دنياى اقتصاد – e-readiness – به معناى آمادگى الكترونيكى و سطح توان و دستيابى كشورها به اينترنت و استفاده‌هاى مختلف از آن است و در اين بررسى و تحقيق ماهيتا به معناى چگونگى محيط و فضاى تجارت الكترونيكى در هر كشور و نيز مجموعه‌اى از عواملى است كه نشان مى‌دهد چگونه يك بازار مى‌تواند به فرصت‌هاى تجارى اينترنتى پاسخ گويد و از آن استفاده نمايد. واحد تحقيقات اكونوميست از سال 2000 تاكنون هر ساله رده‌بندى از وضعيت كشورها منتشر مى‌سازد. اين رده‌بندى به كشورها اجازه مى‌دهد تا از موفقيت‌ها و ابتكارات تكنولوژيك نسبت به ديگر كشورها ارزيابى و تحليلى داشته باشند. اين رده‌بندى همچنين به كمپانى كه در پى سرمايه‌گذارى در عمليات آنلاين هستند اطلاعاتى درباره بهترين نقاط سرمايه‌گذارى مى‌دهد.
براى اين رده‌بندى از حدود 100معيار استفاده شده‌است كه اين 100معيار در 6 گروه رده‌بندى شده‌اند كه مبناى رده‌بندى ما را تشكيل مى‌دهد و عبارتند از: زيربناهاى تكنولوژى هر كشور، محيط و فضاى عمومى تجارى، درجه و ميزانى كه تجارت الكترونيكى در نزد مصرف‌كنندگان و كمپانى‌ها پذيرفته شده است، شرايط فرهنگى و اجتماعى كه براستفاده از اينترنت تاثير مى‌گذارد و قابليت دسترسى به خدماتى كه تجارت الكترونيكى را تقويت مى‌كند. البته با‌توجه به شراط متغير استانداردهاى تكنولوژى در سطح جهان تصميم گرفته شده تا در اين تحقيق هم برخى معيارها مورد بررسى و تجديد نظر قرار گيرد. اين تغييرات افزودن دو معيار مهم است كه يكى دسترسى به اينترنت پهن باند و ديگرى سيستم بنيادين تلفن و يا مخابرات است زيرا كه توسعه معنادار و اساسى تجارت الكترونيك ارتباط تلفنى با سرعت زياد را احتياج دارد.
البته در رده بندى امسال يك تغيير ديگر هم اتفاق افتاده است و آن افزودن تعداد كشورهاى بيشترى در رده‌بندى و تحقيق است. در رده‌بندى امسال چهار كشور استونى، ليتوانى، لتونى و اسلوونى كه قبلا جزئى از كشورهاى ديگر بوده‌اند افزوده شده‌اند.
به نظر مى‌رسد چشم‌انداز و آينده تكنولوژى اطلاعات و ارتباطات خيلى روشن باشد. در سطح جهان يك نوع احيا در استفاده از خدمات تله‌كام به چشم مى‌خورد از سوى شركت‌ها و بنگاه‌هايى كه از خدماتى كه Internal protocol گنجانده شده است، بهره مى‌برند.
به طور كلى اقتصاد ديجيتالى براى حال حاضر نمى‌تواند درآمد زيادى براى ارائه‌دهندگان تجهيزات و خدمات الكترونيكى دربرداشته باشد اما ابزار تجارت الكترونيكى روز‌به‌روز در سطح جهان مقبوليت بيشترى پيدا مى‌كند و متداول‌تر مى‌شود.
سود و بهره‌ورى اينترنت در اقتصادهاى در حال توعه و توسعه يافته واضح و آشكار بوده است. امروزه شهروندان مى‌توانند اسناد دولت را دانلود كنند و در گردهمايى‌هاى الكترونيك با مقامات منتخب نه تنها در هلسينكى، سنگاپور و لندن و اتاوا شركت كنند، بلكه همچنين در كيپ‌تاون و سائوپائولو هم اين كار مقدور و ميسر است. در بازارهايى كه تعداد بيشترى تلفن همراه دست مردم است تا كامپيوتر بر روى ميز – حتى در كشورهاى پيشرفته – طرح‌هاى اينترنت بى‌سيم يا Wireless مكانيزمى براى تحويل و ارائه خدمات اينترنتى از طريق موبايل به مردم شده است. اصلا تعجبى ندارد كه بگوييم خدمات بانكى موبايل در فيليپين و چين خيلى پيشرفته‌تر از ايالات متحده است.
اما حوزه‌ها و عرصه‌هاى ناراحت‌‌كننده هم وجود دارند. خدمات موبايل نسل سوم(3 G) كه فعاليت‌هاى مالتى مديا (چند رسانه‌اى) را براى گوشى‌ها وعده داده است هنوز مورد توجه قرار نگرفته و جذاب نيستند. فهم و دانش مشتركان3 G كند است و فقط 22ميليون نفر در سطح جهان از 1ميليارد كاربر موبايل از3 G استفاده مىكنند كه در اين ميان 90درصد اين 22ميليون نفر در دو كشور يعنى ژاپن و كره جنوبى زندگى مىكنند.
بازار تلفن‌هاى ثابت در جهان از اقبال خوش اين تلفن حاكى است. اينترنت پهن باند در سال‌هاى اخير رشد خوبى داشته است نرخ ثابت و مناسب دستيابى به اينترنت پهن باند باعث شكوفايى و ونق تجارت الكترونيكى و مصرف خدمات مالتى مديا شده است. به همين دليل براى نشان دادن نقش اينترنت پهن‌باند در توسعه و پيشرفت الكترونيكى ميزان و درجه استفاده آن در رده‌بندى امسال آمده است. براى چهار كشور صدر جدول، تغييرات به معناى تنزل سرمايه‌گذارى در همه جنبه‌ها و حوزه‌هاى الكترونيكى بوده است البته به استثناى اسرائيل و اسپانيا كه سرمايه‌گذارى در IT يا فناورى اطلاعات همواره قدرتمند و زياد است. در حالى كه زيربناهاى تكنولوژى موبايل و تلفن‌هاى ثابت در كشورهاى صدر جدول خوب و قدرتمند است، سرعت گسترش اينترنت پهن باند هنوز كند است. در جهان ديجيتال، تكنولوژى‌هاى جديد پيوسته به مانع بر مى‌خورند.
البته دسترسى به اينترنت پهن‌باند به تنهايى موجب بالا آمدن در جدول رده‌بندى نمى‌شود، كشورهايى كه بازار اينترنت پهن‌باند در آن خيلى داغ است مانند كره‌جنوبى، تايوان و بلژيك، در زمره كشورهاى صدر جدول از حيث e-readiness يا آمادگى الكترونيك نيستند. اگرچه اين عامل به انگليس كمك كرده است تا به مقام دوم جدول صعود كند و رتبه ايالات متحده را در جدول از سوم به ششم كاهش داده است.
اروپاى شمالى هنوز آماده‌ترين
در جهان ديجيتال بعضى چيزهاى قابل پيش‌بينى وجود دارد. كشورهايى كه به طور مداوم به منابع بنيان موجود زيربناهاى تله كام مى‌افزايند، در جدول همواره جلودار ديگران هستند و اين مقام را هم مى‌توانند حفظ كنند.
از ده كشور صدر جدول در رده‌بندى سال گذشته، 9كشور هنوز در صدر باقى مانده‌‌اند.
كشورهاى اسكانديناوى خود را به مرتبه چهارم رسانده است و هلند و ايالات متحده را به عقب رانده است.
اين در حالى است كه در رده‌بندى امسال گاه چند كشور يك رتبه را احراز كردند.
همكارى، به‌ويژه برنامه‌هاى رسمى ميان سازمان‌‌هاى دولتى و صنعت IT كليد موفقيت است. اين دليل خوبى براى توضيح پيشرفت IT در اروپا و به خصوص اسكانديناوى است. همكارى صنعت و دولت باعث شده است تا برخى از كشورهاى آسيايى نظير كره‌جنوبى، هنگ كنگ و تايوان و سنگاپور پيشتاز اينترنت پهن‌باند باشند.
بعضى از استراتژى‌هاى دولتى براى توسعه زيربناهاى ديجيتال و دادن به مردم براى استفاده بهتر از ديگران است. قرار دادن اطلاعات به صورت آنلاين و اتخاذ سياستى ملايم در قبال پذيرش فعاليت‌هاى اينترنتى صرفا كافى نيست بلكه در واقع دولت‌ها براى اينكه تاثير و نقش قدرتمندى بر فعاليت روزانه مصرف‌كنندگان و فعالان اقتصادى داشته باشند، بايد نقش بيشترى را بپذيرند. سياست‌هاى دولت‌هاى هوشمند در رشد و افزايش مداوم كشورهاى اروپاى شمالى، سنگاپور، هنگ كنگ و كره نيز كسادى نسبى در ايالات متحده و استراليا داشته است.
چه چيزى در اين 5سال تغيير پيدا كرده است؟
وقتى رده‌بندى e-readiness در سال2000 توسط اكونوميست آغاز شد، ايالات متحده رهبر بلا منازع اين تكنولوژى بود. از آن زمان در هر سال موقعيت اين كشور نسبت به سال قبل كاهش پيدا كرده است و ديگر كشورها به ويژه كشورهاى اروپايى شمالى در اين زمينه پيشرفت كرده‌اند. در سال2003 ايالات متحده موقعيت كانونى خود را به سوئد باخت و در رده‌بندى به مقام6 تنزل كرد و پس از چهار كشور اسكانديناوى و بريتانيا قرار گرفت. آيا اين به معناى افول ابرقدرت اينترنت جهان است يا چيز ديگرى در حال رخ دادن است.
در واقع ايالات متحده همچنان پروسه قدرتمندى در e-readiness دارد اما مساله اينجاست كه تنزل مقام ايالات متحده عمدتا ناشى از سرعت رشد ديگر كشورها در اين زمينه است. اروپاى شمالى و كشورهاى ناروديك در حال تجربه گسترش سريع زيربناهاى اينترنت سريع و خدمات تجارت الكترونيكى پيشرفته است. اينترنت شيوه‌هايى كه مردم با يكديگر تعامل دارند را در حوزه عمومى و نيز تجارى متحول كرده است. اسكانديناوى مثال جالبى است براى شيوه‌اى كه شهروندان با تكنولوژى اينترنت در زندگى روزمره خود برخورد مىكنند.
اقبال و سرنوشت متغير كشورهاى اروپاى شمالى از يك طرف و اقبال تغيير كشورهاى پيشگام در اينترنت مانند ايالات متحده، استراليا و انادا از سويى ديگر نشان دهنده توسعه و گسترش آرام و خاموش رده‌بندى e-readiness در پنج سال اخير است. بيشترين دستاوردها براى دانمارك و كره جنوبى ثبت شده است كه اولى به رتبه هفتم و دومى به رده نهم صعود كرده است و موجب شده است تا در متدلوژى خود در سال‌هاى گذشته نظر دوباره‌اى بيفكنيم. در همين دوره ژاپن، روسيه، مصر و پرو تقريبا بيشتر سقوط كرده‌اند. البته آنچه در اين كشورها اتفاق مى‌افتد را نمى‌توان نمونه‌اى از افول دانست، بلكه بيشتر آهنگ كندترى نسبت به كشورهاى صدر جدول رده‌بندى دارند. تقريبا هم كشورهاى رده‌بندى پيشرفت داشته‌اند فقط مساله اين بوده است كه بررسى كنيم آي هر يك از اين كشورها به اندازه همسايه خود پيشرفته داشته‌اند يا خير؟
ايران 5پله سقوط!
در جدول ارائه شده در مورد آمادگى ديجيتال جايگاه ايران با 5 پله سقوط به رده 57كشورهاى جهان رسيده است. جدول مذكور تنها 64 كشور داراى اقتصاد بزرگ را در بر گرفته و چه‌بسا كشورهايى با آمادگى ديجيتالى برتر نسبت به كشورهاى داخل جدول (مثل امارات متحده) در اين بين محسوب نشده‌اند.
سقوط 5پله‌اى ايران در حالى صورت گرفته كه امتياز كشور ما 68/3ارزيابى شده در حالى كه امتياز ايران در سال2003 بالغ بر 40/3 بود و اين نشان مى‌دهد ايران در مسير توسعه ديجيتالى قرار دارد اما سرعت رشد ساير كشورها به مراتب بيشتر از ايران است.
منبع : اکونومیست
