10 ، 12ميليون تومان شروع مى‌كنند و پيشرفت مى‌كنند، برخى ديگر با سرمايه‌هاى ميلياردى شروع مى‌كنند و با چندين ميليون تومان بدهى از اين بازار خارج مى‌شوند، اصلا چرا كامپيوتر؟، چرا همين افراد اقدام به خريد و فروش مسكن نمى‌كنند. چرا بايد حجم بازار كامپيوتر در كمتر از 7 سال چند برابر شود.
يك صنف جديد
طى چند سال گذشته به دليل بالا رفتن نيازهاى مردم و ورود تكنولوژى جديد CD و DVD ، شاهد افزايش چشمگير آمار فعالان در حوزه فروش كامپيوتر و CD هاى كامپيوترى بوديم كه اين موضوع باعث به وجود آمدن صنف كاملا جديدى در ميان اصناف ديگر شد و شاهد استقبال بسيار خوبى نيز از آن در ميان مردم بوده‌ايم كه اين خود هم خوبى و هم بدى‌هايى براى جامعه و بازار كامپيوتر دارد. در اين صنف بيشتر شاهد گسترش مراكز نرم‌افزارى در تهران بوديم تا سخت‌افزاري. در شهرستان‌ها نيز شاهد بوديم كه اكثر افرادى كه به اين صنف رو آورده‌اند، تمام خدمات مربوط به كامپيوتر را ارائه مى‌دهند. ولى در تهران اين اتفاق كمتر رخ داده است. لازم به ذكر است در تهران مراكز بسيار زيادى در زمينه فروش CD و DVD بدون مجوز رسمى وجود دارند كه اي خود مشكل بسيارى بزرگى را در اين زمينه ايجاد كرده است. تا چند سال پيش هر كس كه قصد خريد يك نرم‌افزار را داشت، حداقل بايد 2200 تا 2500 تومان هزينه مى‌كرد كه البته خود اين كار نيز نقض قانون كپى‌رايت محسوب مى‌شد ولى با به وجود آمدن اين فروشگاه‌ها، حتى نقض قانون كپى رايت نيز از گذشته بدتر شده است. تا چند سال پيش يك نرم‌افزار 50 دلارى را مى‌شد با 2500 تومان خريد، ولى حتى اين مبلغ امروزه تا 300 تومان نيز كاهش يافته است. اين موضوع باعث پايين آوردن قيمت توسط عرضه‌كنندگان اصلى نرم‌افزار در ايران شده است.
از مشكلات ديگرى كه مى‌توان در صنف فروشندگان قطعات كامپيوتر به آنها ااره كرد قاچاق قطعات كامپيوتر و تزريق آنها توسط برخى فروشگاه‌هاى كامپيوتر به بازار است.
گسترش شركت‌ها
طى چند سال گذشته شاهد روى آوردن بسيارى از سرمايه‌داران در زمينه‌هاى ديگر به سمت سرمايه‌گذارى در زمينه كامپيوتر بوده‌ايم به صورتى كه شاهد فعاليت حدود صد هزار شركت كامپيوترى هستيم كه حتى برخى از آنها سرمايه اوليه خود را حتى 3ميليون تومان نيز اعلام كرده و در صورت نياز به سرمايه بيشتر، به سرمايه‌گذاران ديگر و يا قطعه فروشان مراجعه مى‌كرده و مى‌كنند. لازم به ذكر است كه اكثر شركت‌هايى كه به تازگى در چند سال گذشته شروع به كار كرده‌اند، عمده فعاليت خود را روى فروش شرايطى كامپيوتر متمركز كرده‌اند. البته در اين مدت فقط شاهد رشد تعداد اين شركت‌ها و مغازه‌ها نبوده‌ايم. تعداد زيادى از اين شركت‌ها در اين مدت ورشكست شده و حتى بزرگترين مغازه‌ها در بازار كامپيوتر مثل بازار رضا شغل خود را تغيير داده‌اند. جالب است بدانيد برخى از مغازه‌هاى فعال بازار رضا با تعطيل كردن مغازه خود، اقدام به تاسيس نمايشگاه اتومبيل كرده‌اند.
سرمايه مورد نياز براى تاسيس يك مغازه
براى تاسيس يك مغازه در بازار براى افرادى كه سرمايه كمى دارند مهم‌ترين مساله، پرداخت پول پيش كرايه يك مغازه است كه اين روزها حداقل اين مبلغ براى ك مغازه در بازارهاى كامپيوتر 10ميليون تومان است كه مربوط مى‌شود به بازار علاءالدين. البته ممكن است پايين‌تر از اين مبلغ نيز مغازه‌اى پيدا شود، ولى در زمينه‌هاى ديگرى مثل موبايل بيشتر كاربرد دارند. تجربه نشان داده، چنين مغازه‌اى با حداكثر 2ميليون تومان نيز توانسته كار خود را آغاز كند. البته اكثر اين مغازه‌ها در پاساژهاى اصلى كامپيوتر قرار دارند. دليل اين مساله آن است كه كليه قطعات در صورت نياز در دسترس فروشنده باشد.
همكارى بازارى‌ها با يكديگر
اگر توجه كرده باشيد، هيچ وقت كسى به شما نمى‌گويد كه ما اين قطعه را نداريم و از طرف ديگر امكان ندارد كه مغازه‌اى در بازار، تمام مدل‌هاى مادربردها را داشته باشد !
اين موضوع مربوط مى‌شود به يك همكارى متقابل بين بازارى‌ها. هر مغازه در سود خود مبلغى را براى فروش به همكار در نظر مى‌گيرد. مثلا ميزان سود يك مغازه روى فروش يك مادربرد تقريبا هزار تومان است اين مبلغ در هنگام فروش به همكار نصف شده تا قيمت‌ها نيز در يك سطح باقى بمانند. اين موضوع نيز كمك بزرگى به درآمد و كمبود سرمايه اين افراد است.
قطعه فروش‌هاى خارج از بازار
در ميان مغازه‌هايى كه به فروش قطعات كامپيوتر مشغولند، گروهى نيز هستند كه ما يعنى كاربران معمولى با آنها برخورد نداريم. اكثر اين افراد، خود واردكننده قطعات كامپيوتر نيز هستند. براى اين افراد هزينه مكان، ديگر مطرح نيست و حداقل سرمايه مورد نياز براى اين كار، حدود 500ميليون تومان است.
البته خوب است بدانيد، محل كار اين افراد اهميت زيادى ندارد. اين مغازه‌ها بيشتر، قطعات شركت‌هايى كه سيستم‌هاى كامل و اكثرا به صورت اقساط مى‌فروشند را تامين مى‌كنند. خاصيتى كه كار اين نوع مغازه‌ها دارد آن است كه خريدار مى‌تواند به جاى پول نقد، چك حداكثر 2 ماهه به آنها پرداخت كنند. يكى از همين قطعه‌فروش‌ها كه خواست نامش فاش نشود در مورد درآمد خود گفت: ما تقريبا در ماه درآمد ثابتى داريم ولى مهم‌ترين مشكلى كه با آن روبه‌رو هستيم، گم شدن قطعات در انبار است. مثلا وقتى كه من 10هزار عدد Ram وارد مى‌كنم، وقتى كه آنها را به انبار تحويل مى‌دهم هيچ‌گونه شمارشى صورت نمى‌گيرد و مجبورم تقريبا هر ماه 6 تا 10ميليون تومان فقط در اين قسمت ضرر كنم، ولى اين كار آنقدر بهره مالى دارد كه من بتوانم با ماهى 15ميليون تومان ضرر خالص بازهم به كار خود ادامه دهم. مشكل بزرگ ديگرى كه اين گروه با آن سر و كار دارند، شركت‌هاى كلاهبردار است. البته آنها بيشتر براى مبالغ بالا، از طرف مقابل خود سند با ارزشى دريافت مى‌كنند، ولى باز هم شركت‌هايى هستند كه به اين دسته از فروشندگان ضربه بزنند. يكى از بزرگترين كارهايى كه اين دسته از فروشندگان انجام مى‌دهند، فروش به شهرستان‌هاست. البته اين كار را برخى مغازه‌هاى معمولى ديگر نيز انجام مى‌دهند.
درآمدها و هزينه‌هاى يك مغازه
همان طور كه گفتيم، براى شخصى كه سرمايه زيادى ندارد مهم‌ترين موضوع پرداخت پول پيش يك مغازه كوچك است كه حداقل اين مبلغ 10ميليون تومان در پاساژهاى كامپيوتر فعال تهران است. يكى از دارندگان همين مغازه‌هاى كوچك در مورد درآمد و هزينه‌هاى مغازه خود گفت: من ماهانه يك ميليون تومان بابت اين مغازه كرايه پرداخت مى‌كنم در حالى كه بايد حداقل ماهانه 1600 قطعه در ماه بفروشم و به طور متوسط روى هر قطعه هزار تومان سود كسب كنم و حال آنكه هر مشترى حداقل انتظار گرفتن چند هزار تومان تخفيف را از ما دارد با محاسبه كردن هزينه شارژ و برق و تلفن فقط 300 تا 400هزار تومان در ماه براى خودم باقى مى‌ماند كه مبلغ زيادى هم نيست. اين در حالى است كه مغازه‌هاى سطح بالاتر روزانه تا 50ميليون تومان نيز معامله انجام مى‌دهند.
البته از اين مبلغ نيز بيش از 300هزار تومان سود به فروشنده نمى‌رسد. حتى شرايط در ماه‌هايى از سال آنقدر بد مى‌شد كه اكثر مغازه‌داران غير از سود، چند هزار تومان هم روى هر قطعه ضرر مى‌كنند. وقتى از دليل اين كار سوال شد نيز جواب مى‌دهند: در هر شرايطى بايد چك‌ها پاس شوند. ولى با اين حال روز به روز شاهد گسترش شركت‌ها و مغازه‌ها و كار در زمينه كامپيوتر در ايران هستيم.
