داستان ديتاسنتر ايرانى

نام نویسنده: آرش کريم بيگى (ICTna.ir)

هموطن سلام – بعد از ظهر چهارشنبه گذشته در طبقه هفتم ساختمان مرکزى وزارت ارتباطات و فناورى اطلاعات جلسه اى با حضور دکتر صدرى )معاون فناورى اطلاعات وزارت ICT (، مديران و نمايندگان سه شرکت خصوصى و چندتن از خبرنگاران برگزار شد که در پايان مجوز تاسيس و راه ندازى ديتاسنتر به سه شرکت خصوصى داده پردازى ايران ، کنسرسيوم فن آوا-پتسا و پارس آنلاين اعطا شد.

اين شرکت ها هر کدام مبلغ 5/1 ميليارد تومان ضمانت نامه اجراى طرح را به شکل تضمين در اختيار وزارت ارتباطات قرار داده و طى 4 تا 6 ماه موظف به راه اندازى مرکز ديتا سنتر هستند.

وزارت ICT هم تسهيلات و تعهداتى در قبال اين سه شرکت را برعهده گرفته است که از آن جمله ميتوان به تامين پهناى باند و نقاط تماس با تخفيف ويژه، تامين ارتباطات Point to Point ، تامين ريگان لينکهاى فيبرنورى و همچنين ارايه وام 5/1 ميليارد تومانى با بهره 10 درصد اشاره کرد. البته عدم حفظ حريم خصوصى کاربران، عدم رعايت موضوع مالکيت معنوى و عدم اجراى تعهدات اعلام شده موجب لغو مجوز IDC اين شرکت ها خواهد شد.

ديتاسنتر چيست؟!

Data Center ، IDC به مجموعه اى از سرويس دهنده ها، زيرساختارهاى ارتباطى و تجهيزات دسترسى که به منظور ارائه ، نگه دارى و پشتيبانى از ميزبانى سرويس هاى اينترنتى بکارگرفته شده اند گفته ميشود.

سازمانها،شرکتها و اشخاص عادى ميتوانند با اجاره کردن فضا و تجهيزات در اين مراکز صفحات وب،اطلاعات و سرويس هاى مبتنى بر وب خود را بر روى بستر اينترنت (يا اينترانت) راه اندازى کنند.

ديتاسنتر داخلى چه فايده اى دارد!؟

– حذف ترافيک بى مورد و کاهش ارزبرى: دها سرويس پيشتاز مبتنى بر وب مانند سرويس هاى وبلاگ نويسى،اتاق هاى گفتگو ، انجمنهاى تبادل نظر ، بانکهاى اطلاعاتى سازمانها و ادارات و نهادهاى دولتى و خصوصى و بانکها و دهها وب سرويس پيشتاز ديگر ايرانى بعلت نبود ديتاسنتر و هاستينگ ايرانى در سرورهاى خارجى و اکثر آمريکايى هاست شده اند که موجب پيدايش ترافيک داخلى و بى موردى در دروازه نقاط تماس بين المللى شده است. بيش از 80درصد بازديدکنندگان و کاربران وبسايت ها و وبسرويس هاى ايرانى (وفارسى) مقيم داخل کشوراند و با نصب و راه اندازى و هاست کردن اين سايت ها در داخل کشور ميتوان به مقدار قابل توجهى از ترافيک لوپ شده تقاضاهاى بازديد و استفاده از اين سايتها کاست و به اين ترتيب ترافيک و دروازه نقطه تماس بين الملل کشور را براى ديگر درخواستها خالى کرد. ضمن اينکه با کاهش ترافيک خروجى از نقاط تماس بين الملل ارز برى کمترى صورت خواهد گرفت.

– بالا رفتن ضريب ايمنى : با راه اندازى ديتاسنترهاى ايمن داخلى بانکها ، نهادها و موسسات دولتى که نياز به امنيت بالايى در ارتباطات خود دارند ميتوانند با استفاده از سرورهاى داخلى و قابليت سفارشى کردن سيستم هاى حفاظتى سرورها با اطمينان بيشترى اقدام به نگهدارى ، تبادل و ارائه سرويس در بستر ICT بکنند.

– کاهش هزينه ها و جلوگيرى از ارزبرى: با استفاده ا ديتا سنتر داخلى جز کاهش هزينه ها و جلوگيرى از ارزبرى بى مورد در هزينه هاى نقاط تماس بين الملل به سبب ارائه هاستيگ داخلى ديگر نيازى به خريد هاست از شرکتهاى خارجى و خروج ارز از کشور نخواهد بود. مضاف بر اينکه در صورت مديريت درست اين مراکز و استفاده از دانش و نيروى ارزان متخصصان داخلى و کاهش هزينه هاى نگهدارى ميتوان به رقابتى شدن قيمت هاى هاستهاى داخلى با خارجى انديشيد. بازار هاستيگ در کشورهاى درحال توسعه بازار بکر و پراستعدادى است که در صورت هدايت و مديريت درست ميتواند سود کلانى را نصيب صاحبان مراکز داده بکند.

– توسعه فناورى اطلاعات: راه اندازى و استفاده از ديتا سنتر داخلى موجب افزايش توان و تخصص نيروهاى داخلى، جلوگيرى از فرار مغزها و استفاده از توانشان در داخل کشور و توسعه IT از جهت توسعه زيرساختهاى آن ميشود.

– تبديل ايران به هاب مخابراتى منطقه : با توجه به موقعيت سياسى و جغرافيايى ايران از طرفى و وضعيت کشورهاى همسايه از طرف ديگر ميتواند ايران را به هاب مخابراتى منطقه تبديل کند و ديتاسنتر ايرانى مجموعه زيرساختهاى مخابراتى لازم براى يک هاب منطقه اى را کامل ميکند.

– تحقق دولت الکترونيک : بعد از زيرساختهاى مخابراتى اولين و مهمترين چيزى که براى راه اندازى و ارائه خدمات دولت الکترونيک به مردم مورد نياز ات مراکز داده و سرورهاى استانى و ASP هاست.

– راه اندازى هاستينگ ملى: حتما شما هم جريان مسدود شدن سرور وبسايت خبرگزارى دانشجويان ايران (ايسنا) در زمستان گذشته توسط شرکت آمريکايى The Planet و يا توقيف صدها دامنه (Domain) اينترنتى متعلق به ايرانى ها توسط شرکتهاى آمريکايى اى مثل RegisterFlye, Enom و Register.com را به ياد ميآوريد که با استناد به قوانين تحريم ايالات متحده انجام شده بود. با راه اندازى ديتا سنتر ايرانى و مهاجرت سايتهاى ايرانى به اين سرورها ديگر اخبار ناراحت کننده اى از اين دست منتشر نخواهد شد.

ديتاسنتر در ايران

در بيستم ديماه 1381 مهندس محمد جعفر زارعى معاون اداره کل توسعه مهندسى ارتباطات ديتاى مخابرات اعلام کرد: به منظور پاسخگويى به نياز Hosting و ايجاد محيط مناسب براى (Contenet) محتواى فارسى در کشور آيين نامه IDC (Internet Data Center) در امور ارتباطات ديتاى مخابرات تدوين و مراحل نهايى تصويب خود را مى گذراند. آيين نامه IDC با توجه به نياز جهت ايجاد Hosting در داخل کشور تدوين شده است و اميد است بخش خصوصى فعاليت گسترده اين زمينه داشته باشد.

وى با اشاره به تامين امنيت سايت هاى ايرانى گفت: با آغاز به کار IDC در کشور ضمن افزايش سرعت و کاهش تاخير، امنيت سايت هاى ايرانى بيشتر تامين مى شود و ديگر مجبور نيستيم تا اطلاعات سايت ها را در اختيار سرورهاى خارجى قرار دهيم که از اين بابت به ميزان قابل ملاحظه اى از هزينه نيز کاسته شود.

در روزهاى پايانى مرداد 83 و بعد از ماهها سکوت خبرى در اين مورد حجت‌الاسلام سيدمحمدرضا حسينى دبير شوراى اطلاع‌رسانى دفتر تبليغات اسلامى در حوزه علميه قم در گفتگو با خبرنگار ايسنا خبر جالب توجهى را اعلام کرد : “حوزه علميه قم نخستين ديتاسنتر ايران را راه اندازى ميکند!”

23شهريور 83 خسرو سلجوقى معاون فنى شوراى عالى اطلاع رسانى در مورد ديتا سنترايرانى گفت: در حال حاضر ايجاد ديتاسنتر در كشور در حد يك پيشنهاد و طرح بوده و براى اجراى آن برنامه‌اى در نظر گرفته نشده است. در بحث علوم اسلامى محتوياتى براى ايجاد Data center و ارائه‌ى آن وجود دارد، اما در ساير بخش‌ها تقريبا چيزى به نام اطلاعات نداريم تا براى آن Data center ايجاد كنيم. صرف ايجاد ديتاسنتر يا وجود هاستيگ و غيره كافى نيست، اگر محتوا وجود نداشته باشد اين مقوله بى‌استفاده خواهد بود، بنابراين وجود محتوا و اطلاعات لازم و قوانين و مقرراتى كه براى دسترسى آزاد به اطلاعات دستگاه‌هاى مختلف كه در حال تهيه شدن است، در اين رابطه ضرورى است.

12 روز بعد سلجوقى از حمايت تكفا از راه‌اندازى Data Center در حوزه علميه قم خبر داد!

اواسط آذر 83 مهندس رضا رشيدى مديرعامل شركت ارتباطات داده‌ها گفت: طرح Hosting داخلى و در حقيقت همان شارع 2 تا يك ماه آينده راه‌اندازى شده و به بهره‌بردارى مى‌رسد، اين طرح آزمايشى است و در واقع يك پايلوت محسوب مى‌شود.

(چهارماه از پايان وعده مهندس رشيدى ميگذرد و هنوز طرح پايلوت شارع دو به بهره بردارى نرسيده است!!!) در همان گفتگو مهندس رشيدى از اعلام شدن فراخوان ايجاد Data Center داخلى (IDC) خبر داد و افزود: طى دو هفته آينده اين فراخوان اعلام مى‌شود كه قرار است اين طرح به شركت‌هاى خصوصى واگذار شود.

اوائل بهمن 83 مرکز تحقيقات مخابرات طى همايش دو روزه اى نقش مركز داده در توسعه‌ فناورى ارتباطات و اطلاعات را بررسى کرد. در همان همايش مهندس نصرالله جهانگرد دبير شوراى عالى اطلاع رسانى از تنگ نظرى هاى موجود در زمينه طرح هاى توسعه فناورى اطلاعات انتقاد کرد.

موانع پيش رو

– پهناى باند: در حال حاضر مجموع پهناى باند موجود در کشور حتى به يک گيگا بايت هم نميرسد. البته پيش از نوروز اخبارى مبنى بر افزايش پهناى باند کشور به دوگيگابايت اعلام شد اما مجموع اين رقم بازهم براى ديتا سنتر (هايى) که ميخواهند به ميزبانان هزاران وبسايت و وب سرويس ريز و درشت ايرانى و هاب منطقه تبديل شوند بسيار ناچيز است!

– زيرساخت : براى راه اندازى سرورهاى استانى و ASPها به يک بکبون مخابراتى و ارتباطى قوى و ايمن به همراه بکبون ذخيره (برا استفاده در مواقع خاص) نياز هست. بايد ديد آيا شبکه زيرساخت مخابراتى کشور بخصوص در بخش فيبر نورى توان جوابگويى به اين هاب هاى استانى و منطقه اى و برقرارى ارتباط بى دردسر بين سرورها را دارد يا نه ؟!

– هزينه ها: جز هزينه نصب و راه اندازى ، ديتاسنترها هزينه هاى از قيبل هزينه پهناى باند،هزينه نگهدارى سرور، هزينه نيروهاى متخصص و پشتيبانى شبانه روزى، هزينه نجومى برق و سوخت (براى تامين انرژيه الکتريکى در مواقع قطع شبکه سراسرى برق) و دها هزينه پنهان و آشکار ديگر را در بر دارند. بايد ديد آيا مديران ديتاسنترهاى وطنى ميتوانند از پس هزينه هاى اينچنينى برآيند و به سودآورى برسند يا نه ؟!

– موازى کارى : سه شرکت خصوصى اى که چهارشنبه مجوز راه اندازى ديتاسنتر در ايران را دريافت کردند مشکل ديگرى هم پيش روى خود دارند و آن رقابت با دولت است : طبق تصميم وزارت ICT نصب و راه اندازى ديتا سنتر در ايران طبق مناقصه اى به سه شرکت “خصوصى” واگذار شد اما بخش ديگرى از حاکميت يعنى سازمان تبليغات اسلامى (موسسه تبيان) و سازمان ثبت احوال کشور بدون توجه به تصميم وزارت ICT و مستقلا اقدام به برگزارى مناقصه راه اندازى IDC کرده اند که اين پارادوکس و موازى کارى به هر صورت براى بخش خصوصى خطرناک است.

– جذب مشترى: جذب مشترى و قانع کردنش به مهاجرت از سروراى فوق پرسرعت و ايمن خارجى به ديتاسنترهاى ايرانى بزرگترين مشکل مديران سرورهاى داخلى بعد از فائق آمدن بر موانع بالاست!

– امنيت شغلى : امنيت کارى شرکتهاى فعال در اين حوزه اهميت زيادى دارد. متاسفانه در ايران همه خود را متولى IT مى دانند و به راحتى به خود اجازه دخالت در هر كارى را مى دهد. كانال هايى بدون محدوديت قانونى همچون کارتل هاى بزرگ مخابراتى و تجارى همواره براى سرويس دهندگان اين دلنگرانى را در پى خواهد داشت كه ممكن است يك شبه در راه فعاليتشان سنگ بزرگى انداخته شود و صبح فردايى همه کسب و کار و سرمايه شان به باد رفته باشد!

– امنيت : موضوع امنيت در IDCا از اهميت و جايگاه ويژه اى برخوردار است اما متاسفانه در ايران بحث امنيت در حوزه فناورى اطلاعات جدى گرفته نميشود که در صورت ادامه اين روند آسيب پذيرى امنيتى ديتاسنترهاى ايرانى ميتواند مشکلات و بحرانهاى جدى و کمرشکنى را برايشان به ارمغان بياورد تا جايى که اين فناورى در نطفه خفه شود. موضوع امنيت فناورى اطلاعات و مديريت امنيت سيستم هاى رايانه اى در ايران موضوع نسبتا تازه ايست اما کم نيستند نفوذگران ايرانى و خارجى اى که از حالا براى راه اندازى IDCهاى ايرانى لحظه شمارى ميکنند تا با نفوذ و اخلال در آنها به شهرت يا اطلاعات برسند. مديران Data Centerها بايد براى جلوگيرى از بحانهاى امنيتى “سر کيسه”شان را شل کنند و مخارج نسبتا هنگفت “مشاوران امنيت اطلاعات” و “مديران امنيتى” را تامين کنند.

در مراسم اعطاى مجوز تاسيس و بهره بردارى از مراکز IDC از دکتر صدرى در مورد نظارت و تضمين امنيت اين مراکز پرسيدم که با پاسخ مبهم ” چارچوب‌هاى امنيتى در حوزه‌ اطلاعات براساس استانداردها پيش‌بينى شده و شركت‌ها ملزم به اجراى آن هستند” مواجه شدم.

در همان جلسه در مورد خطر بلاک شدن سايت هاى هاست شده روى سرورهاى وطنى به وسيله ISPهاى آمريکايى صحبت کردم که دکتر صدرى اينچنين پاسخم را دادند که: براى ورود به جامعه‌ اطلاعاتى همواره بايد چالش‌هاى سياسى و بن‌المللى را تجربه كرده و با تعامل با ساير كشورها، مشكلات خود را رفع كنيم!!!”